1995-2019 Yılları Arasında Türkiye’nin Yolsuzluk Düzeyi ile Kurumlar Vergisi Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Sayı: 47, 16 - 30, 25.04.2022

Hakan Acet , Alper Sönmez , Mustafa Serdar Acar

https://doi.org/10.52642/susbed.908308

Cited By: 1

Öz

Kurumlar vergisi, tüzel kişilerden ve sermaye şirketlerinin kurum kazançları üzerinden alınan bir vergidir. Kurumlar vergisinin başlangıcı 1909 yılı olmasına rağmen özellikle Birinci Dünya Savaşı sonrasında bu vergi önem kazanmıştır. Uluslararası Şeffaflık Örgütü, ülkelerin kamu kesiminde algılanan yolsuzluğu 1995 yılından itibaren anketler yardımıyla ölçmekte ve yolsuzluk algılama endeksi olarak yıllık bazda yayınlamaktadır. Endeks ülkelerdeki yoksulluk seviyelerini 2012 yılına kadar 0-10 arasında, 2012 yılı sonrasında ise 0-100 arasında değerlendirmektedir. Ülkelerdeki endeks değerlerinin sıfıra yaklaşması yolsuzluğun arttığı anlamına gelmektedir. Çalışmamızda, Türkiye’nin 1995-2019 yılları arasındaki kurumlar vergisi oranları, kurumlar vergisi gelirleri, kurumlar vergisi gelirlerinin GSYH içindeki payı ile yolsuzluk algılama endeksi arasındaki ilişki, yıllık veriler kullanılarak granger nedensellik analizi yardımıyla analiz edilmiştir. Ülkemizdeki kurumlar vergisi oranları referans yılları içinde değişiklik göstermesi nedeniyle kurumlar vergisi gelirlerinde ve kurumlar vergisi gelirlerinin GSYH içindeki payında değişikliğe neden olmaktadır. Vergi oranlarındaki değişikliğin bu olumsuz etkisini ortadan kaldırmak amacıyla referans yıllardaki vergi oranlarının ortalaması alınarak kurumlar vergisi gelirleri ve gelirlerin GSYH içindeki payı yeniden hesaplanarak analize dahil edilmiştir. Sonuç olarak, değişkenler arasında ilişki olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yolsuzluk Algılama Endeksi, Kurumlar Vergisi, Granger Nedensellik Analizi

Kaynakça

• Ajaz, T., & Ahmad, E. (2010). The Effect of Corruption and Governance on Tax Revenues. The Pakistan Development Review, 405-417.
• Armağan, R. (2007). Türkiye'de Gelir ve Kurumlar Vergisi Oranlarında İndirimin Vergi Gelirleri Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi , 227-252.
• Aydın, D. (2019). Yolsuzluk ve Kamu Harcamaları Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Hatay.
• Bağdigen, M., & Dökmen, G. (2006). Yolsuzluklarla Kamu Harcamaları Arasındaki İlişkinin Ampirik Bir Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 23-38.
• Bağgiden, M., & Beşkaya, A. (2005). The Impact of Corruption on Government Revenues: The Türkish Case. Yapı Kredi Economic Review, 31-54.
• Bakırtaş, D. (2012). Yolsuzluğun Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 87-98.
• Baldemir, E., Özkoç, H., & İşçi, Ö. (2009). MIMIC Model ve Yolsuzluk Üzerine Türkiye uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 49-63.
• Başar, S. (2004). Yolsuzluklar ve Makroekonomik Etkileri. Doktora Tezi. Erzurum.
• Beşel, F., & Savaşan, F. (2014). Türkiye’de Yapısal Kırılmalar Altında Yolsuzluk-Ekonomik Büyüme İlişkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 73-86.
• Beşkaya, A., & Bağgiden, M. (2008). The Relationship Between Corruption and Government Revenues: A Time Series Analysis of The Turkish Case, 1980-2005. Yapı Kredi Economic Review, 67-84.
• Çiçek, U., & Uğur, K. (2019). Türkiye ile AB Ülkelerinin Dolaylı-Dolaysız Vergiler Açısından Karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 290-310.
• Dökmen, G. (2012). Yolsuzlukların Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Dinamik Panel Veri Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 41-51.
• İmam, P. A., & Jacobs, D. F. (2007). Effect of Corruption on Tax Revenues in the Middle East. IMF Working Paper.
• Karagöz, K., & Karagöz, M. (2010). Yolsuzluk, Ekonomik Büyüme ve Kamu Harcamaları: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz. Sayıştay Dergisi, 5-22.
• Kılıç, M. (2019). Kurumlar Vergisinin Genişletici Maliye Politikası İle İlişkisi: Türkiye İle OECD Ülkelerinin Mali ve Ekonomik Büyümelerinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya.
• Kutlar, A., & Doğanoğlu, F. (2005). https://www.researchgate.net/publication/268035354_Fatih_Turkiye'de_1980_Sonrasi_Yolsuzluklar_Kamu_Yatirimlari_Ve_Buyume_Uzerine_Bir_Ekonometrik_Calisma adresinden alındı
• Monteiro, M. R., Brandao, E. F., & Martins, F. V. (2011). Monteiro, M.R.A Panel Data Econometric Study of Corporate Tax Revenue in European Union: Structural, Cyclical Business and Institutional Determinants. FEP Working Papers.
• OECD. (2008). Corruption A Glossary of International Standarts in Criminal Law. OECD.
• Oral, B. G., & Sayın, F. (2009). Mali Yolsuzluğun Yansımaları: Türkiye İçin Eşbütünleşme Analizi. İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (s. 141-176). İstanbul.
• Örücü, A. İ., Aysu, A., & Bakırtaş, D. (2012). Örücü, A. İ.; Aysu, A. Ve BaYolsuzluğun Kurumlar Vergisi Gelirleri Üzerine Etkisi: OECD Ülkeleri Analizi. Maliye Dergisi, 539-556.
• Özmen, İ. (2016). Vergi Gelirlerinin Belirleyicileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz: BRIC-T. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 232-252.
• Potanlar, S. K., Samimi, A. J., & Roshan, A. R. (2010). Corruption and Tax Revenues: New Evidence from Some Developing Countries. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 4218-4222.
• Şahin, İ. (2016). Türkiye’de 1980-2015 Yılları Arası Demokrasi, Ekonomik Özgürlük ve Yolsuzlukların Ekonomik Büyümeye Etkileri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 317-334.
• Tanzi, V. (1998). Corruption Around the World: Causes, Consequences, Scope and Cures. IMF Working Paper.
• Tanzi, V., & Davoodi, H. (2000). https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2016/12/30/Corruption-Growth-and-Public-Finances-3854 adresinden alındı
• Topal, M. H., & Keyifli, N. (2016). Yolsuzluk ve Kamu Borçları: OECD Ülkeleri İçin Ampirik Bir Kanıt. 2. Uluslararası Osmaneli Sosyal Bilimler Kongresi, (s. 501-512). Bilecik.
• Transparency. (2021, Şubat 18). https://www.transparency.org/en/our-story adresinden alındı
• Transparency. (2021, Şubat 18). https://www.transparency.org/en/cpi/2020/index/nzl adresinden alındı
• Tunç, C. (2018). Yolsuzluğun Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Avrupa Birliği Geçiş Ekonomileri Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Uşak.
• Uğurlu, H. (2019). Vergilemede Basitlik İlkesi Açısından Türkiye'de Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarının Birleştirilmesi. Doktora Tezi. Trabzon.
• Yavuz, H. (2008). Türkiye’de Kurumlar Vergisinin Ekonomik Etkileri ve Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya.