Konya İlinde Faaliyet Gösteren 4 ve 5 Yıldızlı Otellerin Yönetim Muhasebesi Uygulamaları

Yıl 2024, Sayı: 54, 439 - 452, 30.08.2024

Ali Kurnaz , Semih Büyükipekçi

https://doi.org/10.52642/susbed.1476156

Öz

Günümüzde rekabetin yoğun olarak hissedildiği, yüksek risk ve belirsizliğin bulunduğu turizm sektöründe işletmeler, varlıklarını sürdürebilmeleri adına kaynaklarını etkin ve verimli kullanmaları gerekmektedir. Yüksek sermayelerle kurulan otel işletmeleri, bu zorlu piyasa koşullarında maliyetleri kontrol altına alarak karlılıklarını arttırabilmeyi hedeflemektedir. Bilhassa, talepte meydana gelen mevsimsel dalgalanmalar ve değişen müşteri istek ve beklentileri gibi durumlarla karşı karşıya kalan otel işletmeleri gerek performans değerlendirme gerekse de stratejik planlama için iyi bir yönetim ve muhasebe sistemlerine ihtiyaç duymaktadır. Bu noktada yönetimlerin ihtiyaç duyduğu finansal ve finansal olmayan tüm bilgileri sağlayarak, kararların alınmasında etkili olan yönetim muhasebesinin varlığı otel işletmeleri için büyük önem arz etmektedir.
Buradan hareketle bu çalışmanın amacı, Konya ilinde faaliyet gösteren 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinin yönetim muhasebesi uygulamalarını inceleyerek mevcut durumlarının tespit edilmesidir. Elde edilen araştırma bulgularına göre, otel işletmelerinin %50’sinin ayrı yönetim muhasebesi bölümüne, %58,3’nün ise, ayrı maliyet muhasebesi bölümüne sahip olduğu belirlenmiştir. Maliyetleme yaklaşımları açısından bakıldığında ise, %66,7’sinin faaliyete dayalı maliyetleme, %58,3’nün tam maliyetleme yaklaşımını benimsedikleri, %33,3 oranı ile standart maliyetleme yaklaşımın ise, nispeten diğerlerine göre düşük olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca işletmelerin, fiili maliyet, bütçeleme faaliyetleri, performans değerleme yöntemleri ve stratejik yönetim muhasebesi uygulamalarının kullanılmasının fayda düzeyinin yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Maliyet Muhasebesi, Yönetim Muhasebesi, Bütçeleme, Otel İşletmeleri

Management Accounting Practices of 4 and 5 Star Hotels in Konya Province

Öz

In the tourism sector today, where competition is intensely felt and high risk and uncertainty are present, businesses need to effectively and efficiently use their resources to sustain their existence. Hotel busineses, established with high capitals, aim to increase their profitability by controlling costs in these challenging market conditions. Especially, hotel businesses facing situations such as seasonal fluctuations in demand and changing customer needs and expectations, need good management and accounting systems for both performance evaluation and strategic planning. At this point, the presence of management accounting, which provides all the financial and non-financial information needed by the managements and affects decision-making, is of great importance for hotel businesses.
Thus, the aim of this study is to examine the management accounting practices of 4 and 5-star hotel businesses in Konya province and to determine their current situation. According to the findings of the research, it has been determined that 50% of the hotel businesses have a separate management accounting department, and 58.3% have a separate cost accounting department. In terms of costing approaches, 66.7% have adopted activity-based costing, 58.3% have adopted full costing approach, and the standard costing approach, at 33.3%, is relatively lower compared to others. Moreover, it has been found that the use of actual costing, budgeting activities, performance evaluation methods, and strategic management accounting practices have a high level of benefit for the businesses.

Anahtar Kelimeler

Cost Accounting, Management Accounting, Budgeting, Hotel Businesses

Kaynakça

• Apak, İ. (2018). Stratejik Yönetim Muhasebesi Araçlarının İşletmelerin Finansal Performansı Üzerine Etkisi. Aksaray University, Department of Business Administration, Institute of Social Sciences. Unpublished PhD Thesis. Aksaray.
• Arnold, Roger A. (2008), Micro Economics, California State University San Marcos, 9th Edition, South Western Cengage Learning.
• Arsu, Ş., Arsu, T., ve Duman, H. (2015). Örgüt stratejilerinin yönetim muhasebesi uygulamaları ile ilişkisi: Kapadokya Bölgesi otelleri örneği. Journal of Aksaray University Faculty of Economics and Administrative Sciences, 7(2), 17-31.
• Badem, C., & Özbek, Y. (2013). Tam Maliyet ile Normal Maliyet Yöntemlerinin Tms 2 Stoklar Standardı ile Vuk Açısından Karşılaştırması ve Muhtemel Ertelenmiş Vergi Etkisi. Journal of Accounting and Taxation Studies, 6(2), 65-92.
• Bayri, O. (2005). Maliyet Liderliği Stratejisi Açısından Maliyet-Hacim Analizleri. The Journal of Accounting and Finance, (28), 184-197.
• Bilici, N. S., & Turan, B. (2019). Yönetim Muhasebesi Uygulamalarının İncelenmesi: Erzurum İli Otel İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 2(2), 130-145.
• Birkan Yılmaz, Ş. (2015) Maliyet-Hacim Kar Analizinin Bankalarda Uygulanması. Inonu University Institute of Social Sciences. Unpublished Master's Thesis. Malatya.
• Buşan, G., & Dina, I. C. (2009). Using Cost-Volume-Profit Analysis İn Decision Making. Of The Unıversity of Petroşani Economics, 9(3), 103-106.
• Büyükmirza, K. (2007). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi 11th Edition, Ankara, Gazi Publishing.
• Çankaya Kurnaz, S. (2021). Geleneksel Kamu Yönetiminden Yeni Kamu Hizmeti Yaklaşımına Karşılaştırmalı Bir Analiz., Teori ve Uygulamada Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi alanında Yaşanan Bilimsel Gelişmeler (edit. Şahin Karabulut), Ankara: Gazi Publishing.
• Çankaya Kurnaz, S. & Kurnaz, A. (2022). Majör Challenges for EU Tourism Policy. Acta Universitatis Danubuis. Relationes Internationales, 15(1).
• Chenhall, R. H. ve Langfield-Smith, K. (1998). Adoption and Benefits of Management Accounting Practices: An Australian Study. Management Accounting Research, 9, 1-19. doi:10,1006/mare.1997,0060
• Civan, M. ve Cenger, H. (2013). Borsada İşlem Gören Turizm İşletmelerinin Finansal Yapı ve Karlılık Oranları Arasındaki İlişkinin Analizi (2009-2012). 17. Finance Symposium Proceedings Book, Muğla, p.354-363.
• Coombs, H., Jenkins, E., & Hobbs, D. (2005). Management accounting: principles and applications. Sage Publications Ltd. 360 P.
• Crossman, P. T. (1958). The nature of management accounting. Accounting Review, 222-227.
• Çağıl, N. (2004). Yönetim kontrol aracı Olarak işletme bütçeleri, Marmara University Social Sciences Institute Department of Business Administration Accounting and Finance Department, Unpublished Master's Thesis. İstanbul.
• Çetiner, E. (2009). Otel İşletmeleri Yönetim Muhasebesi, Ankara: Gazi Publishing.
• Demirel Utku B., Ersoy, A. (2008). Kısıtlar Teorisi ve Süreç Katkı Muhasebesinin Geleneksel ve Çağdaş Yönetim/Maliyet Muhasebesi Yöntemleri ile Karşılaştırılması. Journal Of Yaşar University, 3(11).
• Didin, S., ve Köroğlu, Ç. (2012). Konaklama işletmelerinin satışlar-maliyetler bakımından rekabet edebilme durumu ve gelecekten beklentileri. Internatinoal Journal of Management Economics and Business, 4(7), 109-118.
• Ekergil, V. (2017). Maliyet Hacim Kâr Analiz Tekniğinin Müşteri Kârlılık Analizinde Kullanılması ve İşletmeler İçin Model Önerisi. Journal of Business Research, 9(3), 487-520.
• Enoch, O. K. (2015). "Management Accounting Reports and Hospitality Industry Development in Nigeria", European Journal of Applied Business Management, 83-99.
• Fonseka, K., A. Manawaduge, D. Senarante (2005). Management Accounting Practices in Quoted Public Companies in Sri Lanka, University of Sri Jayawardenepura.
• Glautier, M. W. E And Underdown B. (2001). Accounting Theory And Practice. Pearson Education Limited. Harlow England.
• Gürsoy, C. T. (2009). Yönetim ve Maliyet Muhasebesi, İstanbul, Beta Publishing.
• Harris, P. J. (1992). Hospitality Profit Planning İn The Practical Environment: Integrating Cost-Volume-Profit Analysis With Spreadsheet Management. International Journal Of Contemporary Hospitality Management, 4(4), 24-33.
• Horngren, C., Harroson, W., & Oliver, M. (2011). Financial & Managerial Accounting (3th Ed.). Pearson Prentice Hall, New Jersey.
• Ittner, C. D., ve Larcker, D. F. (2001). Assessing empirical research in managerial accounting: a value-based management perspective. Journal of accounting and economics, 32(1-3), 349-410.
• Jagels, M. G., & Coltman, M. M. (2004). Hospitality Management Accounting. New Jersey: John Wiley & Sons Inc.
• Karcioğlu, R., ve Binboğa, G. (2010). Faaliyete Dayalı Maliyetleme ve Faaliyete Dayalı Yönetimin İşletme Stratejisinin Belirlenmesindeki Rolü. Journal of Economics and Administrative Sciences, 24(1), 1-13.
• Kartal, A. (2013). Maliyet Davranışları ve Tahmin Yöntemleri. A. Kartal, H. Gündüz, & A. Sevim İçinde, Cost Management (S. 36-58). Eskişehir: Anadolu University Publishing.
• Kaygusuz, S. Y ve Dokur, Ş. (2012). Management Accounting. Dora Printing Publishing Distribution.
• Kılınç, Y. (2018). İşletmeler Bütçelemeden Vazgeçmeli mi? Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(4), 107-124.
• Kim, M., Schmidgall, R. S., & Damitio, J. W. (2017). Key managerial accounting skills for lodging industry managers: The third phase of a repeated cross-sectional study. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 18(1), 23-40.
• Köse, T. (2007). “Yönetim Muhasebesinde Değişim ve Yönetim Muhasebesi Eğitiminin İncelenmesi “. Afyon Kocatepe University Journal of Economics and Administrative Sciences, Vol: 9 Issue: 1 s. 215-234.
• Leitner, S. (2013). Information Quality and Management Accounting: A Simulation Analysis of Biases in Costing Systems (Vol. 664). Springer Science & Business Media.
• Makrigiannakis, G., ve Soteriades, M. (2007). Management accounting in the hotel business: the case of the Greek hotel industry. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 8(4), 47-76.
• Mayanja, M. K. (2010). Management accounting as an instrument for corporate governance in Botswana (PhD Thesis, University of South Africa).
• Önal, Y. B., Karadeniz, E., & Kandır, S. Y. (2005). Otel İşletmelerinde Esnek Bütçeleme. Journal of Social Sciences, 2(2).
• Özçelik, F. (2019). Maliyet Yöntemlerinin Değerlendirilmesi ve Seçimi. Academic Review of Economics and Administrative Sciences, 12(4), 607-622.
• Özdoğan, B. (2010). Konaklama İşletmelerinde Yönetim Muhasebesi Sistemleri ve Uygulaması (Unpublished Master's Thesis). Celal Bayar University Social Sciences Institute, Manisa.
• Öztürk, E., & Güleç, Ö. F. (2018). Normal Maliyetleme Yaklaşımının Gelişimi ve Uygulanmasına Yönelik Bir İnceleme. Journal Financial Analysis, (148).
• Pavlatos, O., & Paggios, I. (2009). Management accounting practices in the Greek hospitality industry. Managerial Auditing Journal.
• Rasim, Z. (2004). Otel işletmelerinde maliyet ve yönetim muhasebesi uygulamaları: Bir araştırma. Selçuk University Social Sciences Institute Unpublished Master's Thesis, Konya.
• Sarı, M.ve Çam, A.V. (2014). Konaklama İşletmelerinde Yönetim Muhasebesi Uygulamaların Kullanımı. Gümüşhane University Journal of Social Sciences Institute, Issue:9, s.247- 266
• Tanç, Ş. G. (2012). Otel İşletmelerinde Yönetim Muhasebesi Uygulamalarını Tespit Etmeye Yönelik Araştırma: Kapadokya Bölgesi Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli University Journal of ISS, 2(1), 170-182.
• Usal, A., Kurgun, O.A. (2006). Turizm İşletmelerinde Maliyet Analizleri, 3rd Edition, Detay Publishing: Ankara.
• White, L. (2009). Resource consumption accounting: Manager‐focused management accounting. Journal of Corporate Accounting & Finance, 20(4), 63-77.
• Yükçü, Süleyman (1999). Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi. Nokta Publishing. İzmir.