Maslow 2.0 Dijital İhtiyaçlar Hiyerarşisi Bağlamında Dijital Okuryazarlık ve Pozitif Psikolojik Sermaye İlişkisi: İmalat Sektöründe Bir Araştırma

Yıl 2022, Sayı: 49, 345 - 363, 26.12.2022

Turgut Emre Akyazı

https://doi.org/10.52642/susbed.1160850

Cited By: 1

Öz

Dijitalleşme olgusu ülke ekonomilerini bir bütün olarak önemli ölçüde etkilemekte, buna bağlı olarak örgütlerdeki iş yapma biçimlerinin, ürün ve hizmetlerin ve iş modellerinin dönüştürülmesini ve güncellenmesini zorunlu kılmaktadır (Schrekling & Steiger, 2017, s. 3). Bu bağlamda, 21. yüzyıl becerileri arasında kabul edilen dijital okuryazarlık kavramının örgütler açısından önemi açıktır. Bu çalışma, çağımızda hayatta kalma becerilerinden biri olan dijital okuryazarlığın pozitif örgütsel davranışın en önemli bileşeni olan psikolojik sermaye üzerinde herhangi bir etkisi olup olmadığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Aksaray ilinde faaliyet göstermekte olan imalat işletmeleri oluşturmaktadır. Araştırma örneklemi ise Aksaray Organize Sanayi Bölgesi’nde makine ve ekipman ve otomotiv sektörlerinde faaliyet gösteren 6 adet işletmenin çalışanlarından oluşmaktadır. Araştırma kapsamında 443 adet katılımcıdan veri toplanmıştır. Verilerin analizi sonrasında dijital okuryazarlığın psikolojik sermayeyi pozitif yönlü ve anlamlı biçimde etkilediği tespit edilmiştir. Dijital okuryazarlığın alt boyutları ile psikolojik sermaye ilişkisi incelendiğinde ise etik ve sorumluluk, profesyonel üretim ve gizlilik ve güvenlik alt boyutlarının psikolojik sermayeyi pozitif yönde etkilediği gözlenmiştir. Diğer yandan, dijital okuryazarlığın genel bilgi ve işlevsel beceriler, günlük kullanım ve sosyal boyut alt boyutlarının psijolojik sermaye üzerinde herhangi bir etkiye sahip olmadığı görülmüştür. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, sahada işletmeler bünyesinde görev yapan uygulamacılara ve akademik çevrelere konuyla ilgili çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Maslow, Dijital İhtiyaçlar Hiyerarşisi, Dijital Okuryazarlık, Pozitif Psikolojik Sermaye

