Türkiye’de Somut Olmayan Kültürel Mirasın Medyaya Yansıması ve Kültür Endüstrisi Sorunu

Yıl 2024, , 453 - 469, 30.08.2024

Elif Pınar Kılınç

https://doi.org/10.52642/susbed.1476209

Öz

Kapitalist ilişkilerin hakimiyetindeki kültür endüstrisinde işlevsel olan medyanın, 2003 UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında belirlenen unsurların korunması ve yaşatılması için kullanımı, bir tehdit midir yoksa bir fırsat mıdır? sorusu, makalenin problemini oluşturmaktadır. Geçen on altı yılda medyanın bu tartışmalı durumunun geldiği aşamayı ve özellikle dijitalleşen günümüz medyasında işlevsel olarak yerini ortaya koymayı amaçlayan çalışma, Türkiye’de bu mirası oluşturan bütün unsurların, en çok görüntülenen dijital gazetelere yansıma sıklığı ve biçimi üzerine bir araştırma olması açısından önemlidir. Nitel araştırma tekniğinin benimsendiği çalışmada veriler, literatür ve doküman analizi yöntemi ile tarihsel bir yaklaşımla incelenmiş ve örnekler üzerinden değerlendirilmiştir. Ayrıca, Türkiye’nin Somut Olmayan Kültürel Miras Listesinde yer alan unsurların, internette sırasıyla en çok görüntülenen Hürriyet, Sabah, Milliyet, Sözcü, Posta, Haber Türk ve Yeni Şafak gazetelerinde yer alma sıklığına dair veriler, Python programlama dili kullanılarak gerçekleştirilen web kazıma (web scraping) tekniğiyle tarama yapılarak elde edilmiştir. Çalışmada ortaya çıkan en önemli bulgu, medyanın kültürel mirasın korunması için bir risk ya da fırsat oluşturmasının ötesinde, dijital medyada bu mirasın yeterince yer bulamaması; bulduğunda ise korunması ve yaşatılması kapsamında gerekli olan planlama, hassasiyet ve özenin eksik olduğu bir anlayışın hâkim olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Somut Olmayan Kültürel Miras, Kültür Endüstrisi, UNESCO

Media Reflection of Intangible Cultural Heritage in Turkey and the Problem of Culture Industry

Öz

The question of whether the use of the media, which is functional in the culture industry dominated by capitalist relations, for the protection and preservation of the elements identified in the 2003 UNESCO Convention on the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage is a threat or an opportunity constitutes the problem of the article. The study aims to reveal the stage reached by the controversial situation of the media and its function in today's digital media. The data is analyzed by adopting a historical approach through literature and document analysis and evaluated through examples. The data on the frequency of the cultural elements on the list in Hürriyet, Sabah, Milliyet, Sözcü, Posta, Haber Türk and Yeni Şafak newspapers, which are respectively the most viewed newspapers in Turkey, were obtained by scanning with the web scraping technique using the Python programming language. The most important finding that emerged is that beyond the fact that the media poses a risk or opportunity for the protection of cultural heritage, this heritage does not find enough space in digital media; and when it does, it is dominated by an understanding that lacks the planning, sensitivity and care required for its protection and preservation.

Anahtar Kelimeler

Intangible Cultural Heritage, Culture Industry, UNESCO

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2008). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi (N. Ünler, M. Tüzel, & E. Gen, Çev.). İletişim.
• Anttonen, P. J. (2005). Tradition through Modernity Postmodernism and the Nation-State in Folklore Scholarship. Finnish Literature Society / SKS. http://library.oapen.org/handle/20.500.12657/32113
• Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/DOI 10.3316/QRJ0902027
• Çaycı Berk, & Karagülle, A. E. (2016). İletişimin Dijitalleşmesi ve Kültürel Melezleşme. Global Media Journal TR Edition, 6(12), 570-586.
• Çelepi, M. S. (2016). Somut Olmayan Kültürel Miras ve Üniversite Gençliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 15-35.
• Dominguez-Cancino, K. A., Palmieri, P. A., & Martinez-Gutierrez, M. S. (2020). National Health Policy Reform for Primary Care in Chile: A Qualitative Analysis of the Health Program Documents. Journal of Primary Care & Community Health, 1/15(11), 1-15. https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/2150132720924884
• Gündüz Alptürker, Ü., Gök, T., & Alptürker, H. (2021). Somut Olmayan Kültürel Miras Farkındalığının Bilinirlik ve Deneyimleme Açısından Değerlendirilmesi. Milli Folklor Dergisi, 17(132), 16-31.
• Haber Türk Gazetesi. (2020a). Bakan Ersoy: Minyatür, bir dünya mirası olarak UNESCO listesine kaydedildi. https://www.haberturk.com/bakan-ersoy-minyatur-bir-dunya-mirasi-olarak-unesco-listesi-ne-kaydedildi-2905956
• Haber Türk Gazetesi. (2020b). Minyatür sanatı UNESCO’ya kaydedildi. https://www.haberturk.com/minyatur-sanati-unesco-ya-kayit-edildi-2906201
• Hürriyet Gazetesi. (2020). Dünya Kültür Mirası: Mangala ve Minyatür. https://www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/dunya-kultur-mirasi-mangala-ve-minyatur-41691772
• Karasar, N. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kurin, R. (2004). Safeguarding Intangible CulturalHeritage in the 2003 UNESCO Convention: A critical appraisal. Blackwell Publishing, 56(1-2), 66-76. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000135852
• McChesney, R. W. (2004). The New Global Media. İçinde D. Held & A. McGrew (Ed.), The Global Transformations Reader (2. bs). Polity Pess.
• Mejuyev, Vadim. (1987). Kültür ve Tarih. Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Milliyet Gazetesi. (2020). Bakan Ersoy: Minyatür sanatı artık bir dünya mirası. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/bakan-ersoy-minyatur-sanati-artik-bir-dunya-mirasi-6381560
• Mutlu, E. (2004). Popüler Kültürü Eleştirmek. Doğu Batı, 15, 11-42.
• Oğuz, M. Ö. (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras ve İfade Çeşitliliği. Milli Folklor Dergisi, 82, 6-12.
• Oğuz, M. Ö. (2016). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? Geleneksel Yayıncılık.
• Oskay, Ü. (2014). Popüler Kültürün Toplumsal ve İdeolojik İşlevleri Üzerine. İçinde Yıkanmak İstemeyen Çocuklar Olalım. İnkilap.
• Özdemir, N. (2009). Kültür Ekonomisi ve Endüstrileri ile Kültürel Miras Yönetimi İlişkisi. Milli Folklor Dergisi, 21(84), 73-86.
• Özdemir, N. (2013). SOKÜM, Medya ve Yeni Teknolojiler. İçinde M. Ö. Oğuz, E. Ölçer Özünel, & S. Gürçayır Teke (Ed.), Somut Olmayan Kültürel Mirasın Geleceği-Türkiye Deneyimi. Grafiker.
• Özlem, D. (2000). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi. İnkilâp.
• Pietrobruno, S. (2009). Cultural Research and Intangible Heritage. Hosted by Linköping University Electronic Press, 1, 227-247. http://www.cultureunbound.ep.liu.se
• Rzayeva, S. (2018). Küreselleşme Kapsamında İletişim Teknolojileri ve Somut Olmayan Kültürel Miras İlişkisi. Asya’dan Avrupa’ya Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 45-55.
• Sabah Gazetesi. (2020). https://www.sabah.com.tr/kultur-sanat/2020/12/17/minyatur-sanati-unesco-listesinde
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1456954
• Skounti, A. (2008). The authentic illusion Humanity’s intangible cultural heritage, the Moroccan experience. 75-92.
• Stuart, H. (2014). Yerel ve Küresel: Küreselleşme ve Etniklik (H. Tuncel, Çev.). Mülkiye Dergisi, 38(2), 133-150.
• Tomlinson, J. (2020). Kültürel Emperyalizm (E. Zeybekoğlu, Çev.). Ayrıntı.
• UNESCO. (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (M. Ö. Oğuz & Y. Özay, Çev.). https://ich.unesco.org/doc/src/00009-TR-PDF.pdf
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu. (t.y.). UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde Türkiye. Geliş tarihi 07 Nisan 2024, gönderen https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-Somut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras-Listeleri
• Wallerstein, I. (2016). Tarihsel Kapitalizm (N. Alpay, Çev.). Metis.
• Williams, R. (2005). Anahtar Sözcükler: Kültür ve Toplumun Sözvarlığı (S. Kılıç, Çev.). İletişim.