CRIMINAL LIABILITY OF VEHICLE DRIVERS AND MANUFACTURERS IN ACCIDENTS INVOLVING AUTONOMOUS VEHICLES

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 3, 1231 - 1295, 18.09.2024

Muhammed Demirel

https://doi.org/10.15337/suhfd.1499422

Öz

The development of technology has also shown its effect in transportation. Within this framework, airbags were first developed to protect the driver and passengers in possible accidents, followed by other technological developments such as speed tracking assistants, lane keeping assistants and parking assistants that facilitate the driver’s driving. Eventually, with the development of these systems, vehicles are now being produced where the driver is not in constant control, but where the driver's intervention is required in certain situations. These vehicles are called “autonomous vehicles”. With this vehicles, possible accidents on highways are tried to be prevented. However, there are changes in the way accidents occur due to new situations such as the control of these vehicles being transferred from the driver to the system and the driver being busy with other tasks while the vehicle is under system control. Therefore, new discussions are emerging at the point of determining the legal and criminal responsibilities of persons related to these vehicles, especially drivers. For this reason, amendments are being made to the laws regarding the use of autonomous vehicles in traffic and efforts are being made to solve possible legal problems in many countries. In this study, the legal debates and solutions that have emerged in the context of criminal law in relation to the issue will be discussed, and a suggestion will be made as to what kind of amendments can be made in the legislation of our country.

Anahtar Kelimeler

Autonomous vehicle, automobile, criminal liability, traffic accident, negligent offence, autonomous vehicle system

OTONOM ARAÇLARLA GERÇEKLEŞEN KAZALARDA ARAÇ SÜRÜCÜLERİNİN VE ÜRETİCİLERİNİN CEZA SORUMLULUĞU

Öz

Teknolojinin gelişmesi, ulaşım alanında da etkisini göstermiştir. Bu çerçevede öncelikle olası kazalarda sürücüyü ve yolcuları korumak amacıyla hava yastıkları geliştirilmiş, bunu sürücünün araç sürüşünü kolaylaştıran hız takip asistanı, şerit takip asistanı, park asistanı gibi diğer teknolojik gelişmeler takip etmiştir. Nihayetinde bu sistemlerin geliştirilmesiyle günümüzde sürücünün sürekli olarak kontrolünün bulunmadığı, bununla birlikte sürücünün belirli durumlarda müdahalesinin gerekli olduğu araçlar üretilmiştir ki bu araçlara “otonom araç” adı verilmektedir. Bu araçlarla birlikte karayollarında olası kazalar engellenmeye çalışılmaktadır. Ancak bu araçların kontrolünün sürücüden sisteme geçmiş olması, aracın sistem kontrolünde bulunduğu esnada sürücünün başka işlerle meşgul olması gibi yeni durumlar nedeniyle kazaların gerçekleşme şekli değişmiştir. Dolayısıyla sürücüler başta olmak üzere bu araçlarla ilgili kişilerin hukuki ve ceza sorumluluklarının belirlenmesi noktasında yeni tartışmalar ortaya çıkmıştır. Hatta bu nedenle birçok ülkede otonom araçların trafikte kullanıma girmesine yönelik olarak kanunlarda değişiklikler yapılmakta ve olası hukuki sorunlara çözüm getirmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmada, ceza hukuku bağlamında ortaya çıkan hukuki tartışmalara ve getirilen çözümlere değinilecek, ülkemiz mevzuatında ne tür değişikliklerin yapılabileceğine ilişkin bir öneri sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Otonom araç, otomobil, ceza sorumluluğu, trafik kazası, taksirli suç, otonom araç sistemi.

