Prevlaka Yarımadası Uyuşmazlığı ve Deniz Alanları Sınırlandırmasına Yansımaları

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 2, 903 - 941, 15.06.2022

Uğur Bayıllıoğlu

https://doi.org/10.15337/suhfd.1023778

Öz

Prevlaka Yarımadası üzerindeki egemenlik uyuşmazlığı, Eski Yugoslavya’nın iki cumhuriyeti olan Hırvatistan ile Karadağ arasında halen sürmekte olan bir uyuşmazlıktır. Taraflar arasında imzalanan 10 Aralık 2002 tarihli Antlaşma ile Yarımada’nın geçici olarak statüsü düzenlenmiş ve Kotor Körfezi dışında, geçici karasuları sınırlandırması yapılmıştır. Söz konusu Antlaşma, münhasır ekonomik bölge ve kıta sahanlığı sınırlandırması yapmamıştır. Hırvatistan son dönemde hidrokarbon faaliyetleri ve münhasır ekonomik bölge ilanını içeren tek taraflı eylem ve işlemler icra etmektedir. Karadağ ise bu konularda itirazını bildirmekte tarafların daha önce mutabık kaldıkları Uluslararası Adalet Divanı seçeneği üzerinde ısrar etmektedir. Eğer uyuşmazlık uluslararası yargıya arz edilirse, uti possidetis juris ilkesinin karada ne şekilde uygulanacağı ve denizde, hangi deniz alanında uygulanabileceği soruları tartışma konusu olacaktır. Sınırlandırma hukuku açısından ise kesme etkisiyle, adaların sınırlandırmaya etkisinin ön plana çıkacağı; ilaveten seyrüsefer çıkarları ve sahil uzunlukları meselelerinin tartışılacağı açıktır. Uyuşmazlığın çözümünde, Karadağ’ın Avrupa Birliği üyeliği perspektifi de Avrupa Birliği’nin tutumuna bağlı olarak önemli rol oynayabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Prevlaka Yarımadası, uti possidetis juris, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, deniz yetki alanları sınırlandırması, karasuları sınırlandırması.

