DOLANDIRICILIK BENZERİ SUÇLAR BAĞLAMINDA ALMAN CEZA KANUNU §265a’DA DÜZENLENMİŞ OLAN “KARŞILIKSIZ YARARLANMA SUÇU”NA İLİŞKİN BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 4, 1465 - 1501, 31.12.2023

Meral Ekici

https://doi.org/10.15337/suhfd.1238146

Öz

Alman Ceza Kanunu §263a-265d arasında dolandırıcılığa benzer suç tipleri düzenlenmiştir. Bu suçların ortak özelliği, malvarlığına karşı işlenmeleri ve bazı unsurları itibariyle dolandırıcılık suçuyla benzerlik göstermeleridir.
Dolandırıcılıkla olan ilişkileri esas alındığında, Alman Ceza Kanununda yer alan suçlar üç gruba ayırarak incelenebilir.
Birinci grupta, gerçek bir kişi aldatılmadan, mağdurun malvarlığında zarar meydana gelen suçlar yer alır. Karşılıksız yararlanma ve bilgisayar dolandırıcılığı bu suçlardandır. Bu iki suç tipinde de mağdur, malvarlığı itibariyle bir zarara uğrar. Ancak bu zarar, klasik dolandırıcılık suçundaki gibi bir insanın aldatılması neticesinde meydana gelmez. Aldatılan bir makine, program veya sistemdir.
Dolandırıcılık benzeri suçların ikinci grubunu, suçun oluşması için aldatıcı davranışların yapılmasının yeterli olduğu, ayrıca bir zararın meydana gelmesinin aranmadığı tehlike suçları oluşturur. Hukuki değere ilişkin cezai korumayı öne çeken AlCK §264’te düzenlenmiş olan sübvansiyon (iktisadi devlet yardımı) dolandırıcılığı, §264a’da düzenlenmiş olan yatırım dolandırıcılığı ve §265b’de düzenlenmiş olan kredi dolandırıcılığı suçları bu grup içinde yer alır. Öğretide, AlCK §298’de yer alan “ihalelerde rekabeti ihlal eden”, kartele yol açan anlaşmalar yapılması suçunun da rekabeti sınırlandıran eylemleri cezai yaptırıma bağlayan 26. bölümde düzenlenmiş olmasına rağmen, dolandırıcılık suçuna benzediği için bu gruba dâhil edilmesi gerektiğine ilişkin görüşler vardır.
Dolandırıcılık benzeri suçlara ilişkin üçüncü grupta, AlCK §265’te düzenlenmiş olan sigorta istismarı suçu yer almaktadır. Sigorta istismarı suçunda, AlCK §263’te düzenlenmiş olan dolandırıcılık suçunda olduğu gibi bir aldatma söz konusu olmadığı gibi sigorta şirketinin malvarlığında bir zarar meydana gelmesi de aranmamaktadır. Dolandırıcılık suçunun düzenlendiği AlCK §263 ile AlCK §265’te düzenlenmiş olan sigorta istismarı suçu, manevi unsur açısından benzerlik gösterir. Her iki suç tipinde de fail, kendisine veya başkasına bir yarar sağlama kastıyla hareket eder.
Bu çalışmada; Alman Ceza Kanunu §265a’da düzenlenen, dolandırıcılık benzeri suçlardan karşılıksız yararlanma suçu incelenmiştir. Suçun ortaya çıkışı, unsurları, suç tipine ilişkin uygulamada karşılaşılan sorunlar, Alman yargı içtihatları ve öğreti dikkate alınarak irdelenmiştir. Çalışmada ayrıca, Alman Ceza Kanunu §265a’da düzenlenmiş olan karşılıksız yararlanma suçu esaslı noktaları itibariyle Türk Ceza Kanunu m. 163 ile karşılaştırılmıştır. İki ülke kanunlarında düzenlenmiş olan karşılıksız yararlana suçları arasındaki benzer ve farklı yönler tespit edilerek, Türk uygulama ve literatürüne katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karşılıksız yararlanma, dolandırıcılık, hile, aldatma, otomat, hizmet, telekominikasyon, ulaşım hizmeti

Kaynakça

• AKGÜN, Taner: Hukuk ve İlgili Terimler Sözlüğü, Almanca-Türkçe, Türkçe-Almanca, ALFA Basım Yayım Dağıtım, 2. Basım, İstanbul, Mart 2004.
• ARZT, Gunther/ WEBER, Ulrich/ HEINRICH, Bernd/ HILGENDORF, Eric: StrafrechtBesondererTeil, 3. Auf., Bielefeld 2015.
• BOCK, Dennis, StrafrechtBesondererTeil 2, Vermögensdelikte, Berlin 2018.
• CENTEL, Nur/ ZAFER, Hamide/ ÇAKMUT, Özlem: Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, Cilt I, 5. Baskı, İstanbul 2021.
• DÖNMEZER, Sulhi: Kişilere ve Mala Karşı Cürümler, 16. Bası, İstanbul 2001.
• DUTTGE, Gunnar: in NomosKommentarGesamtesStrafrecht, StGB- StPO- Nebengesetze, Handkommentar, (Hrsg. DÖLLING Die-ter/DUTTGE Gunnar/KÖNIG Stefan/RÖSSNER Dieter), 5. Aufl., Baden-Baden 2022.
• DUDEN,Wörterbuch:Erişim:https://www.duden.de/rechtschreibung/erschleichen, Tarih: 12.09.2022.
• EISELE, Jörg: StrafrechtBesondererTeil II, Eigentumsdelikteund-Vermögensdelikte, Stuttgart 2019.
• FISCHER, Thomas: Strafgesetzbuch mit Nebengesetzen, 60. Aufl., München 2013.
• HILGENDORF, Eric/ VALERIUS, Brian: StrafrechtBesondererTeil II, München 2017.
• HOCAOĞLU, Burhan Caner/ ÇELİK, Özlem: Karşılıksız Yararlanma Suçu, in Prof. Dr. Feridun YENİSEY’e Armağan, C. I, İstanbul 2014, s. 603-634.
• https://lib.kazanci.com.tr/yargitay/.
• KINDHAEUSER, Urs/ BOESE, Martin: StrafrechtBesondererTeil II, 10. Aufl., Baden-Baden 2019.
• KIYGI, Osman Nazım: Wörterbuch der Rechts- undWirtschaftssprache, TEIL II, DEUTSCH-TÜRKISCH, München 1999.
• LACKNER, Karl/ KUHL, Kristian/ HEGER, Martin: Strafgesetzbuch-Kommentar, 29. Aufl., Müchen 2018.
• MAURACH, Reinhart/ SCHROEDER, Friedrich- Christian/ MAIWALD, Manfred/ HOYER, Andreas/ MOMSEN, Carsten: StrafrechtBesondererTeil, Teilband 1, 11. Aufl., Heidelberg 2019.
• MITSCH, Wolfgang: Strafrecht, BesondererTeil 2, Vermögensdelikte, 3. Aufl., Berlin- Heidelberg 2015.
• NAUCKE,Wolfgang:ZurLehrevomstrafbarenBetrug.EinBeitragzumVerhältnisvonstrafrechtsdogmatikundKriminologie, zugle-ichKriminologischeForschungen, Bd. 3, Berlin 1964.
• ÖZBEK, Veli Özer/ DOĞAN, Koray/ BACAKSIZ, Pınar: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 16. Baskı, Ankara 2021.
• PolizeilicheKriminalistikGrundtabelleV1.0erstelltam20.01.2021,Erişim:https://www.bka.de/DE/AktuelleInformationen/StatistikenLagebilder/PolizeilicheKriminalstatistik/PKS2020/PKSTabellen/BundFalltabellen/bundfalltabellen.html?nn=145506, Tarih: 24.10.2021.
• RENGIER, Rudolf: StrafrechtBesondererTeil I, Vermögensdelikte, 18 Aufl., München 2016.
• SCHOENKE, Adolf/ SCHROEDER, Horst/ PERON, Walter: Strafge-setzbuch, Kommentar, 28. Aufl., München 2010.
• SCHWENKE, Jan: ZurStrafbarkeit der Beförderungserschleichung §265aStGB, Diss. ElektronischeDissertationenundHabilitatio-nen, Uni- Hamburg, Erscheinungsdatum, 2009.
• TEZCAN, Durmuş/ ERDEM, Mustafa Ruhan/ ÖNOK, Murat R.: Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 19. Baskı, Ankara 2021. TIEDEMANN, Klaus: in StrafgesetzbuchLeipzigerKommentar, 12. Aufl.,NeunterBand, Berlin/ Boston 2012.
• WESSELS, Johannes/ HILLENKAMP, Thomas: StrafrechtBesonderer-Teil 2, 38. Aufl., Heidelberg 2015.
• WESSELS, Johannes/ HILLENKAMP, Thomas/ SCHUHR, Jan C.: StrafrechtBesondererTeil II, 43. Aufl., Heidelberg 2020.
• YENİSEY, Feridun/ PLAGEMANN, Gottfried: Alman Ceza Kanunu, Strafgesetzbuch (StGB), 2. Baskı, İstanbul, Mayıs 2015.
• YILMAZ, Zahit/ APİŞ, Özge: “Karşılıksız Yararlanma Suçu (TCK m. 163)”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştır-maları Dergisi, Prof. Dr. Nur CENTEL’e Armağan, C. 19, S. 2 (Özel Sayı), 2013, ss. 1749-1779.