Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Kapsamında Hükümete Karşı Suç (TCK m. 312)

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 1, 441 - 483, 15.03.2022

Muhammed Hakan Özata , Burak Taş

https://doi.org/10.15337/suhfd.1027028

Öz

Demokratik seçimlerle iktidara gelen hükümetin yine demokratik seçimler yoluyla seçmenin iradesi kapsamında görevinden ayrılması, demokratik hukuk devletinin bir gereğidir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu da bu gerekliliğin bir sonucu olarak hükümete karşı suçu anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan biri olarak düzenlemeyi tercih etmiştir. Bu çalışma ile 2017 Anayasa değişikliği kapsamında Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde TCK m. 312’de düzenlenen hükümete karşı suçun arz ettiği değişikliklerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda öncelikle tahlilci metotla bu suç, unsurları bağlamında inceleme konusu yapılmıştır. Hükümet sistemi değişikliği ile beraber anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs suçu, Cumhurbaşkanına karşı suikast ve fiili saldırı suçu ile hükümete karşı suç birbirine oldukça benzediği için bu suçlar arası içtima ilişkisinin ortaya konması önem arz etmektedir. Son olarak bu suçun bir unsuru olan cebir ve şiddet kavramı ile bu kavramın kapsamı ve manevi cebri de kapsayıp kapsamadığı hususu ortaya konularak sonuca ulaşmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar, Hükümet, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Cumhurbaşkanına Suikast ve Fiili Saldırı, Cebir ve Şiddet

Crime Against The Government Within The Scope Of Presidential Government System

Öz

It’s an exigence of the pinciple rule of law that the goverment coming in power with democratic elections leaves the office with democratic elections as the way it came in power. Turkish Penal Code, a legal watchtower for that principle via its provisions prefers to regulate offences against the governmet as a crime the-reatening the constitutional system and its mechanism. It was aimed to scrutinize with this study what 2017 Constitutional amendment having changed Turkiye’s govermental system brings generally to the constitutional system and how it impacts the legal regime of offences against the government regulated in Turkish Penal Code Article 312. To this end, at first we examined elements of the offences through analyzing method in Turkish Criminal Law. Then since the offence assassination of and physical attack towards the President of the Republic of Turkiye, the criminal attemp to abolish the constitutional system and offences against goverment have started to hold similar legal features with 2017 Constitutional amendments, we continued our study with examining the aggregation relationship among these offences. In the final part of the study, we examined the term duress and violence as an element of that offence and its scope and tried determining whether its legal scope includes moral duress as well.

Anahtar Kelimeler

Offences against the Constitutional Order and its Functioning, Government, Presidential Government System, Assassination of and Physical Attack towards the President, Duress and Violence