Kaynakça

• Abilleira,, M. P., Rodicio-García, M. L., Ríos-De-Deus, M. P., & Mosquera-González, M. J. (2020). Technostress in Spanish University Students: Validation of a Measurement Scale. Frontiers in Psychology, 11(582317).
• Akçay, V. H. (2012). Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatmini İle İlişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 123-140.
• Akkoyunlu, B., & Yılmaz Soylu, M. (2010). Öğretmenlerin Sayısal Yetkinlikleri Üzerine Bir Çalışma. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 748-768.
• Akman, Y. (2021). Dijital Okuryazarlık, Çevrim İçi Öğrenme ve Akademik İsteklilik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. TEBD, 19(2), 1012-1036.
• Aleke, B., Ojiako, U., & Wainwright, D. (2011). ICT adoption in developing countries: Perspectives from small-scale agribusinesses. Journal of Enterprise Information Management, 24(1), 68–84.
• Avey, J. B., Avolio, B. J., & Luthans, F. (2011). Experimentally analyzing the impact of leader positivity on follower positivity and performance. Leadership Quarterly, 22(2), 282-294.
• Avey, J. B., Nimnicht, J. L., & Pigeon, N. G. (2010). Two Field Studies Examining the Association Between Positive Psychological Capital and Employee Performance. Leadership & Organization Development Journal, 31(5), 384-401.
• Avey, J. B., Patera, J. L., & West, B. J. (2006). The Implications of Positive Psychological Capital on Employee Absenteeism. Journal of Leadership & Organizational Studies, 13(2), 42-60.
• Baron, R. (2019). Digital Literacy. R. Hobbs, & P. Mihailidis (Dü) içinde, The International Encyclopedia of Media Literacy (s. 1-6). JohnWiley & Sons, Inc.
• Bawden, D. (2001). Information and digital literacies: a review of concepts. Journal of Documentation, 57(2), 218–259.
• Bayrakçı, S. (2020). Dijital Yetkinlikler Bütünü Olarak Dijital Okuryazarlık: Ölçek Geliştirme Çalışması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayrakçı, S., & Narmanlıoğlu, H. (2021). Digital Literacy as Whole of Digital Competences: Scale Development Study. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 1-30.
• Bejakovic, P., & Mrnjavac, Z. (2020). The Importance of Digital Literacy on the Labour Market. Employee Relations: The International Journal, 42(4), 921-932.
• Berger, T., & Frey, C. B. (2015). Bridging the Skills Gap. T. Dolphin (Dü.) içinde, Technology, Globalisation and the Future of Work in Europe: Essays on Employment in a Digitised Economy (s. 75-79). London: Institute for Public Policy Research (IPPR).
• Boyraz, S., & Tepe, M. E. (2019). Verilerin Analizi. G. Ocak (Dü.) içinde, Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (s. 274-319). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2014). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Cherni, Z., & Gözen, A. (2021). The Impact of Positive Psychological Capital on Organizational Cynicism. International Journal of Commerce and Finance, 7(1), 181-190.
• Chetty, K., Qigui, L., Gcora, N., Josie, J., Wenwei, L., & Fang, C. (2018). Bridging the digital divide: measuring digital literacy. Economics: The Open-Access, Open-Assessment E-Journal, 12(23), 1–20.
• Corder, W. G., & Foreman, D. I. (2009). Nonparametric Statistics for NonStatisticians: A Step-by-step Approach. New Jersey, USA: John Wiley & Sons.
• Covello, S. (2010). A review of digital literacy assessment instruments. Syracuse University, School of Education/IDD & E, IDE712 Front-End Analysis Research.
• Efilti, E., & Çoklar, A. N. (2019). Teachers' Technostress Levels as an Indicator of Their Psychological Capital Levels. Universal Journal of Educational Research, 7(2), 413-421.
• Eshet-Alkalai, Y. (2004). Digital literacy: A conceptual framework for survival skills in the digital era. Journal of educational multimedia and hypermedia, 13(1), 93-106.
• Essel, H. B., Vlachopoulos, D., Tachie-Menson, A., Johnson, E. E., & Ebeheakey, A. K. (2021). Technology-Induced Stress, Sociodemographic Factors, and Association with Academic Achievement and Productivity in Ghanaian Higher Education during the COVID-19 Pandemic. Information, 12, 497.
• Ferrari, A. (2013). DIGCOMP: A Framework for Developing and Understanding Digital Competence in Europe. Y. Punie, & B. N. Brecko (Dü) içinde, JRC Scientific and Policy Reports. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS (3 b.). Dubai: Sage Publications.
