Tahkim Sözleşmesinin Varlığı Durumunda Dava Şartı Arabuluculuk Hükümlerinin Uygulanıp Uygulanamayacağı Üzerine Değerlendirmeler (HUAK m. 18/A,18)

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 1, 65 - 89, 30.03.2023

Levent Börü

https://doi.org/10.15337/suhfd.1238105

Öz

Son zamanlarda dava şartı (zorunlu) arabuluculuk uygulamasının gelişmesi ile birlikte, tahkime ve arabuluculuğa ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanması noktasında sorunlar ortaya çıkmıştır. Özellikle aynı somut olayda tahkime ve arabuluculuğa ilişkin HUAK, HMK ve özel kanunlarda dava şartına ilişkin (TTK m. 5/A; İK m. 3; TKHK m. 73/A) hükümlerin hangilerinin öncelikle uygulanması gerektiği cevaplandırılması gereken bir sorun olarak ortaya çıkmıştır. Söz konusu sorunun çözümü HUAK m. 18/A,18 hükmü ile düzenlenmiş olmasına rağmen, hükmün yorumlanması bakımından uygulamada bazı tartışmaların yaşandığı görülmektedir. Çalışmamız, HUAK m. 18/A,18 hükmünün değerlendirilmesi üzerinedir. Başka bir deyişle tahkim sözleşmesi karşısında, dava şartı arabuluculuk hükümlerinin HUAK m. 18/A,18 karşısında nasıl bir uygulamasının olması gerektiğinin değerlendirilmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemi, arabuluculuk, dava şartı arabuluculuk, tahkim, tahkim ilk itirazı

