MOBBING IN LABOR LAW: AN EVALUATION IN THE CONTEXT OF TURKISH LAW AND COMPARATIVE LAW

Yıl 2025, Cilt: 33 Sayı: 1, 239 - 261, 26.03.2025

Özgür Oğuz

https://doi.org/10.15337/suhfd.1594248

Öz

This study examines mobbing, a significant issue in labor law, within the framework of Turkish and international legal systems. Mobbing refers to systematic and intentional behavior threatening employees' physical and mental health. Turkish law lacks a clear legal definition of mobbing, although the 2011/2 Prime Ministry Circular aims to raise awareness. This study analyzes the definition and key elements of mobbing and its relationship with the employer's duty of care, duty of equal treatment, and misuse of managerial authority in Turkish labor law. Additionally, regulations in Sweden, Belgium, and France are comparatively examined, with recommendations for Turkish law included. Comprehensive frameworks in Sweden, victim support mechanisms and evidentiary ease in Belgium, and clear definitions and sanctions in French law offer insights for Turkish law. Establishing a clear definition, enforceable provisions, and evidentiary rules in Turkish law is essential to protect employee rights and ensure a healthy workplace. This study enhances efforts to combat mobbing.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psychological Harassment, Duty of Equal Treatment, Duty of Care, Comparative Law

İŞ HUKUKU BAKIMINDAN MOBBING: TÜRK HUKUKU VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUK BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Bu çalışma, iş hukukunda önemli bir sorun olan mobbing’in Türk ve yabancı hukuk düzenlemeleri çerçevesinde ele almaktadır. Mobbing, işçilerin fiziksel ve ruhsal sağlığını tehdit eden, sistematik ve kasıtlı bir davranış biçimidir. Türk hukukunda mobbing’in açık bir tanımı bulunmamakta; ancak 2011/2 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile farkındalık oluşturulması amaçlanmaktadır. Çalışmada, mobbing kavramının tanımı, temel unsurları ve Türk İş Hukuku'nda işverenin gözetim borcu, eşit davranma borcu ve yönetim hakkının kötüye kullanımı ile ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca, İsveç, Belçika ve Fransa’daki düzenlemeler karşılaştırmalı olarak analiz edilmiş ve Türk hukukuna yönelik öneriler sunulmuştur. İsveç’teki kapsamlı düzenlemeler, Belçika’daki mağdur destek mekanizmaları ve ispat kolaylığı sağlayan uygulamalar ile Fransız hukukundaki açık tanımlar ve yaptırımlar, Türk hukukuna uyarlanabilecek niteliktedir. Türk hukukunda mobbing’in açık şekilde tanımlanması, yaptırım gücüne sahip düzenlemelerin yapılması ve ispat yükü ile ilgili hükümlerin oluşturulması, işçilerin haklarının korunması ve sağlıklı bir çalışma ortamının sağlanması açısından gereklidir. Bu çalışma, mobbing ile mücadelede Türk hukukunun güçlendirilmesine katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psikolojik Taciz, Eşit Davranma Borcu, Gözetim Borcu, Karşılaştırmalı Hukuk