Kaynakça

• AKBULUT, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, Adalet, Ankara 2022.
• AKBULUT, Berrin: “Yapay Zeka ve Ceza Hukuku Sorumluluğu”, Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXVII, Ekim 2023, S. 4, s. 267-319. (“Yapay Zeka ve Ceza Hukuku Sorumluluğu”)
• ATEŞ, Hüseyin/TIRTIR, Mustafa: “An Evaluation of The Uber’s Au-tonomous Car Crash In The Scope Of Turkish Criminal Law”, Adalet Dergisi, Y. 148, 2021/1, s. 315-332.
• BECK, Susanne: “Das Dilemma-Problem und die Fahrlässigkeitsdog-matik”, Autonome Systeme und neue Mobilität, Hrsg. Eric Hil-gendorf, Nomos, 2017, s. 117-142. („Das Dilemma-Problem und die Fahrlässigkeitsdogmatik“)
• BECK, Susanne: “Fahrlässigkeit”, in Handbuch des Strafrechts, Straf-recht Allgemeiner Teil, Band 2, C. F. Müller, Heidelberg, 2020. (“Fahrlässigkeit”).
• ÇEKİN, Mesut Serdar: “Otonom Araçlar ve Hukuki Sorumluluk”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl:9, Sayı: 33, Ocak 2018, s. 283-346.
• DEMİREL, Muhammed: Taksirli Suç, 2. Baskı, Seçkin, Ankara 2024.
• DOĞAN, Koray: “Sürücüsüz Araçlar, Robotik Cerrahi, Endüstriyel Robotlar ve Cezai Sorumluluk”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, C. 21, 2019, s. 3219-3251.
• DOĞAN, Koray/MERAKLI, Serkan: Trafik Ceza Hukuku, 4. Baskı, Seçkin, Ankara 2024.
• DOUMA, Frank: “Criminal Liability Issues Created by Autonomous Vehicles”, Santa Clara Law Review, Volume 52, Number 4, 2012, s. 1156-1169.
• DURNA, Tuncay: “Karayolu Trafik Güvenliğine Sistem Yaklaşımı: İsveç’in “Vizyon Sıfır” Politikası”, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, 2011, s. 1-23.
• FOERSTER, Max: „Automatisierung und Verantwortung im Zivil-recht“, ZfPW 2019, s. 418-435.
• GEDİKLİ, Fethi: Yazar Gazetesi, 31.05.2021, s. 8.
• GLESS, Sabine/JANAL, Ruth: “Hochautomatisiertes und autonomes Autofahren – Risiko und rechtliche Verantwortung”, Juristische Rundschau (JR) 2016, s. 561-575.
• GREGER, Reinhard: „Haftungsfragen beim automatisierten Fahren“, NZV 2018
• GRÜNVOGEL, Thomas: “Das Fahren von Autos mit automatisierten Funktionen Gesetzliche Änderungen zur Verwendung und Haf-tung im Straßenverkehr”, Monatsschrift für Deutsches Recht (MDR) 2017, s. 973-975.
• HAMMER, Christoph: Automatisierte Steuerung im Straßenverkehr, dfv Mediengruppe, Frankfurt am Main, 2015.
• HEß, Rainer: Burmann/Heß/Hühnermann/Jahnke, Straßenver-kehrsrecht, 28. Auflage, C.H. Beck, München, 2024.
• HILGENDORF, Eric: “Automatisiertes Fahren und Recht – ein Über-blick”, Juristische Arbeitsblätter (JA), 2018, s. 801-807. („Automa-tisiertes Fahren und Recht“)
• HILGENDORF, Eric: Automatisiertes Fahren und Strafrecht – der „Aschaffenburger Fall“, DRiZ 2018, s. 66-69.
• HILGENDORF, Eric: „Teilautonome Fahrzeuge: Verfassungsrechtli-che Vorgaben und rechtspolitische Herausforderungen“, in Rechtliche Aspekte automatisierter Fahrzeuge, Hrsg. Eric Hil-gendorf/Sven Hötitzsch/Lennart S. Lutz, Nomos, 2015, s. 15-32. („Teilautonome Fahrzeuge“)
• JOURDAN, Frank/MATSCHI, Helmut: „Wie weit kann die Technik den Fahrer ersetzen? Entwickler oder Gesetzgeber, wer gibt die Richtung vor?“, NZV 2015, s. 26-29.
• KANGAL, Zeynel T.: Yapay Zeka ve Ceza Hukuku, On İki Levha, İstanbul 2021.
