TÜRKİYE’DE TARİH ÖĞRETİMİNDE KARŞILAŞILAN PROBLEMLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 12, 320 - 344, 28.12.2018

Hülya Sadık Yılmaz , Halil Ersin Avcı

Öz

Bu
çalışmanın amacı ülkemizde tarih öğretimine ilişkin yaşanan problemleri mevcut literatür
ışığında değerlendirmektir. Bu amaçla yaşanmakta olan sorunların geçmişten
günümüze kadar bir değerlendirmesi yapılmış ve tarih öğretimi çerçevesinde
ortaya çıkan problemler çeşitli başlıklar altında gruplandırılarak tartışılmıştır.
Buna göre ülkemizde tarih öğretiminde karşılanan problemler: tarih öğretiminin
amaçlarından kaynaklanan problemler, tarih dersi
kitaplarından ve müfredattan kaynaklanan problemler, ders materyallerinin
eksikliğinden kaynaklanan problemler,
tarih öğretmenlerinin eğitimindeki eksikliklerden kaynaklanan problemler,
tarihi mekânlara kullanılmamasından
kaynaklanan problemler ve yöntem
ve teknik seçiminden kaynaklanan problemler olarak gruplandırılabilir.
Sonuç olarak bu problemler çerçevesinde tarih öğretiminin yeniden gözden
geçirilmesi ve ülkemizde hâlihazırda uygulanmakta olan yeni öğretim anlayışı
kapsamında tarih dersinin öğretimindeki özel durumları da göz önünde
bulundurmak suretiyle etkili bir tarih öğretimine ulaşılabileceği sonucuna
varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

eğitim, müfredat, tarih

Kaynakça

• Adesote, S.A. ve Fatoki, O.R. (2013). The role of ICT in theteaching and learning of history in the 21 stcentury. Educ. Res. Rev., 8(21): 2155-2159.
• Akengin, H. (2015). Tarih öğretiminde kullanılan haritalar üzerine bir değerlendirme. Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 4 (1): 122-155.
• Akbaba, B. (2005). Tarih öğretiminde fotoğraf kullanımı. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültes Dergisi, 6(1): 185-197.
• Akyüz, Y. (1994). Türk eğitim tarihinde öğretimde ezbercilik ve kaynakları. XI. Türk Tarih Kongresi (s.257), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Akyüz, Y. (2010). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Alperen, B. “(2008). ‘’Tarih Öğretmenlerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinin Öğretimine İlişkin Görüşlerinin Çeşitli Değişkenler (Kıdem, Mezuniyet, Okul türü ve Cinsiyet) Açısından İncelenmesi’’, (yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihi mekanlarla tarih öğretimi: tarih öğretmenlerinin müze eğitimine ilişkin görüşleri (yayınlanmamış doktora tezi) Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Ataş, M.S. (2014). Ortaöğretim Tarih Öğretiminde karşılaşılan problemler ve çözüm önerileri (Van Örneği), (yüksek lisans tezi, basılmamış), Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aslan, E. (2005). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18: 106-114.
• Arslan, E. (2006). Neden Tarih Öğretiyoruz. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20: 162-173.
• Aslan, B., Okumuş, O. ve Koçoğlu, Y. (2015). Ortaöğretim tarih ders kitaplarının öğrencilerin gelişim düzeyine uygunluğunun incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (37): 689-699.
• Avcı, C. ve Öner, G. (2015). Tarihi mekânlar ile sosyal bilgiler öğretimi: sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15: 108-133.
• Bal, M. S., Akış, A. (2010). Sosyal Bilgiler Dersi “İnsanlar ve Yönetim” Ünitesinde Karşılaşılan Kavram Yanılgıları. e-Journal of New World Sciences Academy, EducationSciences, 5(4): 2061-2070.
• Bal, M.S. (2011). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çözüm yolları konusunda öğretmen adayı ve öğretmen görüşlerinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15): 371-387.
• Bal, M. S. (2013). Tarih öğretmen adaylarının haçlı seferleri konusunda Pedagojik alan bilgilerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 31: 239-261.
• Bruno-Jofre, R ve M. Schiralli (2002). Teaching history: adiscussion of contemporary challenges. Encounters on Education 3: 117-127.
• Candeğer, Ü. (2013). Üniversitelerin tarih öğretmenliği bölümlerinin internet sayfalarında bulunan ders programları ile tarih öğretmeni özel alan yeterliklerinin karşılaştırılması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14: 329-346.
• Chua, K.H. 2006. The Development of patriotics values in the teaching and learning History Form two: Comparation between Four schools. (Unpublished MastersTheses), Malesia.
• Çağlayan, Y. (1981). Tarih öğrenimine başlangıç. İstanbul: Ayko Yayınevi.
• Çapa, M. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş sürecinde Türkiye’de tarih öğretiminin tarihçesi. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(3): 1-28.
• Demircioğlu, İ. H. (2004). Tarih ve Coğrafya Öğretmenlerinin Sosyal Bilimler Öğretiminin Yönelik Görüşleri (Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği. Bilig, 31, 71-84.
• Demircioğlu, İ.H. (2007). Tarih öğretiminde filmlerin yeri ve önemi. Bilig, 42: 77-95.
• Demircioğlu, İ.H. (2006). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’de tarih öğretiminin genel amaçlarının karşılaştırmalı bir değerlendirmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2): 133-146.
• Demircioğlu, İ.H. ve Tokdemir, M.A. (2008). Değerlerin oluşturulması sürecinde tarih eğitimi: amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitim Dergisi, 6 (15): 69-88.Demircioğlu, İ.H. (2013).Tarih ders kitabı yazımında yeni yaklaşımlar. Karadeniz Araştırmaları 38: 119-133.
• Dinç, (2006). Tarih öğretmen adayı, öğretmen ve eğitimcilerinin mevcut lise tarih müfredat programı ve tarih öğretiminin amaçları hakkındaki görüşleri'' Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2): 263-276.
• Dinç, E., Erdil, M. ve Keçe, M. (2011). Uşak üniversitesi öğrencilerinin tarihi ve kültürel eserler hakkındaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 4(2): 279-297.
• Dilek, D. (2000). Öğrencilerde tarih düşüncesinin gelişimi: tarih derslerinde öğrenme ve anlama. Milli Eğitim, 145: 50-54.
• Doğaner, Y. (2005). Yüksek Öğrenimde Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersinin Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Yeni Yaklaşımlar’’. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi.21, (62): 589-611.
• Er, A.R. ve Bayındır, N. (2015). Sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine ilişkin değer kazanımı ile öğretim programı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (4): 357-379.
• Göktepe, O. (2009). Okullarda ve dershanelerdeki tarih öğretiminin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre karşılaştırılması (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Günal, H. (2016). Tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konuların öğretim sırasında yaşadıkları çekince ve sorunlar (Erzurum örneği). Turkish History Education Journal, 5 (1): 44-73.
• Işık, H. (2008). İlköğretimde tarih konularının yerel tarih ile ilişkilendirilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4): 1-21.
• Kaya, R., Aslan, H.  Günal, H. (2013). Tarih öğretmen adaylarının bölümü tercih etme nedenleri ile bölümden beklentilerine ilişkin görüşleri (Atatürk Üniversitesi örneği). Turkish History Education Journal, 2 (2): 1-31.
• Kazak, K.S. (2009). Kırgızistan ve Türkiye’nin lise tarih müfredatları bakımından karşılaştırılması ile ortak tarih bilincinin geliştirilmesi yönünde öneriler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Manas Üniversitesi, Bişkek. Keleş, H.  Şahin, A. N.E. (2005). Tarih öğretiminde analoji yöntemi. Kafkas Üniversitesi, e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2): 55-65.
• Kurtoğlu, M. (2008). Avrupa Yüksek Öğrenim Alanına Doğru: Bologna Süreci ve Sosyal Boyut. Toplum ve Demokrasi, 2008, 2 (3): 173–180.
• Kuşbaşı, E. (2008). Meslek liselerinde tarih öğretiminin öğretmen görüşlerine göre problemleri ve çözüm önerileri (Konya örneğinde) (yayımlanmamış doktora tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Maimun, A. & Roslan, H.A. (2005). Teaching Methodology for Islamic Knowledge in Brunei Darulsalam Universiti Kebangsaan Malaysia: Jurnal Pendidikan Jilid 30. Hlm 141-150.
• MEB (1975). Liselerin IX, X ve XI. Sınıflarının Tarih Dersi Programları. MEB Tebliğler Dergisi, 1821: 44-48.
• MEB (1976). Lise Haftalık Ders Dağıtım Çizelgeleri. MEB Tebliğler Dergisi, 1900: 325-331.
• MEB (1983). Ortaöğretim Kurumları Tarih Programı. MEB Tebliğler Dergisi, 2140: 338-342.
• MEB (1992). Tarih I-II, Genel Türk Tarihi I-II-III, Osmanlı Tarihi I-II Öğretim Programları. MEB Tebliğler Dergisi, 2363: 474-486.Metin, E. (2006). Turizm destekli tarih eğitimi. SBArD, 8: 307-333.
• Merey, Z. (2005). Osmanlı mekteplerinde eğitim. R. Yıldız (Ed.), II. Sosyal Bilimler Kongresi içinde (s. 25-29). Van: Yüzüncü Yıl ÜniversitesiOcak, G. ve Selimoğlu, S. (2016). Tarih öğretiminde tarih dizilerinin kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri-nitel bir analiz-. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24 (1): 431-452.
• Öner, G. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin ‘Okul Dışı Tarih Öğretimi’ne İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Türk Tarih Eğitimi Dergisi 4(1): 89-121.Özbaran, S. (2002). Tarih öğretiminin güncel sorunları. Toplumsal Tarih Dergisi, 100: 66-68.
• Öztürk, İ.H.(2011a). Tarih öğretmeni eğitiminde tarihsel romanların kullanımı: bir eylem araştırması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 12 (4): 277-301.
• Öztürk, İ.H. (2011b). Yeni ortaöğretim tarih programları üzerine eleştirel bir inceleme. www.eab.org.tr/eab/2009/pdf/102.pdf .
• Öztürk, T. & Zayımoğlu Öztürk, F. (2015). Tarih öğretmen adaylarının “öğretim teknolojisi ve materyal tasarımı” dersine yönelik uygulamaları ile görüşlerinin incelenmesi. Kafkasya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3: 63-78.
• Turan, R. (2015). Tarih öğretmenlerinin lise tarih derslerinin genel amaçlarının öğrencilere kazandırılma düzeylerine ilişkin görüşleri: (Ankara ili örneği). Turkish Journal of Educational Studies, 2 (3): 139-180.
• McCall, J. (2012). Navigating the Problem Space: TheMedium of Simulation Games in the Teaching of History. The History Teacher 46 (1): 9-28.
• Subrt, J. (2013). Historical Consciousness and the teaching of history in the Czech Republic. Studia Edukacyjne, 24: 195-223.
• Safran, M. (1993). Tarih Öğretimi ve Çağdaş Müfredat Teorileri. Belleten, LVII (218), 35-46.
• Safran, M. (1993b). Lise Öğretmen ve Öğrencilerine Göre Tarih Dersinin Amaçları. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3: 35-46.
• Safran, M. (1999). “Tarih Öğretimi ve Çağdaş Müfredat Teorileri”. XII. Türk Tarih Kongresi (s. 2-6), 12-16 Eylül 1994, Ankara.
• Safran, M. (2002). Orta öğretim kurumlarında tarih öğretiminin yapı ve sorunlarına ilişkin bir araştırma. Türk Yurdu Dergisi, 22 (175): 73-79.
• Şahin, Ç.(2004). Farklı kültürdeki öğrencilerin eğitimi için eleştirel davranışlar ve yöntemler, Milli Eğitim, 162: 7-15..Şendağ, S., Gedik, N. (2015). Yükseköğretim dönüşümünün eşiğinde Türkiye’de öğretmen Yetiştirme sorunları: bir model önerisi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(1), 72-91.
• Şengül, T. & Akça, N. (2009). Tarih Öğretimi İçin Yaratıcı Ortamlar. I. Uluslararası Türkiye Eğitim http://www.eab.org.tr/eab/oc/egtconf/pdfkitap/pdf/184.pdf (E.T. 06.01.2017).
• Şengül Bircan, T. & Safran, M. (2013). Tarih öğretiminde haritaların önemi ve kullanımı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 14 (2): 461-476.
• Şimşek, A. (2008). Tarih öğretiminde sorgulamacı yaklaşım çerçevesinde soru sorma becerisi ve lise tarih ders kitaplarının durumu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1): 1-15.
• Şimşek, A. & Güler, M. (2013). Öğretmen ve öğretmen adayı görüşlerine göre Lise Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersinin Öğretiminde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14): 543-575.
• Şimşek, A. ve Pamuk. A. (2016). Tarih yazıcılığının dünü, bugünü ve yarını üzerine kısa bir bakış. M. Safran (Ed.) Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih öğretmenleri için özel öğretim yöntemleri (II. Baskı, ss. 23-28) İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Usta, N. (2011). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunlarına bir örnek kemal kara’nın “inkılap tarihi ve Atatürkçülük” ders kitabında iç ve dış düşman algısı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37: 163-182.
• Talin, R. 2014. The teachıng of hıstory ın secondary schools. International Journal of Social Science and Humanities Research. 2 (3): 72-78.
• Turan, R. (2012). Avni Akyol Dönemi Eğitim Siyasaları. Milli Eğitim, 194, 108-132.
• Turan, İ. (2015). Öğretim yöntemleri. M. Demirel (Ed.), Tarih Öğretim Yöntemleri (ss. 189-215). Ankara: Pegem.
• Yahşi, İ. & Keleş, H. (2013). Tarih öğretiminde gazete kullanımının çok perspektifliğe etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi 21 (2): 693-710.
• Yalansız, N. (2009). Karşılaştırmalı Tarih: Tarih Öğretiminde Yeni Bir Yaklaşım. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (9): 493-498.
• Yalavuz, G. (2006), Türkiye’de Tarih Öğretiminde Aktif Yöntem Uygulanışı (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Yalı, S. (2016). Avrupa’da Tarih Eğitimi Ve Öğretimine Yönelik Girişimler ve Avrupa Birliği’nin Katkısı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1): 291-306.
• Yeşilbursa, C.C. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımı. TÜBAR-XXIII,2008 –Bahar, 209-222.
• Yıldız, Ö. (2003). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çağdaş çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2), 181-190.
• Zaman, S., Günal, H. & Zaman, N. (2011). Tarih Öğretmenlerinin Harita Kullanımı ile İlgili Düşünceleri Üzerine Bir Araştırma: Erzurum Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2). s 205-218.