Kaynakça

• AKI, Erol/ALTINTAŞ, H. Olcay/ BAHÇIVANCILAR, İbrahim: Uygulamada İş Güvencesi, İstanbul 2005.
• AKİL, Cenk: “Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hakkında Usul Hukuku Bakımından Bazı Değerlendirmeler”, TAAD, Yargıtay Başkanı İsmail Rüştü Cirit’e Armağan, Yıl:11, S.41, 2020, s. 307-324.
• AKYİĞİT, Ercan: Türk İş Hukukunda İş Güvencesi, Ankara 2007.
• ATALI, Murat/ERMENEK, İbrahim/ERDOĞAN, Ersin: İcra ve İflas Hukuku, 6.Baskı, Ankara 2022.
• AYDEMİR, Fatih: Türk Hukukunda Tahkim Sözleşmesi, İstanbul 2017.
• BÖRÜ, Levent: “Alman Hukukunda Arabuluculuk”, Türk Alman Çalışmaları Serisi I-Sosyal Bilimler Makaleleri, 2020, s.211-228.
• BÖRÜ, Levent/PARLAK BÖRÜ, Şafak: Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Olarak Arabuluculuk, 2.Baskı, Ankara 2022.
• BUDAK, Ali Cem Budak/ KARAASLAN, Varol: Medeni Usul Hukuku, 6.Baskı, İstanbul 2022.
• CAPPELLETTI, Mauro, “Alternative Dispute Resolution Process within the Framework of the WorlWide Access to Justice Movement”, The Modern Law Review, V.56, I.3, 1993, s. 282-296.
• ÇANKAYA, Osman Güven/GÜNAY, Cevdet İlhan/GÖKTAŞ, Seracettin: Türk İş Hukukunda İşe İade Davaları, Ankara 2006.
• EKMEKÇİ, Ömer/ÖZEKES, Muhammet/ATALI, Murat/SEVEN, Vural: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2.Baskı, İstanbul 2019.
• GÖRGÜN, Şanal/BÖRÜ, Levent/KODAKOĞLU, Mehmet: Medeni Usul Hukuku, 11.Baskı, Ankara 2022.
• HOPT, Klaus J./STEFFEK, Felix, Mediation: Princeples and Regulation in Comparative Perspective, Mediation: Comprasion of Laws, Refulatory Models, Fundamentel Issues, Oxford 2012.
• ILDIR, Gülgün: Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Medeni Yargıya Alternatif Modeller, Ankara 2003.
• KIYAK, Emre: Dönüştürücü Arabuluculuk-Problem Çözücü Arabuluculuk ile Uyumlaştırılması, Ankara 2018.
• KOÇYİĞİT, İlker/BULUR, Alper: Ticari Davalarda Dava Şartı Arabuluculuk, Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı Yayını, Ankara 2019.
• LIONNET, Klaus/LIONNET: Annette, Handbuch der internationalen und nationelen Schiedsgerichtsbarkeit, Aufl. 3, Stuttgart- München- Hannover- Berlin- Weimar- Dresden 2005.
• ÖZBAY, İbrahim: “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.X, S.3-4, 2006, s.459-475.
• ÖZBAY, İbrahim/KORUCU, Yavuz: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Tahkim HMK m. 407- 444, Ankara 2016.
• ÖZBEK, Mustafa Serdar: “Tahkim İlk İtirazı Üzerine Tahkim Sözleşmesi Üzerinde Yapılan Mahkeme Denetimi”, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.2, 2019, s. 179-253. (Tahkim İlk İtirazı)
• ÖZBEK, Mustafa Serdar: Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, 5.Baskı, Ankara 2022. (Alternatif Uyuşmazlık Çözümü)
• ÖZBEK, Mustafa Serdar: Tahkim Hukuku C. I, Ankara 2022. (Tahkim Hukuku)
• ÖZMUMCU, Seda: “Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku Açısın-dan Zorunlu Arabuluculuk Sistemine Genel Bakış”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXIV, S. 2, 2016, s.807-842.
• ÖZMUMCU, Seda: Arabuluculuk Modelleri, İstanbul 2021.
• PEKCANITEZ, Hakan: “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri”, Hukuk Perspektifleri Dergisi, S.5, 2005, s.12-16.
• PEKCANITEZ, Hakan: Tahkim İlk İtirazı, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez Makaleler C. II, İstanbul 2016. (Tahkim İlk İtirazı)
• ROSENBERG, Leo/SCHWAB, Karl Heinz/GOTTWALD, Peter: Zivilprozessrecht, Aufl.17, München 2010.
• SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, 22.Baskı, İstanbul 2022.
• ŞAHİN EMİR, Asiye: “İş Sözleşmesinde Yer Alan Tahkim (Özel Hakem) Şartının Geçerlilik Sorunu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.22, S.2, 2020, s.905-946.
• TANRIVER, Süha: “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünce-ler”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.147, 2020, s.111-142. (Dava Şartı)
• TANRIVER, Süha: Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Arabuluculuk, 2.Baskı, Ankara 2022. (Arabuluculuk)
• TANRIVER, Süha: Medeni Usul Hukuku C. II, Ankara 2022. (Usul)
• TAŞPOLAT TUĞSAVUL, Melis: Türk Hukukunda Arabuluculuk (6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Çerçevesinde), Ankara 2012.
• YAZICI TIKTIK, Çiğdem: Arabuluculukta Gizliliğin Korunması, İstanbul 2015.
• YEŞİLIRMAK, Ali: “Geçerli Bir Tahkim Anlaşmasının Varlığına Rağmen Genel Haciz Yoluyla Takip Yapılabilir mi?”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.96, 2011, s.205-228.
• YEŞİLIRMAK, Ali: Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku C. III, 15.Baskı, İstanbul 2017.
• YEŞİLOVA, Bilgehan: “Tahkim (İlk) İtirazı Üzerine- Hakemlerin Yargı Yetkisiyle İlgili Olarak- Mahkemelerce Yapılacak Denetim ve Sonuçları (Milletlerarası Tahkim Kanunu m. 5/I”, Prof. Dr. Bilge Umar Armağanı, C.I; Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi Dergisi, İzmir 2009, C.11, s. 799-810 (İtiraz).
• YEŞİLOVA, Bilgehan: Milletlerarası Ticari Tahkimde Nihai Karardan Önce Mahkemelerin Yardımı ve Denetimi, İzmir 2008.
• YILMAZ, Ejder: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi C.4, Ankara 2021.
• YÜCEL, Müjgan: “İş Güvencesi Kapsamında Özel Hakem Şartı (İş Kanunu Madde 20)”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S.4, 2004, s.1346-1365.