Kaynakça

• AKSOY İPEKÇİOĞLU, Pervin, Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2009.
• ALTUNTAŞ, Şeyda, Türk Ceza Hukukunda Haksız Tahrik, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021.
• ARSLAN, Çetin/AZİZAĞAOĞLU, Bahattin, Yeni Türk Ceza Kanunu Şerhi, Asil Yayınevi, Ankara, 2004.
• ARTUÇ, Mustafa, Pratik Türk Ceza Kanunu, Adalet Yayınevi, 5. Baskı, Ankara, 2019.
• ARTUK, M. Emin/GÖKCEN, Ahmet/ALŞAHİN, M. Emin/ÇAKIR, Kerim, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, 14. Baskı, Ankara, 2020.
• ATAR, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• BİRTEK, Fatih, Türk Ceza Hukuku Temel Bilgiler, 6. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• BOZ, Selman Sacit, "Belediye, Köy ve Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Kurulmasını Düzenleyen Hükümler Anayasanın 123/3 Maddesine Aykırı mıdır?", www.idare.gen.tr/boz-ay-m-123-3.htm, (Erişim Tarihi: 19/10/2021 s: 05:45)
• CANDAN, Kadir/BİLGİN, Murat, “Sivil İtaatsizlik”, Yasama Dergisi, C:0, S:19, 2011.
• CHERRY Kevin M. (2012), Plato, Aristotle, and the Purpose of Politics, Cambridge University Press, London, 2012.
• DEMİRBAŞ, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2020.
• DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI, Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk 1916-1922, Yayın No. 62, Ankara, 2003.
• DONAY, Süheyl, Türk Ceza Kanunu Şerhi. İstanbul, Beta Yayınevi, 2007.
• EREM, Faruk, Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku Cilt III, 3. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara, 1985.
• EREM, Faruk/TOROSLU, Nevzat, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Savaş Yayınları, Ankara, 1987.
• EREN, Abdurrahman, Anayasa Hukuku Dersleri, Seçkin Yayıncılık, 2020.
• GERÇEKER, Hasan, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu 2. Cilt, Ütopya Grafik Yayınevi, Ankara, 2011.
• GÖKMEN, Derya, Uygulamada Terörle Mücadele Kanunu ve Devlet Sırlarına Karşı Suçlar, Adalet Yayınevi, 3. Baskı, Ankara, 2017.
• GÖREN, Sami, Açıklamalı-İçtihatlı 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2012.
• GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi (Cilt I), Ekin Yayıncılık, Bursa, 2020.
• GÜL Cengiz, Karşılaştırmalı Hükümet Sistemlerinde Yürütme, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
• HAFIZOĞULLARI Zeki/TAŞDEMİR, Özgür, “Cumhurbaşkanına Suikast ve Fiili Saldırı Suçu”, Prof. Dr. Nevzat TOROSLU’ya Armağan, Ankara Üniversitesi Yayınları No: 459, Ankara, 2015, ss. 569-574.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki/ÖZEN, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler – Millete ve Devlete Karşı Suçlar, US-A Yayıncılık, Ankara, 2016.
• HUNG-JU, CHEN, “John Rawls on Civil Disobedience-The Embryo and Mature Development”, National Taiwan University Law Review, C:14, S:1, 2019.
• İNAÇ, Hüsamettin/ALTUNTAŞ, Uğur, “Demokratik Bir Direnme Biçimi Olarak Sivil İtaatsizlik: John Rawls ve Jürgen Habermas Tartışması Ekseninde Meşruluk Analizi”, Akademik Bakış Dergisi, C:52, S:2, 2015.
• KAMIŞLI, Gani/TANERİ, Gökhan, Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2018.
• KATOĞLU, Tuğrul, “Ceza Hukukunda Suçun Mağduru Kavramının Sınırları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:61, S:2, Y:2012.
• KIRIŞIK, Fatih /ÖZTÜRK, Kübra, "CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİYLE KAMU YÖNETİMİNİN GELİŞTİRİLMESİ", Adalet Dergisi 0 / 65 (Aralık 2020).
• KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Adalet Yayınları.
• LIJPHART Arend, “Presidentialism and Majoritarian Democracy: Theoretical Observations.”, The Failure of Presidential Democracy, Comparative Perspective, Cilt I., ed. Juan J. Linz-Arturo Valenzuela., The John Hopkins University Press, Baltimore and London, 1994.
• LINZ, Juan J. ,"Perils of Presidential System", Journal of Democracy, Cilt I, Sayı I, 1990.
• MALKOÇ, İsmail Açıklamalı Türk Ceza Kanunu 4. Cilt, Yazarın Kendi Yayını, Ankara, 2013.
• OKŞAR, Mustafa, 2017 Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Yürütme Erkinin Üstünlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• ORTAYLI, Bülent, Türkiye İdare ve Teşkilat Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara, 2007.
• ÖNDER, Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1992.
• ÖZBEK, V. Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 10. Baskı, Ankara, 2019.
• ÖZBUDUN, Ergün, 1921 Anayasası, Atatürk Kültür, Dil ve Tarh Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1991.
• ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2020.
• ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi, 2.Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2005.
• ÖZTÜRK Namık, “Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Üst Düzey Memurların Atanması”,Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33 (4) , 2019.
• PACKER, Harbert, “Offences Against the State”, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, C:339, S:1, Y:1962, ss. 77-89.
• PARLAR, Ali/HATİPOĞLU, Muzaffer, Türk Ceza Kanunu Yorumu 4. Cilt (3. Baskı). Ankara, Seçkin Yayınları, 2010.
• SÖYLER Yasin, Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018, s.257.
• TEZİÇ Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Yayımcılık, Ankara, 2020, s.425.
• TOPÇU, N. Kemal, Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar. Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2016.
• TOROSLU, Nevzat/TOROSLU, Haluk, Ceza Hukuku Genel Kısım, 25. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2019.
• TURAN Mehmet, Meclis Hükümeti (Konvansiyon Kuramı), Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , 46 (1) 6, 2015.
• TÜRK HUKUK KURUMU ,Türk Hukuk Lügatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1991.
• YAŞAR, K. Evren, “Karşılaştırmalı Olarak Anayasayı İhlal Suçu”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, C:2, S:1-2, Y:2014, ss. 189-234.
• YAŞAR, Osman/GÖKCAN, H. Tahsin/ARTUÇ, Mustafa, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Ankara, Adalet Yayınları, 2010.
• YAZICIOĞLU, İsmail, “Hükümete Karşı Suç”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, C:1, S:1, Y:2016, ss. 137-158.
• YETKİN, Erdi, Türk Ceza Kanunu’nda Hükümete Karşı Suç, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2018.
• ZENGİN, Ebuzer, Cumhurbaşkanına Suikast ve Fiili Saldırı Suçu, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2019.