Yeşilçam’dan Günümüze Türk Sinemasında Melodramın Dönüşümü: Masumiyet ve Kader Filmleri

Yıl 2024, , 56 - 73, 30.04.2024

Kemal Çelik

https://doi.org/10.52642/susbed.1337622

Öz

Melodramlar, olay örgüsünün detaylı karakter çalışmalarına baskın geldiği dramatik sanat eserleridir. Melodramlarda kullanılan diyaloglar genellikle duygusaldır, karakterler ise streotip şeklindedir. Melodramlar genellikle aşk gibi duygulara odaklanır. Dram filmlerinin alt türleri olan melodram filmleri de ismini aldıkları bu türün zikredilen özelliklerini taşırlar, bundan dolayı aşk gibi güçlü duygular tarafından sürüklenen olay örgülerine sahiptirler. Melodram filmleri içerik itibarıyla genellikle umutsuz aşk hikayeleri gibi trajedileri konu alır. Karakterler aşıklarından ya da ailelerinden gelen büyük sosyal baskılarla mücadele etmek zorundadır. Karakterlerin bu mücadeledeki temel mücadele aygıtları fedakarlıktır. Yeşilçam melodramları türün gerekliliklerine uygun olarak mezkûr uzlaşımları uygularlar. Genellikle ulvi ve manevi olabilecek yüceltilmiş bir aşk üzerinedirler. Karakterler orta çağ şövalyeleri gibi bu aşk uğruna savaşmalıdır. Bu filmlerdeki karakterler genellikle bahtsız olup yaptıkları hatalar onlar için hayatı cehenneme çevirmiştir. Yeni Türk Sinemasının önemli yönetmenlerinden olan Zeki Demirkubuz bu filmlerin temalarının mirasçısı olarak melodram geleneğini sürdürür. Ancak iyi ve kötü meselesini ele alış bakımından onlardan ayrışır. Bu çalışma bu iki melodram anlayışı arasındaki farkı Demirkubuz’un Masumiyet ve Kader filmleri üzerinden, içerik analizi ve eleştirel söylem analizi yöntemini kullanarak ele almaktadır. Demirkubuz’un örneklem olarak seçilen bu iki filmi yeşilçam melodramlarının abartılı duygular, ıskalanmış mutluluklar, aşırılıklar, iki kutuplu yaşamlar, neden sonuç ilişkilerine dayalı olay örgüleri, monolog kullanımları, müzik kullanımları gibi genel özelliklerini taşırken önemli bir noktada onlardan ayrışır. Buna göre, Yeşilçam melodramları insanı, hataları olsa da ontolojik olarak iyi bir varlık olarak görürken, Demirkubuz sineması insanı ontolojik olarak kötü bir varlık olarak kabul eder. Bu çalışma daha önce yapılan çalışmaların tezlerinden tamamen farklı olarak, filmlerin olay örgüleri, diyalog ve kelime seçimleri üzerinden Demirkubuz’un sinemasının merkezine kötülüğü koyduğunu ve böylece Yeşilçam melodramlarının kötülüğe yaklaşımını ters yüz ettiğini ortaya koyacaktır.

Anahtar Kelimeler

Melodrama, Zeki Demirkubuz, Masumiyet, Kader, Yeşilçam

Transformation of Melodrama in Turkish Cinema from Yeşilçam to the Present: The Films Innocence and Destiny

Öz

Melodramas are dramatic works of art where the detailed character studies dominate the plot. The dialogues used in melodramas are generally emotional, and the characters are often portrayed in stereotypical forms. Melodramas usually focus on emotions like love. As a subgenre of drama films, melodramas carry the mentioned characteristics of this genre; thus, they have plotlines driven by powerful emotions such as love. Content-wise, melodrama films often deal with tragedies like hopeless love stories. Characters must struggle against significant social pressures from their lovers or families. Sacrifice is a fundamental tool for characters in this struggle. Yeşilçam melodramas adhere to the requirements of this genre. They typically revolve around an exalted love that could be noble and spiritual. Characters must fight for this love like medieval knights. The characters in these films are usually unfortunate, and their mistakes turn their lives into hell. Zeki Demirkubuz, an important director of the New Turkish Cinema, continues the tradition of melodrama as an inheritor of its themes. However, he differentiates himself from them in terms of how he approaches the concept of good and evil. This study examines the difference between these two understandings of melodrama through Demirkubuz's films "Innocence" and "Destiny" using content analysis and critical discourse analysis methods. Demirkubuz’s two films selected as samples carry the general characteristics of Yeşilçam melodramas such as exaggerated emotions, missed happiness, extremes, bipolar lives, event structures based on cause-and-effect relationships, monologue uses, music uses, while they differ from them at an important point. While Yeşilçam melodramas view humans as ontologically good beings despite their mistakes, Demirkubuz's cinema accepts humans as ontologically evil beings. This study will reveal that, unlike the previous studies’ theses, Demirkubuz’s cinema places evil at the center of its films through their event structures, dialogues and word choices, and thus turns upside down the approach of Yeşilçam melodramas to evil.

