KURUMSAL BİLGELİK BAKIŞ AÇISIYLA BİLGE MUHASEBE MODELİ ÖNERİSİ

Yıl 2017, Cilt: 17 , 101 - 134, 25.08.2017

Ali Alagöz Metehan Ortakarpuz

https://doi.org/10.30976/susead.348129

Öz

ÖZ

Karar vericilerin gereksinimleri doğrutusunda, bilgi üretiminde zaman, hız, yüksek iletişim ve esneklik elde etmek, çalışanların tecrübeleri, yetenekleri ve sezgileri gibi kişisel özelliklerinden yararlanmak, risklere ve belirsizliklere karşı önlemler ve öngörüler geliştirmek, böylece optimum bilgi yönetimine ulaşmak için geliştirilen kurumsal bilgelik anlayışı bu çalışmanın çıkış noktasıdır. Söz konusu anlayışın bilgi yönetimiyle bütünleştirilmesinde başlangıç noktasının muhasebe bilgi sistemi olması gerektiği öngörülmüştür. Bu doğrultuda çalışmada, muhasebe bilgi sisteminin “bilgi kaynakları, bilgi teknolojileri, bilgi çalışanları ve bilgi üretimi” temel bileşenlerinin kurumsal bilgelik anlayışı ile ele alınarak evrilmesi hedeflenmiştir. Muhasebe bilgi sisteminin yönetim muhasebesi alanında geliştirilmesi, işletmeye rekabetçilik ve sürdürülebilir büyüme anlamında daha etkin bir muhasebe desteği sağlayacaktır. Çalışmanın temel amacı, bilgi yönetimini kurumsal bilgelik anlayışıyla ele alarak, muhasebe bilgi sistemini bu doğrultuda geliştirmek, yönetsel bilgi tedarikinde muhasebenin işlevselliğini ve etkinliğini arttırmaktır. Muhasebe bilgi sisteminin, formal bilgilerin yanısıra, informal bilgileri de kullanarak, yönetsel kararlara katkı sağlayan, geleceğe yönelik fikirler veren, nitelikli bilgi ve raporlar üretmesi beklenmektedir. Kurumsal bilgelik anlayışı, muhasebenin bilge bir sisteme dönüşmesini sağlayacak, ortaya çıkan bu yeni yapı, “bilge muhasebe” olarak adlandırılacaktır. Çalışmada, muhasebe bilgi sisteminin arzulanan gelişimine katkı sağlayacak ve işletmeyi bilge muhasebe doğrultusunda yönlendirecek “bilge muhasebe modeli” önerilmektedir. Model önerisi, bilge muhasebe hedeflerine ulaşma noktasında söz konusu geliştirme için bir kılavuz olarak kabul edilmektedir. Bilge muhasebe modeli, nitel araştırma desenleri içinde yer alan durum çalışması kapsamında değerlendirilmektedir. Model, muhasebe bilgi sisteminin işlevsellik ve etkinlik problemlerini ortaya koyarak, varsayımları ve içerik unsurlarıyla geniş bir kapsam oluşturmaktadır. Bu makalede, sadece bilge muhasebenin kavramsal incelemesi ve oluşturulan modelin teorik kısmı genel hatları verilmiştir. Modelin nicel verilerle somutlaştırıldığı anket ve görüşme uygulamalarıyla toplanan verilerin nasıl analiz edildiği izah edilmiş, fakat uygulama kısımları makale sınırlılıkları gözetildiğinden bu çalışmaya dahil edilmemiştir.

