Uzun felsefe ve sosyal bilim tarihinde özgürlük-zorunluluk, iradecilik-yapısalcılık, özne-nesne ve soyut-somut gibi farklı isimlerle anılan mesele, Uluslararası İlişkiler (Uİ) disiplininde yapı-yapan tartışması olarak ele alınmaktadır. Tartışmanın özünde sosyal olay ve olguların açıklanmasında/anlaşılmasında yapılara mı yoksa yapanlara mı öncelik verileceği hususu bulunmakla birlikte yapı ile yapan arasındaki ilişkinin mahiyeti tartışmayı daha karmaşık bir hale getirmektedir. Tartışmanın mutlak bir kesinlikte nihayete ermesi felsefe ve sosyal bilimlerin sonu anlamına da geleceğinden yapı-yapan tartışması politik bir imaya da sahiptir. Her ne kadar Uİ’de yapı-yapan tartışması denilince akla ilk olarak Kenneth Waltz ve Neo-realizm gelse de Alexander Wendt’in tartışma kapsamındaki The Agent-Structure Problem in International Relations Theory (1987) başlıklı çalışması Uİ özelinde bir dönüm noktasına karşılık gelmektedir. Bu çalışmasında yapı-yapan tartışmasına dair iradeci ve yapısalcı yaklaşımları ele alan Wendt kendi tutumunu da yapılandırmacı olarak nitelendirmiştir. Günümüzde ise yapı-yapan tartışmasına dair önemli bir konumlanma Eleştirel Gerçekçilik olarak adlandırılan bilim felsefesi ve bu konumlanmanın ortaya koyduğu Dönüşümsel Toplumsal Eylem Modelidir. Tüm bu noktalardan hareketle çalışma iki bölümden oluşmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde yapı-yapan tartışmasının Uİ nezdindeki tarihi sırasıyla epistemolojik-metodolojik ve ontolojik çerçeveden ele alınmıştır. İkinci bölümde ise Roy Bhaskar’ın öncüllüğünü yaptığı Eleştirel Gerçekçilik adlı bilim felsefesi üzerinde durulmuştur. Nihayet çalışmanın sonuç bölümünde yapı-yapan tartışmasının güncel önemi ve Eleştirel Gerçekçiliğin bu bakımdan Uİ nezdinde sunduğu meta-teorik açılım irdelenmiştir.
Yapı-Yapan Tartışması Alexander Wendt Roy Bhaskar Eleştirel Gerçekçilik Dönüşümsel Toplumsal Eylem Modeli
The issue, which has been known by various names such as freedom-necessity, voluntarism-structuralism, subject-object and abstract-concrete in the long history of philosophy and social science, is addressed as the agent-structure debate in the discipline of International Relations (IR). Although the essence of the debate is whether structures or agents should be given priority in explaining/understanding social events and phenomena, the nature of the relationship between the structure and the agents makes the debate more complex. The agent-structure debate also has a political implication, as the conclusion of the debate with absolute certainty would mean the end of philosophy and social sciences. Although Kenneth Waltz and Neo-realism first come to mind when the agent-structure debate in IR is mentioned, Alexander Wendt’s work titled The Agent-Structure Problem in International Relations Theory (1987), which is within the scope of the debate, corresponds to a turning point in IR. In his study, Wendt discussed voluntarist and structuralist approaches to the agent-structure debate and described his own attitude as structurationist. Today, an important positioning regarding the agent-structure debate is the philosophy of science called Critical Realism and the Transformational Model of Social Action put forward by this positioning. Based on all these points, the study consists of two parts. In the first part of the study, the history of the agent-structure debate in IR is discussed from the epistemological-methodological and ontological framework, respectively. In the second part, the philosophy of science called Critical Realism, pioneered by Roy Bhaskar, is focused on. Finally, in the conclusion of the study, the current importance of the agent-structure debate and the meta-theoretical expansion that Critical Realism offers in this regard to IR are examined.
Agent-Structure Debate Alexander Wendt Roy Bhaskar Critical Realism Transformational Model of Social Action.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Uluslararası İlişkiler Kuramları |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Ağustos 2024 |
Gönderilme Tarihi | 15 Nisan 2024 |
Kabul Tarihi | 22 Mayıs 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 54 |