Anahtar Kelimeler

Melodrama, Zeki Demirkubuz, Innocence, Destiny, Yeşilçam

Kaynakça

• Özön, N. (1995). From Karagöz to Cinema:Turkish Cinema and Its Problems. Kitle Publications.
• Özgüven, F. (2001). Turkish Cinema and Us: Our Uncle from Çamlıca. In D. Derman, New Directions in Turkish Film Studies 2 (pp. 121-130). Bağlam Publications.
• Özhan. (2019). https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/30003 adresinden alındı
• Abisel, N. (1994). Popular Cinema and Genres. Alan Publishing.
• Abisel, N. (2005). Essays on Turkish Cinema. Phoenix.
• Adanır, O. (1996). We Cannot Escape From Realities. In S. M. Dinçer, Thoughts on Turkish Cinema. Doruk Publishing.
• Akbulut, H. (2008). Melodrama Suits Women. Bağlam Publications.
• Aksoy, Ü. (2009). A Lament for Nothingness: An Essay on the Boredom of C Block. In A. Pay, Auteur Cinema: Zeki Demirkubuz (pp. 11-27). Küre Publications.
• Aksoy, Ü. (2009). Bir Hiçlik Ağıtı: C Blok'un Can Sıkıntısı Üzerine Bir Deneme. A. Pay içinde, Yönetmen Sineması Zeki Demirkubuz (s. 11-27). İstanbul: Küre Yayınları.
• Atam. (2011). Yakın Plan Yeni Türkiye Sineması.
• Atam, Z. (2010). Women in New Turkish Cinema. Birgün Newspaper.
• Atam, Z. (2011). Yakın Plan Yeni Türkiye Sineması. İstanbul: Cadde Yayınları.
• Axis2000. (1999). Melodrama. In Axis 2000 Encyclopedia (Vol. 4). Doğan Kitapçılık.
• Brooks, P. (1995). The Melodramatic Imagination: Balzac, Henry James, Melodrama, and the Mode of Excess. Yale University Press.
• Demirkubuz, Z. (Producer), & Demirkubuz, Z. (Director). (1997). Innocence [Motion Picture].
• Demirkubuz, Z. (2019, March 2). Retrieved from Twitter: https://twitter.com/ZekiDemirkubuz
• Demirkubuz, Z. (2021, October 21). Retrieved from zekidemirkubuz.com: zekidemirkubuz.com
• Elsaesser, T. (1987). Tales of Sound and Fury. In C. Gledhill, Home is Where the Heart is: Studies in Melodrama and the Woman's Film (pp. 43-69). British Film Institute.
• Güler, N. (2012). Zeki Demirkubuz Sinemasında Toplumsal Cinsiyet. sinecine, 29-54.
• Gürle, M. (2012). Masumiyet ve Kader; Oyalanmanın Estetiğine Dair. U. T. Arslan içinde, Bir Kapıdan Gireceksin Türkiye Sineması Üzerine Denemeler (s. 31-45). İstanbul: Metis Yayınları.
• İnanoğlu, B. (Producer), & Aksoy, O. (Director). (1972). Is This Life [Motion Picture].
• Kabil, İ. (2009, Ağustos). Türk Sineması Nereye. Anlayış Dergisi(75), 44-46.
• Kabil, İ. (2009). Yönetmen Sineması Zeki Demirkubuz. A. Pay içinde, Yönetmen Sineması Zeki Demirkubuz (s. 5-7). İstanbul: Küre Yayınları.
• Kovács, A. B. (2007). Screening Modernism: European Art Cinema 1950-1980. The University of Chicago Press.
• Maktav, H. (2001). Türk Sinemasında Yoksulluk ve Yoksul Kahramanlar. Toplum ve Bilim(89), 161-189.
• Mayring, P. (2011). Introduction to Qualitative Social Research: A Guide for Qualitative Thought. Bilgesu Publications.
• Neale, S. (1986). Melodrama and Tears. Screen, 27(6), 6-22.
• Pösteki, N. (2012). 1990 Sonrası Türk Sineması. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Pay, A., & Afat, E. (2009). Söyleşi; Zeki Demirkubuz: Dostoyevski Olmasaydıi Edebiyat Olmasaydı Sinemacı Olmazdım. A. Pay içinde, Yönetmen Sineması Zeki Demirkubuz (s. 101-125). İstanbul: Küre Yayınları.
• Potter, J., & Wetherell, M. (1987). Discourse and Social Psychology: Beyon Attitudes and behaviour. Sage.
• Ryan, M., & Kellner, D. (1988). Camera Politica: The Politics and Ideology of Hollywood Film. Indiana University Press.
• Sözen, E. (1999). Discourse: uncertainty, exchange, knowledge, power and reflexivity. Paradigma Publications.
• Saydam, B. (2009). Kıskanmak: Güzelliğin Faşizminde Çirkinin İktidarı Yönetmen Sineması Zeki Demirkubuz. (A. Pay, Dü.) İstanbul: Küre Yayınları.
• Saydam, B. (2011). Envy: Power of Ugliness in the Fascism of Beuty. In A. Pay, Auteur Cinema: Zeki Demirkubuz (pp. 85-100). Küre Publications.
• Seden, O. F. (Producer), & Seden, O. F. (Director). (1966). I am Not Worthy of You [Motion Picture].
• Selvi. (2013). https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/626239/yokAcikBilim_10010534.pdf?sequence=-1&isAllowed=y adresinden alındı
• Suner, A. (2006). Haunted House. Metis.
• Susam, A. (2015). https://sinematek.tv/wp-content/uploads/2017/06/DoguBatiDergisi_II.pdf adresinden alındı
• Tonkiss, K. (2006). Analysis Text and Speech: Content and Discourse Analysis. In C. Seale, Researching Society and Culture (pp. 367-383). Sage.
• Tunalı, D. (2006). From west to East, From Hollywood to Yeşilçam: Melodrama. Aşina Kitaplar.
• White, M. D., & Marsh, E. (2001). Content Analysis: A Flexible Methodology. Library Trends, 55(1), 22-45.
• Zeki, D. (Producer), & Demirkubuz, Z. (Director). (2006). Destiny [Motion Picture].