İbn Haldun'un Asabiyeti: Bir Kavramın Sosyolojik İzdüşümleri

Yıl 2021, Sayı: 46, 152 - 161, 20.10.2021

Behçet Batur

https://doi.org/10.52642/susbed.902524

Cited By: 2

Öz

İbn Haldun’un sosyal bilimsel analizinin temel kavramı kuşkusuz asabiyet kavramıdır. İbn Haldun bu kavramı Mukaddime adlı eserinde oldukça geniş bir anlam yelpazesi içerisinde kullanmaktadır. Onun açısından bakıldığında bu kavram, toplumu oluşturan en küçük gruptan küresel ölçekteki en büyük sosyal birime kadar geniş bir anlamsal içeriğe sahiptir. Asabiyet, özünde toplumsal birimlerin birleştiricisi ve ortak bilinci, sosyal yardımlaşma, dayanışma ile savunma duygu ve bilinci olmakla birlikte bu kavramın sahip olduğu geniş anlamın sosyolojik izdüşümleri vardır. Bunlar, temel grup (aile) bilinci olarak asabiyet, milli bilinç olarak asabiyet, dini (ideolojik) bilinç olarak asabiyet, siyasi bilinç olarak asabiyet, küresel bilinç olarak asabiyet, toplumsal düzenin sağlayıcısı olarak asabiyet ve toplumsal değişmenin kaynağı olarak asabiyet. Her bir asabiyet formunun özerk bir yapısı bulunmakla birlikte toplumda faaliyet gösteren tüm asabiyetler karşılıklı etkileşim ve eşgüdüm halindedirler. Bu çalışmada asabiyete ilişkin olarak yapılan tipolojik analizin çağdaş toplumsal hayatın çözümlenmesi ve anlaşılması noktasında oldukça yararlı bir analitik işleve sahip olabilir.

Anahtar Kelimeler

İbn Haldun, Asabiyet, Kolektif Bilinç, Grup, Toplum

Kaynakça

• Arslan, A. (2014). İbn Haldun, İstanbul: İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Batur, B. (2019). Bilim Tarihinde Bir Dönemeç: İbn Haldun’da Sosyal Bilim Düşüncesinin Doğuşu, Antakiyat 2/1, 90-115.
• Cabiri, M. (2018). İbn Haldun’un Düşüncesi Asabiyet ve Devlet. çev: Muhammet Çelik, İstanbul: Mana Yayınları.
• Dale, S. F. (2018). İbn Haldun ve İnsan Bilimi, çev: Ayşecan Ay, Canan Coşkan, İstanbul: Say Yayınları.
• Demircioğlu, A. (2015). İbn Haldun’un İnsan Düşüncesi ve Medeniyet Algısı, Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
• Gültekin, M. (2016). İbn Haldun, Modernlik ve Modern Sosyoloji, The Journal of Academic Social Science Studies 51, 277-293. Günay, Ü. (1986). İslam Dünyasında Bir Din Sosyolojisi Öncüsü: İbn Haldun (1332-1406), Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, 63-104.
• Hasanov, B. (2016). İbn Haldun’da Asabiyet Kavramı –Maurice Halbwachs’ın “Kolektif Hafıza” Kavramı İle Bir Karşılaştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 59, 1437-1446.
• Hassan, Ü. (2015). İbn Haldun Metodu ve Siyaset Teorisi, İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• İbn Haldun (2015). Mukaddime 1-2, çev: Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kayapınar, A. (2006). İbn Haldun’un Asabiyet Kavramı: Siyaset Teorisinde Yeni Bir Açılım, İslam Araştırmaları Dergisi 15, 83-114.
• Kaynar, M. K. & Ak, G. (2018). Modern Siyaset Teorisinde İbn Haldun ve Asabiyet Düşüncesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 66, 177-195.
• Korkusuz, M. H. (2010). 1980 Sonrası Milliyetçilik Akımlarının İbn Haldun’un Asabiye Modeli Bağlamında Değerlendirilmesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mohammad, F. (2017). İbn Haldun’un Toplumsal Değişme Kuramı: Hegel, Marx ve Durkheim ile Bir Karşılaştırma, çev: Behçet Batur, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17, 229-244.
• Say, S. (2014). Uluslararası Siyaset Sosyolojisi Açısından İbn Haldun, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Uludağ, S. (2015). İbn Haldun, Hayatı, Eserleri, Fikirleri, Ankara: Harf Yayınları.