• Fischer, T., & Riedl, R. (2017). Technostress Research: A Nurturing Ground for Measurement Pluralism? Communications of the Association for Information Systems, 40, 375-401.
• Fredrickson, B. L., & Losada, M. F. (2005). Positive Affect and the Complex Dynamics of Human Flouris¬hing. American Psychologist, 60(7), 678-686.
• Fu, J. (2013). ICT in Education: A Critical Literature Review and Its Implications. International Journal of Education and Development Using Information and Communication Technology, 112–125.
• Gable, S., & Haidt, J. (2009). What (and why) is positive psychology. Review of General Psychology, 9, 103-110.
• Galluch, P. S., Grover, V., & Thatcher, J. B. (2015). Interrupting the Workplace: Examining Stressors in an Information Technology Context. Journal of the Association for Information Systems, 16(1), 1-47.
• Georgina, D. A., & Olson, M. R. (2008). Integration of technology in higher education: A review of faculty self-perceptions. The Internet and Higher Education, 11(1), 1–8.
• Gfrerer, A. E., Rademacher, L., & Dobler, S. (2021). Digital Needs Diversity: Innovation and Digital Leadership from a Female Managers’ Perspective. D. R. Schallmo, & J. Tidd (Dü) içinde, Digitalization. Management for Professionals. Springer.
• Gökbulut, B., & Çoklar, A. N. (tarih yok). Öğretmenlerin teknoloji kullanım düzeyleri ile psikolojik sermaye düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 2(4), 280-294.
• Grey, W. (1956). The teaching of reading and writing. Paris: UNESCO.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe, Yöntem, Analiz (2 b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Jackson, R. (1989). Transforming the ACRL Model Statement of Objectives into a working tool. G. E. Mensching, & T. B. Menshcing (Dü) içinde, Coping with information illiteracy: bibliographic instruction for the information age (s. 61-80). Ann Arbor: Pierian Press.
• Janssen, J., Stoyanov, S., Ferrari, A., Punie, Y., Pannekeet, K., & Sloep, P. (2013). Experts’ views on digital competence: Commonalities and differences. Computers & Education, 68, 473–481.
• Jung, H. S., & Joon, H. H. (2015). The impact of employees’ positive psychological capital on job satisfaction and organizational citizenship behaviors in the hotel. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 27(6), 1135-1156.
• Jung, H. S., & Yoon, H. H. (2015). The impact of employees’ positive psychological capital on job satisfaction and organizational citizenship behaviors in the hotel. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 27, 1135-1156.
• Kahveci, P. (2021). Language teachers’ digital literacy and self-efficacy: Are they related? ELT Research Journal, 10(2), 123-139.
• Kara, A. U. (2014). Pozitif Psikolojik Sermaye İle Bireysel Performans İlişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karabacak, Z. İ., & Sezgin, A. A. (2019). Türkiye’de Dijital Dönüşüm ve Dijital Okuryazarlık. Türk İdare Dergisi, 91(488), 319-343.
• Kazu, İ. Y., & Erten, P. (2013). Prospective Teachers’ Perception Levels of Their Digital Literacy. International Journal of Multidisciplinary Thought, 3(1), 51–68.
• Keleş, H. N. (2011). Pozitif Psikolojik Sermaye: Tanımı, Bileşenleri ve Örgüt Yönetimine Etkileri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 343-350.
• Kotluk, N., & Kocakaya, S. (2015). 21.Yüzyil Becerilerinin Gelişiminde Dijital Öykülemeler: Ortaöğretim Öğrencilerinin Görüşlerinin İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 354-363.
• Kozan, M., & Bulut Özek, M. (2019). BÖTE Bölümü Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeyleri ve Siber Zorbalığa İlişkin Duyarlılıklarının İncelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 107-120.
• Kupersmith, J. (1992). Technostress and the reference librarian. Reference Services Review, 20, 7-14.
• Kwok, S. Y., Cheng, L., & Wong, D. F. (2015). Family Emotional Support, Positive Psychological Capital and Job Satisfaction Among Chinese White-Collar Workers. Journal of Happiness Studies, 16, 561-582.
• Luthans, F., & Youssef, C. M. (2004). Human, Social, and Now Positive Psychological Capital Management: Investing in People for Competitive Advantage. Organizational Dynamics, 33(2), 1-36.
• Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction. Personnel Psychology, 60(3), 541-572.
• Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2007). Psychological Capital: Developing the human competitive edge. Oxford, UK: Oxford University Press.
