ÂŞIK VEYSEL’İN ŞİİRLERİNE EKOELEŞTİRİ BAĞLAMINDA BİR YAKLAŞIM

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 14, 568 - 579, 18.12.2019

Mustafa Yiğitoğlu , M. Abdulbasit Sezer

Öz

Her şeyin yaşam alanı olan doğanın ve ona ait bütün
unsurların korunması ya da tahrip edilmesi diğer bütün varlıkları olumlu veya
olumsuz etkiler. İnsanın doğayı ötekileştirmeden kendini de doğanın bir parçası
olarak kabul etmesi ve bu bilinç ile hareket etmesi, kaynakları hızla tüketilen
dünyanın geleceği açısından önemlidir. Geniş kitlelere hitap eden edebî
eserlerin doğaya dair bir bilinç ve farkındalık oluşturabilme güçleri bu açıdan
dikkate alınmalıdır. Ekoeleştiri akımı, tam da doğa, insan ve edebiyat
arasındaki ilişkileri sorgulayan ve doğaya ait bilinçlenmeyi yazınsal düzeyde
ele alan bir disiplindir.

Bu
çalışmada, halk şiirinin son dönemlerdeki en önemli temsilcilerinden Âşık
Veysel’in şiir evreninde yer alan temel izleklerden biri olan doğanın ele alınış
şekli, ekoeleştiri kuramı çerçevesinde değerlendirilecektir. Âşık Veysel, bazen
gönül gözüyle bazen sazının tellerinden yükselen çığlıklarla doğanın insanla
uyumunu, doğanın insanla eşdeğerliğini dağ, toprak, orman ve hayvan ekseninde
haykırarak kişilerde bir çevre bilinci oluşumuna katkıda bulunur.

Anahtar Kelimeler

Ekoeleştiri, Âşık Veysel, Doğa, Doğa Bilinci

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (2004). Âşık Veysel-Türküz Türkü Çağırırız. Ankara: Akçağ Yayınları. Alptekin, A. B. (2009). Âşık Veysel. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.Bulut, D. (2005). Çevre ve edebiyat: yeni bir yazın kuramı olarak ekoeleştiri. Littera, 17, 79-89.Çetiner S. (2012). “Sessiz bahar” ne diyor(du)? Tarlasera, Temmuz 2012, 18-21.Çüçen, A. (2011). Derin ekoloji. http://blog.aku.edu.tr/ometin/files/2011/12/ derinekoloji.pdf [Erişim Tarihi: 21.05.2019].Garrard, G. (2017). Ekoeleştiri Ekoloji ve Çevre Üzerine Kültürel Tartışmalar (Çev. Ertuğrul Genç). İstanbul: Kolektif Yayınları.Oppermann, S. (2011). Doğa yazınında beden politikası. Littere, 18, 75-86.Oppermann, S. (2012). Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat (Ed. Serpil Oppermann). Ankara: Phoenix. Özdağ, U. (2011). Sessiz bahar’dan sonra ses getiren elli yıl: kadın, çevre, sağlık. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28, 179-199.Sezai, S. (2016). Küçük Şeyler (Haz. Kemal Bek). İstanbul: Özgür Yayınları. Şenocak, E. (2017). Âşık veysel’in şiirlerinde toprak ana. Turkish Studies, 12/21, 503-518. Şimşek, E. (2016). Âşık veysel’in âşıklık geleneği içerisindeki yeri üzerine bir değerlendirme. AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 9, 117-126.