Anahtar
Kelimeler: Bilge Muhasebe, Kurumsal Bilgelik, Muhasebe Bilgi Sistemi, Bilgi Yönetimi, Yönetim Muhasebesi

Jel Kodları: M41, M49, M15

Anahtar Kelimeler

Bilge Muhasebe, Kurumsal Bilgelik, Muhasebe Bilgi Sistemi, Bilgi Yönetimi, Yönetim Muhasebesi

ACCOUNTING INFORMATION SYSTEM UNDER CORPORATE WISDOM UNDERSTANDING: THE MODEL PROPOSAL OF WISE ACCOUNTING

Öz

ABSTRACT

The understanding of corporate wisdom which is developed in order to obtain time, speed, high communication and flexibility in knowledge production, to take advantage of personal characteristics of employees such as experience, talent and intuition, to take precautions and predictions against risks and uncertainties and thus to reach optimum in knowledge management is origin point of this study. It is envisaged that accounting information system will be starting point during establishing mentioned understanding to the knowledge management system. In this direction, it has been aimed to evolve the accounting information system's "knowledge sources, knowledge technology, knowledge workers and knowledge production" basic components by handle with corporate wisdom understanding. The development of the accounting information system in the area of management accounting will provide more effective accounting support in terms of competitiveness and sustainable growth of the business. The main purpose of the study is to improve the accounting information system in this direction by considering the knowledge management with the corporate wisdom understanding and to increase the functionality and effectiveness of accounting in the provision of managerial knowledge supplement. The accounting information system is expected to produce qualified information and reports that contribute to managerial decisions, give ideas for the future, using informal knowledge as well as formal knowledge. The understanding of corporate wisdom will enable the accountant to turn into a wise system, and this new structure will be called "wise accounting". In the study, "wise accounting model" is proposed, which will contribute to the desirable development of the accounting information system and direct the organization in the direction of wise accounting. The model proposal is accepted as a guide for the development of the subject at the point of reaching wise accounting goals. The wise accounting model is evaluated within the context of the case study included in the qualitative research designs. The model reveals the functionality and efficiency problems of the accounting information system and creates a wide range of assumptions and content elements. In this article, only the conceptual examination of the wise accounting and the general part of the theoretical part of the model are given. It has been explained how to be analyzed the data collected by questionnaire and interview applications are modeled quantitatively, however, application sections are not included in this study because of the limitations of article.

Keywords: Wise Accounting, Corporate Wisdom, Accounting Information System, Knowledge Management, Management Accounting

JEL Codes: M41, M49, M15

Anahtar Kelimeler

Wise Accounting, Corporate Wisdom, Accounting Information System, Knowledge Management, Management Accounting

Kaynakça

• Akgün Ali E. ve Kırçovalı Sümeyye Y. (2015). “Organizational Wisdom and its Impact on Firm Innovation and Performance”. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 16 (2) s.193-202
• Akgün Ali İ. (2010). “Üretim Sistemlerinin Gerekli Kıldığı Maliyet Hesaplama Yöntemi Olarak Standart Maliyetler ve Sapma Analizlerinin İncelenmesi”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (1) s.35‐ 64
• Akgün Ali İ. ve Kılıç Selçuk (2013). “Muhasebe Bilgi Sisteminin İşletme Yönetiminin Etkinliği Üzerindeki Etkisi”. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi. 20 (2) s.21-36.
• Aktan Coşkun C. ve Vural İstiklal, Y. (2005). “Bilgi Çağında Bilginin Yönetimi”. Çizgi Kitapevi.(1).
• Alagöz Ali, Ortakarpuz Metehan ve Ceran Mehmet Burak (2013). “Dynamic Capabilities of Enterprises In Accounting Perspective And Evaluation of The Scope of IAS 38 Intangible Assets Standard”. Proceedings of Annual Paris Business And Social Science Research Conference, Paris, France, 4 - 5 July.
• Alagöz Ali, Öge Serdar ve Koçyiğit Nezahat (2013). “Muhasebe Bilgi Sistemi ve Karar Destek Sistemleri İlişkisinin Yönetsel Karar Alma Faaliyetlerine Etkisi”. S.Ü., Sos. Bil. Ens. Dergisi, (30), s.27-40. Arslankaya Seher (2007). “Kurumsal Bilgi Yönetimi Modeli”. Sakarya Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi.
• Barutçugil İsmet. (2002). “Bilgi Yönetimi”. Kariyer Yayıncılık. İstanbul
• Bengshır Türksel K. (1996). “Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel Değişim”. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. Ankara.
• Bierly Paul.E III., Kessler Eric, H. Ve Christensen Edward, W. (2000). “Organizational Learning, Knowledge and Wisdom”. Journal of Organizational Change Management. Vol. 13 No. 6, 2000, s.595-618.
• Bilginoğlu Fahir (1988). “Muhasebe Organizasyonu”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Brackett Michael H. (1999). “Business Intelligence”. Value Chain, Dm Review.
• Ceran ve İnal, (2004). “Maliyet Bilgileri Temeline Dayalı Pazarlama Kararları İçin Pazarlama Muhasebesi”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 22, Ocak-Haziran, s.63-83
• Ceylan Adnan, Kesim Halit & Eren Şule (2005). “Dönüşümcü ve Etkileyici Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Araştırma”. Yönetim. Vol.16 No.51, s.32-42.
• Chong S. ve Choi Y.S. (2006). “Critical Factors In The Successful Implementation of Knowledge Management”, Journal of Knowledge Management Practice. June.
• Coşan Pınar E. ve Gülova Asena A. (2014). “Örgütsel Demokrasi”. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi.Vol.21 No.2. s.231-248.
• Çakar Nigar, D., Yıldız Sibel ve Dur Serkan (2010). “Bilgi Yönetimi ve Örgütsel Etkinlik İlişkisi: Örgüt Kültürü ve Örgüt Yapısının Temel Etkileri”. Ege Akademik Bakış, 10(1), s.71-93
• Çelik Orhan (2007). İşletmelerde Muhasebe Bilgisi Ve Şirket Demokrasisi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Davenport Thomas, De Long David W. ve Beers Michael C. (1998). “Successful Knowledge Management Projects”. Sloan Management Review. Vol.: 39. No: 2, s. 43-57.
• Dereköy Feyza ve Kalmış Halis (2013). “Hastanelerde Performans Ölçümünün Muhasebe Bilgi Sistemiyle İlişkilendirilmesi”. Muhasebe ve Finans Dergisi. Nisan, s.139-160
• Dinç Emin ve Abdioğlu Hasan. (2009). “İşletmelerde Kurumsal Yönetim Anlayışı Ve Muhasebe Bilgi Sistemi İlişkisi: İMKB–100 Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12(21) Haziran s.157-184.
• Dinçer Ömer (1992). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, Timaş Yayınları, İstanbul.
• Erçetin Şule (2000). “Lider Sarmalında Vizyon”. Ankara. Nobel Yayıncılık.
• Esteves Bruno Miguel Craveiro and Ricardo Miguel Bento Mateus (2004). “Datamining, Understand, Model and Learn”. An Approach The Management of Data Mining Projects. D.M. Review.
• Gupta Jatinder N. D. (Ed) (2003). “Creating Knowledge Based Organizations”. Hershey, PA, USA: Idea Group Publishing.
• Güleç Fatih M. (2007). “Kurumsal Verilerin Yapay Zekâ Modelleri ile İşlenmesi İçin Modelleme Aracı Alt Yapı Tasarım ve Gerçekleştirimi”. Hacettepe Üniversitesi Fen Bil. Ens, Yüksek Lisans Tezi.
• Güleş Hasan K. ve Bülbül Hasan (2004). “Yenilikçilik İşletmeler için Stratejik Rekabet Aracı”. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
• Gümüştekin Gülten E. (2004). “Bilgi Yönetiminin Stratejik Önemi”. İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi. (3-4), s.201-212.
• Hays Martin J. (2007). “Dynamics Of Organisational Wisdom”. The Business Renaissance Quarterly. Vol. 2, Is. 4, s.17-35.
• Intezarı Ali ve Pauleen David J. (2014). “Management Wisdom in Perspective: Are You Virtuous Enough to Succeed in Volatile Times?”. Bus Ethics. Sayı: 120 s.393–404.
• James Peters, Krishnan Ramayya, Padman Rema ve Kaplan David (1998). “Assessing Data Quality In Accounting Information Systems”. Communications of the ACM. V.: 41 Issue 2, s.72-78.
• Karacaer Semra ve İbrahimoğlu Nurettin (2003). “İşletme Yönetiminde Muhasebe Bilgi Sistemi, İç Kontrol, Verimlilik İlişkisi ve Önemi”. Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi. 21(1), s.211-228.
• Karagül Arman A. (2006). “Bilgi Yönetimi Sürecinde Kurumsal Kaynak Planlaması Uygulamalarının Muhasebe Bilgi Sistemine Etkisi ve Bir Uygulama”. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi.
• Karakoçak Kemal (2007). “Bilgi Yönetimi Ve Verimliliğe Etkisi: Türkiye Büyük Millet Meclisi Uygulaması”. Ankara Üniversitesi. Sos. Bil. Ens. Doktora Tezi.
• Karasar Niyazi (1995). “Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler”. 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık. Ankara.
• Kaygısız Esra ve Çağlıyan Vural (2014). “Bilgi Yönetimi ve Örgütsel Bilgelik İlişkisi Üzerine Sektörel Bir Değerlendirme: Metal ve Makine Sanayi Örneği”. S.Ü. Sos. Bil. Ens. Dergisi, Sayı: 31, s.227-240.
• Kaynar Yusuf (2010). “Muhasebe Bilgi Sisteminde Üretilen Temel Performans Göstergelerinin (Key Performan Indıcators) Karar Verme Süreçlerinde Kullanılması”, G.Ü. Sosyal Bilimler Enstirüsü, Muhasebe Finansman Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kessler Eric, H. (2006). “Organizational Wisdom: Human, Managerial, and Strategic Implications”. Group and Organization Management. 31-3, s.296-299.
• Kuşat Nurdan (2012). “Sürdürülebilir İşletmeler İçin Kurumsal Sürdürülebilirlik ve İçsel Unsurları”. Afyon Kocatepe Üniversitei. IIBF Dergisi. Vol.14, No.2, s.227-242
• Lee Jang H., ve Kim Young G. (2001). “A Stage Model Of Organizational Knowledge Management: A Latent Content Analysis”. Expert Systems with Applications. 20, s.299-311.
• Limas M. J. (2004). “Organizatonal Wisdom: Scale Development and Validtiy Assessment”. The Degree of Doctor of Industrial/Organizational Psychology. University of Tulsa, Doktora Tezi.
• Mizrahi Rozi (2011). “Kobilerde Muhasebe Bilgi Sisteminin Etkin Kullanımı Üzerine Bir Araştırma”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 3(2), s.307-312.
• Moffet Sandra, Mcadam Rodney ve Parkinson Stephen, (2003). “An Empirical Analysis Of Knowledge Management Applications”. Journal of Knowledge Management. Vol. 7.No. 3, s.6 -26.
• North Klaus, ve Pöschl Alexander, (2003), “Un Test De Inteligencia Para Las Organizaciones, Direccion De Conocimiento: Desarrollo Teorico Y Aplicaciones”, Editado Por Ricardo Hernández Mogollón, Ediciones La Coria, Trujillo, s.183-192
• Özer Akif (2011). “Bilgi Yolculuğunda Bilgi Çalışanlarının Rolü”. Çimento İşveren Dergisi. 2(25).
• Pinheiro P., Raposo, M. ve Hernández, R. (2010). “Organizational Wisdom in Portuguese Textile Sector Companies”. 11th. European Conference On Knowledge Management. Eylül, Portekiz.
• Pinheiro P., Raposo, M. ve Hernández, R. (2012). “Measuring Organizational Wisdom Applying An Innovative Model of Analysis”. Management Decision, 50(23/8), s.1465–1487.
• Popadiuk Silvio ve Choo ChunW. (2006). “Innovation an Knowledge Creation: How Are These Concepts Related?”. International Journal of Information Management. Vol. 26 Issue 4, s.302- 312.
• Poston Robin ve Grabski, Severin (2001). “Financial Impacts of Enterprise Resource Planning Implementations”. International Journal of Accounting Information Systems. 2, s.271-294.
• Romney Marshall B. ve Steınbart Paul J. (2000). “Accounting Information Systems”. 8th Ed., Prentice Hall Inc., New Jersey.
• Rooney David, McKenna Bernard ve Liesch Peter (2010). “Wisdom and Management in the Knowledge Economy”, Routledge, New York.
• Ryan Sherry D. ve Prybutok Victor R. (2001). “Factors Affecting Knowledge Management Technologies: A Discriminative Approach”. Journal of Computer Information Systems. Vol.41, No.3, s.31-37.
• Sağsan Mustafa (2006). “Bilgi Yönetimi Bakış Açısından Bilgi Süreçleri ve Bir Model Önerisi” UNAK’06, Bilimsel İletişim ve Bilgi Yönetimi Sempozyumu. 12-14 Ekim, Gazi Üniversitesi. Ankara, http://www.unak.org.tr.
• Scott Findlay, S. ve Estabrooks Carole A, (2006). “Mapping The Organizational Culture Research In Nursing: A Literature Review”. Journal Of Advanced Nursing.
• Smith Michael P. (1976). “Barries To Organizational Democracy In Public Administration”. Administration & Society. Vol.8 No.3, s.275-317.
• Spiller Chellie, Pio Edwina, Erakovic Ljiljana ve Henare Manuka, (2011). “Wise Up: Creating Organizational Wisdom Through An Ethic of Kaitiakitanga”. Business Ethics. Sayı: 104, s. 223-235.
• Sürmeli Fevzi, Melih Erdoğan, Nurten Erdoğan, Kerim Banar, Ergün Kaya ve Adnan Sevim (1998). “Muhasebe Bilgi Sistemi”, Anadolu Üniversitesi Yayınları. No: 963. Eskişehir.
• Sürmeli Fevzi, Erdoğan Nurten, Erdoğan Melih, Banar Kerim, Kaya Ergün, Sevim Adnan (2005). “Muhasebe Bilgi Sistemi”. Anadolu Üniversitesi.Yayınları. No:1644. Eskişehir.
• Thierauf Robert J., (1999). “Knowledge Management Systems For Business”. British Library Cataloguing in Publication Data, USA.
• Thierauf Robert J. ve Hoctor James J., (2006). “Optimal Knowledge Management: Wisdom Management System Concepts and Applications”. Idea Group Publishing, USA and UK.
• Titiz İsmet ve Çetin Cüneyt. (2000). “Karar Almada Geleneksel Maliyet Yöntemi Yaklaşımında Yaşanan Gelişmeler ve Stratejik Maliyet Yönetimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. 5(2), s.121-138.
• Turban Efraim (1990). “Decision Support and Expert Systems: Management Support Systems”. 2. Edition. Macmillan Publishing Company. New York.
• Tüm Kayahan, (2014). “Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Muhasebeye Yansımaları: Sürdürülebilirlik Muhasebesi”. Akademik Yaklaşımlar Dergisi. Spring-Vol.5 Issue 1, s.58-81.
• Willem Annic ve Buelens Marc (2009). “Knowledge Sharing in Inter-Unit Cooperative Episodes: The Impact of Organizational Structure Dimensions”. International Journal Of Information Management. 29, s.151- 160.
• Yılancı Münevver (2001). “Muhasebe Bilgi Sistemi, İç Kontrol ve Verimlilik Üçgeni”. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 3(3), s.37-50.
• Yıldırım Ali ve Şimşek Hasan (2003). “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri”. Seçkin Yayıncılık, Ankara.