Öz
Türkiye 2000’li yılların başında mahalli idareler alanında reform olarak nitelen-dirilebilecek olan bir dizi yasal düzenlemelere tanıklık etmiştir. Ardından 2012 yılında büyükşehir düzenlemesini yeniden ele alan 6360 sayılı yasa ile büyükşe-hir statüsü verilen illerde yer alan mahalli idareler üzerinde kapsamlı değişiklik-lere gidilmiştir. 2020 ve 2021 yıllarında 5216 sayılı kanuna ek bir madde eklen-mesi ile başlayan süreç, 31455 sayılı yönetmeliğin yayımlanması ile büyükşehir belediye sınırları içerisinde ‘kırsal mahalle’ uygulamasını ortaya çıkarmıştır. Çalışmanın konusu iki kavramın ikirciklemli (oksimoronik) bir şekilde birleşme-siyle ortaya çıkan ve yerel idari vesayet ilişkisinin yeni bir uygulaması olarak değerlendirilen kırsal mahallelerdir. Çalışma nitel araştırma yaklaşımına dayalı olarak incelenmiş, ikincil veri kaynaklarından yararlanılmıştır. Çalışmanın amacı kırsal mahalle sürecini hukuki boyutuyla ele almak ve bu süreçte büyük-şehir ile ilçe belediyesi arasındaki ilişkinin niteliğini saptamaktır. İlgili ilçe ve büyükşehir belediye meclisince kırsal mahalleye ilişkin alınan kararlar, belediye başkanları ve mülki amirlerin yanısıra söz konusu karardan menfaati zedelenen-ler tarafından da sırasıyla iç idari vesayet ve idari yargı yoluyla denetlenebilecek-tir. Diğer taraftan kırsal mahallelerin belirlenme sürecinde büyükşehir ve ilçe belediyeleri arasında imar ve bütçe konularında ortaya çıkan vesayet benzeri ilişkiler zincirine bir halka daha eklendiği tespitinde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Mahalli İdareler Vesayet Denetimi Yerelleşme Merkezileşme Kırsal Mahalle
Kaynakça
- 5216 Sayılı Kanun, Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Kabul Tarihi: 10.07.2004, Resmi Gazete, 23.07.2004, Sayı: 25531
- 5393 Sayılı Kanun, Belediye Kanunu, Kabul Tarihi: 03.07.2005, Resmi Gazete: 13.07.2005, Sayı: 25874
- 6360 Sayılı Kanun, On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Kabul Tarihi: 12.11.2012, Resmi Gazete Tarih: 06.12.2012, Sayı: 28489
- ALICI, Orhan Veli, “Büyükşehir Belediyesinin İlçe Belediyeleri Üzerindeki Denetim Yetkisinin Kavramsal Açıdan Değerlendirilmesi”, Yerel Politikalar, 0 (2), 2012, 38-52
- Anayasa Mahkemesi, Esas Sayısı: 2013/19, Karar Sayısı: 2013/100, Karar Günü: 12.09.2013, Resmi Gazete Tarih ve Sayısı: 18.09.2013 ve 29123
- ARIKBOĞA, Erbay, “Büyükşehir Belediye Modeli ve Reform”, Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 2, Haziran 2012, 1-32.
- ARIKBOĞA, Erbay, “Özerklik, Yerel Yönetimler ve Türkiye”, Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, İstanbul, 2015
- BAŞA, Şafak, “Köy Yönetimi, Toplum Kalkınması ve Köykent Yaklaşımı”, Erişim Adresi: http://www.safakbasa.com.tr/yuklenen_akademik_calismalar/16-KOY_YONETIMI_TOPLUM_KALKINMASI_VE_KOYKENT_YAKLASIMI(KONFERANS).pdf, Erişim tarihi: 13.05.2022
- BAYARTAN, Mehmet, “Osmanlı Şehrinde Bir İdari Birim: Mahalle”, İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 13, 2005, 93-107
- Birleşmiş Milletler (2022). Erişim adresi: https://unstats.un.org/unsd/demographic/sconcerns/densurb/densurbmethods.htm, erişim tarihi: 02.06.2022
- CEYHAN, Seher ve TEKKANAT, Semiha Sultan, “6360 Sayılı Kanun ve Ankara İline Etkileri” 6360 Sayılı Kanun ve Ankara İline Etkileri. Bitlis Eren Üniversitesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 3 (2), 2018, 20-42
- DERDİMAN, Ramazan Cengiz, “Kamu Tüzel Kişiliğinin Ölçütleri Hakkında Değerlendirmeler. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4 (3), 2021, 545-573
- ELDEM, Hulusi, Yerel Yönetimler Reformunun Bir Parçası Olarak Köy Kanunu Tasarı Taslağı. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 2015, 39-61
- ERGENÇ, Özer, “Osmanlı Şehrindeki «Mahalle» nin İşlevi ve Nitelikleri Üzerine. Osmanlı Araştırmaları IV. Editör Halil İnalcık, Nejat Göyünç, Heath W. Lowry. 69-78, Journal of Ottoman Studies, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1984
- GERAY, Cevat, “Türkiye'de Kırsal Yerleşme Düzeni ve Köy Kent Yak-laşımı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 30 (1), 45-66
- GÖZLER, Kemal, “6360 Sayılı Kanun Hakkında Eleştiriler: Yirmi Do-kuz İlde İl Özel İdareleri ve Köylerin Kaldırılması ve İlçe Belediyeleri-nin Büyükşehir İlçe Belediyesi Hâline Dönüştürülmesi Anayasamıza Uygun mudur?” Legal Hukuk Dergisi, 11 (122), 2013, 37-82
