Cennete Açılan Kapılar Denizli Çal’da Tespit Edilen Paşa Kapısı (Cennet Kapısı) Desenli Torbaların Teknik ve Desen Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 60, 222 - 242, 31.12.2023

Mustafa Genç , Gülşen Öztürk

Öz

Türk el dokumaları içerisinde torbalar ihtiyaçlar için yapılan dokumalardandır. Denizli ve çevresi Anadolu’da Yörük ve Türkmen gruplarının yoğun olarak iskân edildiği yerlerdendir. Bu yerleşimlerle zengin bir dokuma kültürü oluşmuştur. Dokumalarımız sadece bir yer yaygısı olarak algılansa da bu görünümün arkasında derin kültürel ve tarihsel sürecin, anonim Türk estetiğinin, Anadolu Türk etnografyasının derin bir dünyasıdır denilebilir. Türk dokumalarında yanışlar (motifler) anlamlı ve geleneksel bir üslupla sembolize edilirler. Dokumayı yapanlar kendisini, sosyal ya da ekonomik çevresini, sevinç ya da yasını, sembolik değerler vererek motiflerinde biçimlendirirler. Yaygılardaki yanışlar, onun tasarladığı veya aktarmayı düşündüğü olayın veya nesnenin sembolik karşılığıdır ve Türk dokumalarına ruhunu veren de bu temel özgünlüğüdür. Türk dokumalarındaki her bir estetik değer, sembolik anlamlarla yüklenmiş objelerdir denilebilir. Kapı Türk mitolojisinde önemli bir yer tutar. Çal ve köylerinde yaptığımız alan araştırmalarında “Cennet kapısı” (Paşa kapısı) adı verilen torbaların en önemli dokumalar arasında yer aldığı tespit edilmiştir.
Araştırma Çal ve köylerinde alan araştırması yöntemi, sözlü görüşme tekniği ve literatür araştırması ile gerçekleştirilmiştir. Tespit edilen 33 örnek arasından 7 örneğin desen ve teknik özellikleri değerlendirilmiştir. Desen açısından benzer özellik gösteren bir seccade de karşılaştırma açısından kullanılmıştır. Özgün bir dokuma grubu tespit edilerek dokuma kültürüne katkıda bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cennet Kapısı, Çal, Denizli, Dokuma, Paşa kapısı.

Kaynakça

• kaynakça ekleyiniz.