ENDORSEMENT OF CHECK AS A GUARANTEE PURPOSE

Yıl 2025, , 23 - 62, 26.03.2025

Sefa Er

https://doi.org/10.15337/suhfd.1514405

Öz

It is a very common practice for negotiable instrument to be endorsed for collateral purposes because they have a very high circulation capacity and contain a right to receivable. In this context, it is seen that the check written to order is also indorsed for guarantee purposes. However, in Article 818 of the TCC, which regulates the provisions to be applied to check, there is no reference to Article 689 of the TCC regarding the pledge indorsement. Moreover, with the post-dated check regulation introduced with the temporary article added to the Check Law, checks, which are payment instruments, have started to be used as credit instruments in the market. In this situation, the issue of whether a check can be transferred by open or secret pledge endorsement has become controversial. In this situation, the issue of whether a check can be transferred by (open or secret) pledge endorsement has become controversial. Particularly since the decisions of the Turkish Supreme Court of appeals state that a secret pledge endorsement cannot be made on a check, the validity of the transfer of a check by a fiduciary assignment endorsement for the purpose of security has become a current issue. Although the secret pledge endorsement and the fiduciary assignment endorsement for security purposes are similar in many points, they are different in terms of their results. Due to this difference, determining the true and common will of the parties when making a contract will be in accordance with commercial life and equity.

Anahtar Kelimeler

Negotiable Instrument, Check, Assignment Endorsement, Pledge Endorsement, Fiduciary Assignment Endorsement

ÇEKİN TEMİNAT AMACIYLA CİRO EDİLMESİ

Öz

Kambiyo senetlerinin tedavül kabiliyetinin oldukça yüksek olması ve alacak hakkı içermesi nedeniyle teminat amacıyla ciro edilmeleri oldukça yaygın bir durumdur. Bu kapsamda özellikle emre yazılı çekin de teminat amacıyla ciro edildiği görülmektedir. Ancak çek hakkında uygulanacak hükümlerin düzen-lendiği TTK’nın 818. maddesinde rehin cirosuna ilişkin TTK’nın 689. maddesine atıf yapılmamıştır. Üstelik Çek Kanunu’na eklenen geçici maddeyle getirilen ileri düzenleme tarihli çek uygulaması ile ödeme aracı niteliğindeki çek, piyasada kredi aracı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum karşısında çekin açık veya gizli rehin cirosu ile devredilip devredilemeyeceği hususu tartışmalı hale gelmiştir. Özellikle çekte gizli rehin cirosu yapılamayacağı yönündeki Yargıtay kararları karşısında çekin teminat amacıyla inançlı temlik cirosuyla devrinin geçerliliği gündem oluşturmuştur. Teminat amacıyla inançlı temlik cirosu ile gizli rehin cirosu birçok noktada benzer olsa da sonuçları itibariyle birbirinden farklıdır. Bu farklılık nedeniyle tarafların kambiyo sözleşmesi yaptıkları sırada gerçek ve ortak iradelerinin tespit edilerek sonuca gidilmesi ticari hayata ve hakkaniyete uygun olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kambiyo Senedi, Çek, Temlik Cirosu, Rehin Cirosu, İnançlı Temlik Cirosu

Kaynakça

• AKSOY DURSUN, Sanem: Borçlar Hukukunda Hâkimin Sözleşmeyi Ta-mamlaması, 1. Baskı, İstanbul 2008.
• ANTALYA, Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, 1. Baskı, İs-tanbul 2015.
• ARAL, Fahrettin: “Topyekün Temlik”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi Dergisi C. 42, S. 1, 1992, s. 93-140.
• ARSLANLI, Halil: Ticari Senetler Dersleri, 1. Baskı, İstanbul 1954.
• AYDINCIK, Şirin: “Bir İnançlı İşlem Türü Olarak Alacağın Teminat Amacıyla Temliki”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mec-muası, C. 64, S. 1, 2006, s. 131-194.
• AYTUĞAR, Bilge: “Çekte Rehin Cirosu ve Teminat Çeki Uygulaması”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 15, S. 163, 2020, s. 481-501.
• ATAMULU, İsmail: Türk Borçlar Hukukunda Muvazaa, 1. Baskı, Ankara 2017.
• BAHTİYAR, Mehmet: Kıymetli Evrak Hukuku, 16. Baskı, İstanbul 2018.
• BAUMBACH, Adolf/ HEFERMEHL, Wolfgang/ CASPER Matthias: Wechselgesetz, Scheckgesetz, Recht des Zahlungsverkehrs, 24. Auflage, München 2020.
• BOZER, Ali/GÖLE, Celal: Kıymetli Evrak Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2017.
• BOZGEYİK, Hayri: Poliçede Müracaat Hakkı, 1. Baskı, Ankara 2003.
• CAN, Mertol: Kıymetli Evrak Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2019.
• ÇATAKOĞLU, Buket: “İleri Tarihli Çekler Bakımından Rehin Cirosunun Tetkiki”, Banka ve Finans Hukuku Dergisi, C. 7, S. 28, 2018, s. 771-810.
• DEVELİ, Emine, “Kambiyo Senetlerinde Rehin Cirosu”, Sakarya Üniver-sitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 2, 2016, s. 79-102.
• DOĞANAY, İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. 2, 4. Baskı, İstanbul 2004.
• DOMANİÇ, Hayri: “Kambiyo Senetlerinde Rehin Cirosu”, Ord. Prof. Dr. Ernst E. Hirsch’e Armağan, 1964, s. 519-541.
• ELLENBERGER, Jürgen/NOBBE, Gerd/PAMP, Rüdiger: Kommentar zum Kreditrecht, 4. Auflage, 2023, BGB §1292.
• ERDEM, Nuri, “Kambiyo Senetlerinin Teminat Amacıyla Ciro Edilmesi: Garanti ve Rehin Cirosu”, Regesta, C. 6, S. 1, 2021, s. 121-152.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Baskı, Ankara 2017.
• ERGÜNE, Mehmet Serkan: Hukukumuzda Taşınır Rehninin Özellikle Teslime Bağlı Taşınır Rehninin Kuruluşu, 1. Baskı, İstanbul 2020.
• ERİŞ, Gönen: Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Kıymetli Evrak, 1. Baskı, Ankara 2014.
• ERTEKİN, Erol/KARATAŞ, İzzet: Uygulamada Ticari Senetler, 3. Baskı, Ankara 1998.
• GENCER, Abdullah Revaha: Kıymetli Evrakta Ciro Kavramı, 1. Baskı, İs-tanbul 2020.
• GÜLER, Ahmet Zahid: Kambiyo Senetlerinin Rehnedilmesi, Yayımlan-mamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü, İstanbul 2023. GÜRBÜZ, A. Hulusi: Bankalarla Ticari Senetler İlişkisi, 1. Baskı, Ankara 1981.
• HACIÖMEROĞLU, Abdülhamid Oğuzhan: 6102 sayılı Türk Ticaret Ka-nunu'na Göre Kıymetli Evrak Hukukunda Ciro, 1. Baskı, Ankara 2017.
• İMREGÜN, Oğuz: Kıymetli Evrak Hukuku, 1. Baskı, İstanbul 2003.
• KARAYALÇIN, Yaşar: Ticaret Hukuku III. Ticari Senetler (Kambiyo Se-netleri), 1. Baskı, Ankara 1970.
• KENDİGELEN, Abuzer: Çek Hukuku, 5. Baskı, İstanbul 2019
• KENDİGELEN, Abuzer/KIRCA, İsmail: Kıymetli Evrak Hukuku (Genel Esaslar/Kambiyo Senetleri), 6. Baskı, İstanbul 2022.
• KINACIOĞLU, Naci: Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Baskı, Ankara 1999.
• KIRCA, İsmail: Yargıtay Kararları Işığında Çekte Gizli Rehin ve Teminat Amacıyla Temlik Ciroları, Ufuk Tekin (Editör), Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Ankara 2015, s. 85-106.
• KUBİLAY, Huriye: “Kambiyo Senetlerinin Rehni”, Dokuz Eylül Üniver-sitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 1-4 (Prof. Dr. Kudret Ayi-ter Armağanı), 1988, s. 497-513.