- GÖZLER, Kemal, “Kamu Tüzel Kişiliği Kavramı Neye Yarar? K. Be-güm İsbir’in Kamu Tüzel Kişiliği İsimli Doktora Tezinin Düşündürdükleri”. 2018, Erişim adresi: https://www.idare.gen.tr/ktk-gunday-armagani.pdf, erişim tarihi: 17.05.2022
- GÖZLER, Kemal, “Osmanlı/Türk Köy İdaresi Sistemi Üzerinde Fran-sız Etkisi: 1864 ve 1871 Osmanlı Nizamnamelerinin Köylere İlişkin Hükümleri ve 1924 Köy Kanunu Fransa’dan mı İktibas edilmiştir?” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 68 (2), 2019, 413-443
- GÜNGÖR, Ahmet, “İkirciklem (Oxymoron) Uyumsuzluğun Uyumu”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1 (23), 2015, 102 – 121
- GÜRAN, Sait, “Büyük Şehir Belediyesi Yönetimi Üzerine. İdare Hu-kuku ve İlimleri Dergisi”, 4 (1-3), 1983, 51-58
- İçişleri Bakanlığı, Mülki İdare Birimleri Envateri (2022). Erişim adresi: https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx, erişim tarihi: 13.05.222
- KAPLAN, Gürsel, “İdari Yargılama Hukukuna Giriş (3. Baskı).” Ekin Basım Yayın ve Dağıtım, Bursa, 2021
- KARAARSLAN, Mehmet, “Nasıl Bir Yerel Yönetim? 6360 Sayılı Kanun Üzerine Bir Değerlendirme”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17-18 (26-27-28-29), 2015, 123-162
- KARAKAYA, Sedat, “Mahalle Yönetimi ve Temel Sorunları.” Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 50, 2020, 461-486
- KARAKILÇIK, Yusuf, “Yeni Yerel ve Bölgesel Gelişmeler Işığında Yerel Yönetimler (3. Baskı).” Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016
- KELEŞ, Abdurrahman, “Abdurrahman Keleş, Kırsal Mahalle ve Kır-sal Yerleşik Alan Yönetmeliği konusunu anlatıyor”. Kaydın geçtiği zaman dilimi (1.02.00-1.03.00). Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=KXcQWK5dKuU, erişim tarihi: 02.06.2022
- KESER, Hayri ve AKOĞLU, Ayhan, “Türkiye’de Belediye Meclisi Kararlarının Yargısal Denetimi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4 (2), 2013, 105-140
- Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönetmeliği, Tarih: 15.04.2021, Sayı: 31455
- KIZILBOĞA, Rüveyda, “Köy İdaresine Yönelik Kanun Tasarısı’ndaki Düzenlemeler”, Öneri Dergisi, 9 (35), 2011, 183-197
- MURATOĞLU, Tahir, “Mahalli İdareler Mevzuatında 6360 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20 (32), 2015, 59-96
- ÖNEN, Semih Mustafa ve EKEN, İhsan, “Yerel Yönetimler Üzerinde Uygulanan İdari Vesayet Yetkisinin İrdelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (56), 2016, 216-234
- ÖZDEMİR, Selman, “6360 Sayılı Kanun Kapsamında Köyden Mahalleye Dönüşen Alanlardaki Yapıların Ruhsatlandırılmış Sayılması”, Ankara Barosu Dergisi, 2, 2020, 37-75 PARLAK, Bekir, “Kamu Yönetimi Sözlüğü”, MKM Yayıncılık, Bursa, 2011
- T. C. Resmi Gazete, Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönetmeliği, 15.04.2021, Sayı: 31455
- TAHTALI, Murat Buğra, “Danıştay Kararları Işığında İptal Davalarında Bir Dava Şartı Olarak Sübjektif Ehliyet: Menfaat İhlalinde Kişi-sellik Şartı”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5 (1), 2022, 41-62.
- TEZCAN Durmuş, “Türk İdare Hukuku Açısından 21. Yüzyıl Arifesindeki Yerel Yönetimlerin İşlemleri Üzerindeki Vesayet Denetimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi (Prof. Dr. Mahmut Tevfik BİRSEL’e Armağan), 2001, 659-666
- WIRTH, Louis, “Urbanism as a Way of Life”, The University of Chicago Press, 44 (1), 1938, 1-24
- YEL, Ali Murat ve KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa Sabri, “Mahalle”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23, 2003, 323-326
- YILMAZ, Vedat ve MECEK, Mehmet, “Türkiye’de Mahalle Yönetimlerinin Tarihsel Gelişimi ve Hukuki Statüsü”, İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 27 (10), 2019, 769-799
- YOLOĞLU, Ali Cenap ve ZORLU, Fikret, “Türkiye’de Kırsallığın Ve Kırsal Alanların Tanımlanması: Bir Yöntem Denemesi”, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-Dergisi, 3 (2), 2020, 145-176
- YÜKSEL, Fatih, “Yerel Yönetimlerde Özerklik”. Öneri Dergisi, 2 (10), 1998, 91-96
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hukuk |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALELERİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Aralık 2022 |
| Kabul Tarihi | 26 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 30 Sayı: 4 |