Kaynakça

• Belçika Ceza Kanunu (Code Pénal): 8 Haziran 1867, https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/loi_a1.pl?DETAIL=1867060801%2FF&caller=list&row_id=1&numero=2&rech=4&cn=1867060801&table_name=LOI&nm=1867060850&la=F&dt=CO-DE+PENAL&language=fr&fr=f&choix1=ET&choix2=ET&fromtab=loi_all&trier=promulgation&chercher=t&sql=dt+conta-ins++%27CODE%27%26+%27PENAL%27and+actif+%3D+%27Y%27&tri=dd+AS+RANK+&imgcn.x=41&imgcn.y=12 (Eri-şim Tarihi: 30.11.2024).
• BÜYÜKKILIÇ, Gül: “İş Hukuku Çerçevesinde İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Olgusunun Değerlendirilmesi”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C. 9, 2012, s. 71-160.
• CHAPPELL, Duncan/DI MARTINO, Vittorio: Violence at Work, 3. Baskı, Cenevre 2006.
• Civil Mediation Council, Uncovering The Truth: Bullying In The Workplace Statistics, https://civilmediation.org/bullying-workplace-statistics/ (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
• Code du travail, https://www.legifrance.gouv.fr/codes/texte_lc/LEGITEXT000006072050/ (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
• Council Directive 89/391/EEC of 12 June 1989 on the introduction of measures to encourage improvements in the safety and health of workers at work, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=celex%3A31989L0391 (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü: İş-yerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi, Ankara 2013.
• ÇUKUR, Cengiz: Türk Hukuku ve Karşılaştırmalı Hukukta İşyerinde Psikolojik Taciz, Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırma Hiz-metleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2016.
• DEMİR, Şamil: “Mobbing Olgusunun Hukuki Değerlendirmesi”, An-kara Barosu Dergisi, C. 67, S. 2, 2009, s. 139-145.
• DEMİRCİOĞLU, Huriye Reyhan: “Kişilik Hakkı İhlalinin ve Borca Aykırılığın Bir Türü Olarak İşyerinde Psikolojik Taciz (Mob-bing)”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakülte-si Dergisi, C. 11, S. 1, 2007, s. 113-146.
• ERTÜRK, Arzu Arslan: “İş Hukuku Boyutuyla Türkiye’de Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Dünyadan Örnekler”, Marmara Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 1, 2014, s. 285-339.
• EUROPEAN PARLIAMENT: Bullying at Work, Working Paper, https://www.europarl.europa.eu/workingpapers/soci/pdf/108_en.pdf (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
• GÜZEL, Ali/UGAN ÇATALKAYA, Deniz: “İş Sözleşmesinin Uygu-lanmasında ve İşverenin Yönetim Yetkisinin Sınırlanmasında Dürüstlük (Objektif İyiniyet) Kuralının İşlevi Üzerine”, Mar-mara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Der-gisi, C. 20, S. 1, 2014, s. 17-66.
• HOEL, Helge/EINARSEN, Ståle, "The Swedish Ordinance Against Victimization at Work: A Critical Assessment", Comparative Labor Law & Policy Journal, C. 32, 2010.
• International Labour Office, Work-related violence and its integration into existing surveys, 19th International Conference of Labour Statisticians, Cenevre, 2013, s. 5, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/meetingdocument/wcms_222231.pdf (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
• İNCİRLİOĞLU, Lütfi: “İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Konu-sunda İşverenlerin Sorumluluk ve Yükümlülükleri”, Kamu-İş, C. 13, S. 1, 2013, s. 103-113.
• İsveç Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Kurulu: Mağduriyetle Mücadeleye İlişkin Yönetmelik (AFS 1993:17), 1993.
• KAPLAN, Emine Tuncay: “Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre İş İlişkisinde İşçinin Kişilik Haklarının Korunması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 24, 2011, s. 42-55.
• LEROUGE, Loïc: Workplace bullying and harassment in France and few comparisons with Belgium: a legal perspective, Workpla-ce Bullying and Harassment, 2013, s. 39.
• LEYMANN, Heinz: “The Content and Development of Mobbing at Work”, European Journal of Work and Organizational Psyc-hology, C. 5, S. 2, 1996, s. 165-184.
• LİMONCUOĞLU, Sanal: “İş Hukuku Kapsamında Psikolojik Tacizin Değerlendirilmesi ve Mağdurların Kullanabilecekleri Haklar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 105, 2013, s. 52-88.
• LUTGEN-SANDVIK, Pamela/TRACY, Sarah J./ALBERTS, Jess K.: “Burned by Bullying in the American Workplace: Prevalence, Perception, Degree and Impact”, Journal of Management Stu-dies, C. 44, S. 6, 2007, s. 837-862.
• ÖZDEN, Banu: “Türk İş Hukuku Kapsamında Psikolojik Taciz (Mob-bing)”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 8, 2018, s. 22-49.
• ÖZKUL, Burcu/ÇARIKÇI, İlker Hüseyin: “Mobbing ve Türk Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 1, 2010, s. 481-499.
• ÖZTÜRK, Hilal/DERELİ EKE, Elif/İPEK, Nazenin/MÜDÜROĞLU, Aynur/FAİKOĞLU, Rehat: “Mobbing (Psikolojik Yıldırma), Örgüt Üzerindeki Etkileri ve Çözüm Önerileri”, Sağlık Aka-demisyenleri Dergisi, C. 2, S. 1, 2015, s. 27-33.
• PALABIYIK, Buğra Burak: Türk İş Hukukunda Mobbing, Yayımlan-mamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, Ankara 2018.
• SÜZEK, Sarper/BAŞTERZİ, Süleyman: İş Hukuku, 24. Baskı, Ankara 2024.
• Swedish National Board of Occupational Safety and Health: Ordi-nance Containing Provisions on Measures Against Victimiza-tion at Work (AFS 1993:17), https://www.av.se/globalassets/filer/publikationer/foreskrifter/engelska/victimization-at-work-provisions-1993-17.pdf (Eri-şim Tarihi: 30.11.2024), s. 3-4.
• ŞAKİROĞLU, Şeyda: “Toplumsal Cinsiyet Bakımından İş Yaşamında Kadınlara Yönelik Mobbingin Sosyolojik İncelenmesi”, Inter-national Social Sciences Studies Journal, C. 9, S. 113, 2023, s. 7473-7481.
• TAŞKIN, Ahmet: İş Hukuku Açısından İşyeri ve İşletmelerde Mob-bing, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul 2016.
• TINAZ, Pınar/BAYRAM, Fuat/ERGIN, Hediye: Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), 1. Bas-kı, İstanbul 2008.
• TUNÇER, Polat: “Mobbing ve İş Hukuku”, The Journal of Social Sci-ences, 2019, s. 81-98. UNITED NATIONS WOMEN: Responses to the 2013-2014 Review of the Implementation of the Beijing Platform for Action, France, https://www.un.org/womenwatch/daw/Review/responses/FRANCE-English.pdf (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
• VAN OLMEN, Chris: Belgium: New changes to Discrimination law and bullying at work: extension of protection rules, https://leglobal.law/2023/03/23/belgium-new-changes-to-discrimination-law-and-bullying-at-work-extension-of-protection-rules/ (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
• Workplace Bullying Institute, 2021 WBI U.S. Workplace Bullying Sur-vey, https://workplacebullying.org/wp-content/uploads/2021/03/2021-Full-Report.pdf (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
• XpertHR, "Belgium: New Anti-Harassment Legislation", https://www.xperthr.co.uk/commentary-and-insights/belgium-new-anti-harassment-legislation/26035/ (Eri-şim Tarihi: 30.11.2024).