• KELEP PEKMEZ, Tuba: “Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezaî Sorumluluk: Türk Hukuku Bakımından Genel Bir Değer-lendirme”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 2018, 6 (2), s. 173-195.
• KINIKOĞLU, Batu/HAMZAOĞLU, Yücel/HAMZAOĞLU, Melike: “Otonom Araçların Neden Olduğu Kazalardaki Hukuki Sorum-luluk Rejimi”, Adalet Dergisi, Sayı 66, 2021, s. 333-377.
• KİM, Minkyu: Roboterrecht in der modernen Gesellschaft, Logos Ver-lag Berlin, Berlin, 2019.
• KÖNIG, Carsten: „Die gesetzlichen Neuregelungen zum automati-sierten Fahren“, NZV 2017, s. 123-128.
• LÜDEMANN, Volker/SUTTER, Christine/VOGELPOHL, Kerstin: „Neue Pflichten für Fahrzeugführer beim automatisierten Fahren – eine Analyse aus rechtlicher und verkehrspsychologischer Sicht“, NZV 2018, s. 411-417.
• NEHM, Kay, „Autonomes Fahren – Bremsen Ethik und Recht den Fortschritt aus?“, Juristenzeitung (JZ) 2018 (8), s. 398-402.
• ROSHAN, Bahrama: „Automatisiertes und autonomes Fahren im Überblick“, NJW-Spezial 2021, s. 137-138.
• ROSS, Brett A.: “Automated Vehicle Lawsuits: How Will We Litigate the Auto Crash of the Future”, Brief, Vol. 47, No. 2, Winter 2018, s. 42-49.
• SANDHERR, Urban: „Strafrechtliche Fragen des automatisierten Fahrens“, NZV 2019, s. 1-4.
• SCHUSTER, Frank Peter: „Das Dilemma-Problem aus Sicht der Au-tomobilhersteller – eine Entgegnung auf Jan Joerden“, in Auto-nome Systeme und neue Mobilität, Hrsg. Eric Hilgendorf, No-mos, 2017, s. 99-117. („Das Dilemma-Problem aus Sicht der Auto-mobilhersteller“)
• SCHUSTER, Frank Peter: „Strafrechtliche Verantwortlichkeit der Hersteller beim automatisierten Fahren“, DAR 2019, s. 6-11. („Strafrechtliche Verantwortlichkeit der Hersteller beim automatisier-ten Fahren“)
• SCHUSTER, Frank Peter: „Künstliche Intelligenz, Automatisierung und strafrechtliche Verantwortung“, in Digitalisierung, Automa-tisierung, KI und Recht, Hrsg. Susanne Beck/Carsten Ku-sche/Brian Valerius, Nomos, 2020, s. 387-400. („Künstliche Intelli-genz, Automatisierung und strafrechtliche Verantwortung“)
• SEDLMAIER, Felix/KRZIC BOGATAJ, Andreja: „Die Haftung beim (teil-)autonomen Fahren“, NJW 2022, s. 2953-2957.
• STAUB, Carsten: „Der Hersteller als strafrechtlicher Verantwortlicher der Zukunft? – Umfang der Sorgfaltspflicht - Datenschutz versus Aufklärungspflicht“, NZV 2019, s. 392-398.
• TAŞTAN, Yahya/KAYMAZ, Habib: “Otonom Araçların Yaygınlaş-masının Önündeki Zorluklar”, International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 2021, C. 33, S. 2, s. 195-209.
• THOMMEN, Marc: “Strafrechtliche Verantwortlichkeit für autono-mes Fahren”, Strassenverkehr, 2018, s. 22-30.
• THOMMEN, Marc/Matjaz, Sophie: „Die Fahrlässigkeit im Zeitalter autonomer Fahrzeuge“, Zürich Open Repository und Archive, 2017, s. 273-295.
• VALERIUS, Brian: “Sorgfaltspflichten beim autonomen Fahren”, Au-tonome Systeme und neue Mobilität, Hrsg. Eric Hilgendorf, No-mos, 2017, s. 9-22.
• WESSELS, Johannes/BEULKE, Werner/SATZGER, Helmut: Straf-recht Allgemeiner Teil, 50. Auflage, C.F. Müller, 2020.
• WIGGER, Dominika: Automatisiertes Fahren und strafrechtliche Ver-antwortlichkeit wegen Fahrlässigkeit, Nomos, 2020.
• YİĞİT, Erkut/ÖNER, A. Erdem/YÖNTEM, Orçun: “Otonom Araçla-rın Otomotiv Sektörüne Etkileri ve Beraberinde Getirdiği Yenilik-ler”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Kasım 2020, s. 181-186.