• Malodia, L., & Vashist, A. (2019). Examining the Impact of Positive Psychological Capital in Reducing Cynicism. International Journal of Hospitality & Tourism Systems, 12(1), 56-72.
• Martin, A. (2005). DigEuLit – A European Framework for Digital Literacy: A Progress Report. Journal of eLiteracy, 2, 130-136.
• Martin, A. (2006). A european framework for digital literacy. Nordic Journal of Digital Literacy, 1, 151-161.
• Martin, A., & Grudziecki, J. (2006). DigEuLit: Concepts and Tools for Digital Literacy Development. Innovation in Teaching and Learning in Information and Computer Sciences, 5(4), 249-267.
• McGarry, K. (1991). Differing views of knowledge. A. Meadows (Dü.) içinde, Knowledge and communication: essays on the information chain. London: Library Association Publishing.
• Olsen, J., & Coons, B. (1989). Cornell University’s information literacy program. G. E. Mensching, & T. B. Mensching (Dü) içinde, Coping with information illiteracy: bibliographic instruction for the information age (s. 7-20). Ann Arbor: Pierian Press.
• Oruç, E. (2018). Psikolojik Sermaye Ölçeği Kısa Formunun Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Economics, Finance and Politics, 13(14), 141-151.
• Peled, Y., Kurtz, G., & Avidov-Ungar, O. (2021). Pathways to a Knowledge Society: A Proposal for a Hierarchical Model for Measuring Digital Literacy Among Israeli pre-service Teachers. The Electronic Journal of e-Learning, 19(3), 118-132.
• Pereira, F. (2008). Maslow’s Hierarchy of needs and ICT: challenges of end-user adoption of digital life. 47th European Congress of FITCE. Londra.
• Pınar, G., & Çetinkaya Bozkurt, Ö. (2022). Yenilikçi Davranış Yoluyla Akademik Başarıyı Desteklemede Yaratıcı Öz Yeterlik ve Dijital Okuryazarlığın Rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 6(1), 1-31.
• Polizzi, G. (2020). Digital literacy and the national curriculum for England: Learning from how the experts engage with and evaluate online content. Computers & Education, 152, 1-13.
• Prior, D. D., Mazanov, J., Meacheam, D., Heaslip, G., & Hanson, J. (2016). Attitude, Digital Literacy and Self Efficacy: Flow-On Effects for Online Learning Behavior. Internet and Higher Education, 29, 91–97.
• Reddy, P., Sharma, B., & Chaudhary, K. (2020). Digital literacy: A review of literature. International Journal of Technoethics, 11(2), 65-94.
• Sarkar, S. (2012). The Role of Information and Communication Technology (ICT) in Higher Education for the 21st Century. The Science Probe, 30-41.
• Schallmo, D., Williams, C. A., & Boardman, L. (2017). Digital Transformation of Business Models – Best practice, Enablers, and Roadmap. International Journal of Innovation Management, 21(8), 1–17.
• Schrekling, E., & Steiger, C. (2017). Digitalize or Drown. G. Oswald, & M. Kleinemeier (Dü) içinde, Shaping the Digital Enterprise - Trends and Use Cases in Digital Innovation and Transformation (s. 3-27). Springer.
• Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology. American Psychologist, 55, 5-14.
• Shu, Q., Tu, Q., & Wang, K. (2011). The impact of computer self-efficacy and technology dependence on computer-related technostress: A social cognitive theory perspective. International Journal of Human-Computer Interaction, 27(10), 923–939.
• Spante, M., Hashemi, S. S., Lundin, M., & Alger, A. (2018). Digital competence and digital literacy in higher education research: Systematic review of concept use. Cogent Education, 5, 1-21.
• Şahan, H. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Sosyalleşme Sürecinde Spor Aktivitelerinin Rolü. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 248-266.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6 b.). Boston: Pearson.
• Ural, A., & Kılıç, O. (2011). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi (3 b.). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yeşil, S., Yetiş, E., & Telli, S. (2016). Psikolojik Sermaye ve Çalışanlar Üzerinde Etkisi: Banka Sektöründe Bir Alan Çalışması. Internatonal Journal of Academic Value Studies, 2(2), 25-40.
• Yıldız, E. P. (2021). Academist Perceptions on the Use of Web 2.0 Tools Through Maslow's Needs Hierarchy: A Case Study. Education Quarterly Reviews, 4(1), 173-188.
• Yılmaz, N. (2013). An investigation of preservice early childhood teachers’ levels of individual innovativeness and perceived attributes of instructional computer use (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Middle East Technical University.