• LANGENBUCHER, Katja/BLİESENER, Dirk H./ SPİNDLER Gerald/ HAERTLEİN Lutz: Bankrechts-Kommentar, 3. Auflage, 2020, BGB §1292.
• MAKARACI BAŞAK, Aslı: Taşınır Rehni Sözleşmesi, 1. Baskı, İstanbul 2014.
• MUŞUL, Timuçin: “Kambiyo Senetlerine Dayanan Haciz Yoluyla Takip”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 7, S. 3, 1974, s. 603-645.
• NOMER, Hâluk Nami/ ERGÜNE, Mehmet Serkan: Eşya Hukuku, 8. Baskı, İstanbul 2020.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut; Borçlar Hukuku Genel Hüküm-ler, C. 1, 15. Baskı, İstanbul 2017.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ SELİÇİ, Özer/ OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, İstanbul 2014.
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: “Teminat Amaçlı Mülkiyet Devri Sözleşme-leri”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 1-2, 1999-2000, s. 657-683.
• ÖZDAMAR, Demet: “Avrupa Sözleşmeler Hukuku’nda ve Türk Borçlar Hukuku’nda Örf ve Âdetler İle Teamül ve Uygulamaların Yeri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 19 (Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan), 2017.
• ÖZDAMAR, Mehmet/ GÖKTÜRK, Kürşat/ CAN, Mehmet Çelebi/ KA-ŞAK, Esra: Kıymetli Evrak Hukuku, 1. Baskı, Ankara 2020.
• ÖZEN, Burak: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Kefalet Söz-leşmesi, 3. Baskı, İstanbul 2014.
• ÖZEL, Bilal: Kambiyo Senetlerine Rehin Cirosu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2012.
• ÖZKAYA, Eraslan: İnançlı İşlem ve Muvazaa Davaları, Ankara 2013.
• ÖZTAN, Fırat: Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Baskı, Ankara 1997.
• ÖZTÜRK, Gülay: İnançlı İşlemler, 1. Baskı, Ankara 1998.
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal: Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 22. Baskı, İstanbul 2018.
• PULAŞLI, Hasan: Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 10. Baskı, Ankara 2023.
• REİSOĞLU, Seza: Çek Hukuku, 1. Baskı, Ankara 2011.
• SARIKAYA, Merve: “Teminat Senetlerinden Kaynaklanan Menfi Tespit Davalarında Görevli Mahkemeye İlişkin Yargıtay Uygulaması-nın Değerlendirilmesi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 35, S. 1, 2019, s. 215-240.
• SAYICI, Elif: Kambiyo Senetlerinde Rehin Cirosu, Yayımlanmamış Yük-sek Lisans Tezi, KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, Konya 2019. SCHÄFER, Frank L: Münchener Kommentar zum BGB, Band 8, Sachen-recht §§ 854-1296, 9. Auflage, 2023, BGB §1292. SCHÄRTL, Christoph: BeckOK BGB, 70. Edition, Stand. 01.11.2022, BGB §1292.
• SİRMEN, A. Lale: Alacak Rehni, 1. Baskı, Ankara 1990.
• TANDOĞAN, Hâluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. II, 5. Baskı, İstanbul 2010.
• TAŞPINAR, Sema: "Fiili Karinelerin İspat Yükünün Dağılımındaki Rolü", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 45, S. 1-4, 1996, s. 533-572.
• UÇAR BULUT, Gülnur Ceren: “Çekte Rehin Cirosu Bağlamında Gün-deme Gelen Sorunlar”, Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil'in Anısına Armağan, İstanbul 2019. UYGUR, Atiye B: “Teminat Amaçlı İnançlı İşlemler”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 1-2, 2006, s. 171-195. ÜLGEN, Hüseyin/ HELVACI, Mehmet/ KAYA, Arslan/ NOMER ER-TAN, N. Füsun: Kıymetli Evrak Hukuku, 13. Baskı, İstanbul 2021. YAMAN, Rabiye: “Çekin Cirosu ve Hukuki Sonuçları”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 8, S. 85, 2013, s. 70- 81. YILDIRIM, Hakan, Kambiyo Senetlerinde Rehin Cirosu, 1. Baskı, Ankara 2021. YILMAZ, Asuman: “Kambiyo Senetlerine Rehin Cirosu ve Rehin Cirosu-nun Teminat İşlemi”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 2, 2011, s. 287-308.