Kaynakça

• ACER, Yücel, “Deniz Alanlarının Sınırlandırılması Hukuku”, Doğu Akdeniz’de Hukuk ve Siyaset, Yayıma Hazırlayan, BAŞEREN, Sertaç Hami, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 2013, s. 307–326.
• AHNISH, Faraj Abdullah, The International Law of Maritime Boundaries and the Practice of States in the Mediterranean, Clarendon Press, Oxford, 1993.
• ARNAUT, Damir, “Adriatic Blues: Delimiting the former Yugoslavia’s Final Frontier”, The Limits of Maritime Jurisdiction, Eds., SCHOFIELD, Clive/LEE, Seokwoo/MOON-Sang Kwon, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden/Boston, 2014, s. 145–173.
• AZARKAN, Ezeli, “Devletlerin Tanınmasında Dönüm Noktaları: Badinter Komisyonu ve Kosova’nın Tanınması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, 2016, s. 143–184.
• BAŞEREN, Sertaç Hami, “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sınırlandırması Sorunu: Tarafların Görüşleri, Uluslararası Hukuk Kurallarına Göre Çözüm ve Sondaj Krizi”, Doğu Akdeniz’de Hukuk ve Siyaset, Yayıma Hazırlayan, BAŞEREN, Sertaç Hami, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Uluslararası Siyasi ve Ekonomik İlişkiler Araştırma Merkezi, Ankara, 2013, s. 253–305.
• BAYILLIOĞLU, Uğur, Uluslararası Hukuk Açısından Ege Karasuları Sınırlandırması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.
• BAYILLIOĞLU, Uğur, “Güney Çin Denizi Tahkiminde Hakemlik Mahkemesi’nin İnsanlığın Ortak Mirası Ve Diğer Devletlerin Deniz Alanlarına Sağladığı Koruma: Ada Statüsünün Sınırlanması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 130, 2017, s. 419–456.
• BAYILLIOĞLU, Uğur, “Uluslararası Adalet Divanı’nın Kosta Rika–Nikaragua Kararında Adalar Hakkındaki Tespitlerine İlişkin Bazı Gözlemler”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 2, 2018, s. 94–137. BAYILLIOĞLU, Uğur, Türkiye–Libya Antlaşması Ekseninde Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sınırlandırma Uyuşmazlığı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2021.
• BICKL, Thomas, The Border Dispute between Croatia and Slovenis–the stages of a protracted conflict and its implication for EU enlargement– , From the Faculty of Social Sciences of the University of Duisburg-Essen, In partial fulfilment of the requirements for the academic degree, 2019, https://d-nb.info/1193590914/34, (Erişim tarihi: 2.9.2021).
• BICKL, Thomas, “EEZs in the Adriatic: challenges and opportunities in a semi-enclosed sea”, https://site.uit.no/nclos/files/2020/12/NCLOS-Blog-Bickl-III_EEZs-Adriatic-1.pdf, 22.12.2020, (Erişim tarihi: 3.9.2021).
• BLAKE, Gerald/TOPALOVIC, Duško, “The Maritime Boundaries of the Adriatic Sea”, Maritime Brifing, Eds., SCHOFIELD, Clive/KLEMENCIC, Mladen, Vol. 1, No. 8, 1996, International Boundaries Research Unit Department of Geography University of Durham, https://www.durham.ac.uk/media/durham-university/research-/research-centres/ibru-centre-for-borders-research/maps-and-databases/publications-database/Maritime-Briefings-(Vol.-1-no.-8).pdf (Erişim tarihi: 3.9.2021).
• BRISCOE, John/PROWS, Peter,“The Role of Islands in the Generation of Boundaries at Sea”, The Limits of Maritime Jurisdiction, Eds., SCHOFIELD, Clive/LEE, Seokwoo/MOON-Sang Kwon, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden/Boston, 2014, s. 79–109.
• JIA, Bing Bing, “The Principle of the Domination of the Land over the Sea: A Historical Perspective on the Adaptability of the Law of the Sea to New Challenges”, German Yearbook of International Law, Vol. 57, 2014, s. 63–93. KWIATKOWSKA, Barbara, “Equitable Maritime Boundary Delimitation–A Legal Perspective”, International Journal of Estuarine and Coastal Law, Vol. 3, 1988, s. 287–304.
• LALONDE, Suzanne, “Uti Possidetis: Its Colonial Past Revisited”, Revue Belge de Droit International, Vol. 34, No. 1, 2001, s. 23–99.
• ORLANDIC, Srdjan, “The EU's Paternalistic Approach to the Integration of the Western Balkans - Border Disputes as a New Conditionality: Case of Prevlaka”, Romanian Journal of European Affairs, Vol. 19, No. 1, 2019, s. 79–96.
• ÖZMAN, M., Aydoğan (Çev.), Birleşmiş Milletler Üçüncü Deniz Hukuku Konferansı Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, İstanbul Deniz Ticaret Odası, İstanbul, 1984. PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, II. Kitap, Gözden Geçirilmiş 7. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2003.
• RUNJIC, Ljubo,“Consequences of the Ex Parte Communications in the Arbitration between Croatia and Slovenia”, Pecs Journal of International and European Law, No. 1-2, 2019, s. 6–28.
• SCOVAZZI, Tullio, “Recent Developments as regards Maritime Delimitation in the Adriatic Sea”, Maritime Delimitation, Eds., LAGONI, Rainer/VIGNES, Daniel, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden/Boston, 2006, s. 189–203.
• TARANCI, Cahit Sıtkı, Otuz Beş Yaş, Bütün Şiirleri, 66. Baskı, Derleyen, BEZİRCİ Asım, Can Yayınları, İstanbul, 2021.
• VUKAS, Budislav, “Maritime Delimitation in a Semi-enclosed Sea: The Case of the Adriatic Sea”, Maritime Delimitation, Eds., LAGONI, Rainer/VIGNES, Daniel, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden/Boston, 2006, s. 205–222.
• Frontier Dispute, Judgment, I.C.J. Reports 1986.
• Land, Island and Maritime Frontier Dispute (El Salvador/Honduras: Nicaragua intervening), Judgment, 11 September 1992, https://www.icj-cij.org/public/files/case-related/75/075-19920911-JUD-01-00-EN.pdf, (Erişim tarihi: 30.9.2021). (El Salvador–Honduras: Nicaragua intervening).
• Arbitral Tribunal Constituted Pursuant to Article 287, and in accordance with AnnexVII, of the United Nations Convention on the Law of the Sea, In the Matter of an Arbitration between: Guyana and Suriname, Award of the Tribunal, 17 September 2007, pcacases.com/web/sendAttach/902, (Erişim tarihi: 13.10.2021). Maritime Delimitation in the Black Sea (Romania v. Ukraine), Judgment, ICJ Reports, 2009.
• PCA Case No. 2012-04, In The Matter of an Arbitration under the Arbitration Agreement between the Government of the Republic of Croatia and the Government of the Republic of Slovenia, Signed on 4 November 2009, –between Republic of Croatia–and–Republic of Slovenia, Final Award, 29 June 2017, https://pcacases.com/web/sendAttach/2172, (Erişim tarihi: 29.9.2021). (Croatia–Slovenia).
• Delimitation of the maritime boundary in the Bay of Bengal (Bangladesh/Myanmar), Judgment, ITLOS Reports 2012. (Bangladesh–Myanmar).
• Territorial and Maritime Dispute (Nicaragua v. Colombia), Judgment, I.C.J. Reports 2012. (Nicaragua–Colombia).
• In the Matter of the Bay of Bengal Maritime Boundary Arbitration – between – The People’s Republic of Bangladesh – and – The Republic of India, Award, 7 July 2014, pcacases.com/web/sendAttach/383, (Erişim tarihi: 1.10.2021). (Bangladesh–India)
• PCA Case No: 2013–19, In The Matter Of The South China Sea Arbitration –before – An Arbitral Tribunal Constituted Under Annex VII To The 1982 United Nations Convention On The Law Of The Sea, –between– The Republic Of The Philippines –and– The People’s Republic Of China, Award, 12 July 2016, https://pcacases.com/web/sendAttach/2086, (Erişim tarihi: 1.10.2021). (The South China Sea Arbitration Award).
• Delimitation of the Maritime Boundary in the Atlantic Ocean (Ghana/Côte D’ivoire), Judgment, ITLOS Reports 2017. (Ghana–Côte D’ivoire).
• Maritime Delimitation in the Caribbean Sea and the Pacific Ocean (Costa Rica v. Nicaragua) and Land Boundary in the Northern Part of Isla Portillos (Costa Rica v. Nicaragua), Judgment, I.C.J. Reports 2018. (Costa Rica–Nikaragua).
• S/RES/779 (1992), International Legal Materials, Vol. 31, s. 1474–1475.
• Report of the Secretary–General on the United Nations Mission of Observes in Prevlaka, S/2002/1341, 10 December 2002, https://www.refworld.org/pdfid/3f27288e4.pdf, (Erişim tarihi: 21. 9. 2021).
• https://treaties.un.org/pages/ViewDetailsIII.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXI6&chapter=21&Temp=mtdsg3&clang=_en#4, (Erişim tarihi: 4.10.2021).
• https://treaties.un.org/pages/ViewDetailsIII.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXI6&chapter=21&Temp=mtdsg3&clang=_en#4, (Erişim tarihi: 4.10.2021).
• “On the Extension of the Jurisdiction of the Republic of Croatia in the Adriatic Sea”, https://www.un.org/depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/HRV_2003_Decision.pdf, (Erişim tarihi: 21.10.2021).
• “Decision on the Amending the Decision on the Extension of the Jurisdiction of the Republic of Croatia in the Adriatic Sea of 3 October 2003”, Law of the Sea Bulletin, No. 55, United Nations, New York, 2004, https://www.un.org/Depts/los/doalos_publications/LOSBulletins/bulletinpdf/bulletin55e.pdf, (Erişim tarihi: 21.10.2021). Law of the Sea Bulletin, No. 59, United Nations, New York, 2005, https://www.un.org/Depts/los/doalos_publications/LOSBulletins/bulletinpdf/bulletin59e.pdf, s. 28–29. (Erişim tarihi: 28.10.2021).
• “On the Proclamation of the Exclusive Economic Zone of the Republic of Croatia in the Adriatic Sea”, https://www.un.org/depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/DecisionEEZRepublicofCroatia.pdf (Erişim tarihi: 2.9.2021).
• “Agreement on Normalization of Relations between the Federal Republic of Yugoslavia and the Republic of Croatia”, International Legal Materials, Vol. 35, s. 1219–1222.
• “Protocol between the Federal Government of the Federal Republic of Yugoslavia and the Government of the Republic of Croatia on the Interim Regime along the Southern Border between the Two States” in Letter dated 2002/12/10 from the representatives of Croatia and Yugoslavia to the United Nations addressed to the President of the Security Council, S/2002/1348, 11 December, 2002, https://digitallibrary.un.org/record/493008?ln=en#record-files-collapse-header, (Erişim tarihi: 21.9.2021).
• “Communication from the Government of Montenegro, dated 18 May 2015 concerning exploration and exploitation of resources in the Adriatic Sea by the Republic of Croatia”, https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/communications/MNG_note20150619en.pdf, (Erişim tarihi: 27.10.2021).
• “Communication from the Government of Montenegro, dated 2 July 2014, concerning exploration and exploitation of resources in the Adriatic Sea by the Republic of Croatia”, https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/communications/mng_note2014.pdf, (Erişim tarihi: 27.10.2021).
• “Communication from the Government of Montenegro, dated 1 December 2014, concerning exploration and exploitation of resources in the Adriatic Sea by the Republic of Croatia”,https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/communications/MNG_note20141201en.pdf, (Erişim tarihi: 27.10.2021).
• “Montenegro Pushes for Arbitration Over Prevlaka Dispute With Croatia”, October 5, 2020, https://balkaninsight.com/2020/10/05/montenegro-pushes-for-arbitration-over-prevlaka-dispute-with-croatia/, (Erişim tarihi: 3.9.2021).
• “From concentration camp to luxury hotel: Last look at Mamula Island as an antifascist history museum”, https://www.telegraf.rs/english/3092147-from-concentration-camp-to-luxury-hotel-last-look-at-mamula-island-as-an-antifascist-history-museum, (Erişim tarihi: 15.10.2021).