EMİNE IŞINSU’NUN ANKARA’SI YAHUT ANKARA’NIN DAR ZAMANLARI

Yıl 2021, , 105 - 120, 17.12.2021

Bedia Koçakoğlu

https://doi.org/10.21563/sutad.1052201

Öz

Türk edebiyatında şiir, hikâye, tiyatro, deneme türlerinde de eserleri olmasına rağmen romancılığı ile tanınan Emine Işınsu (1938-2021), sanatını ağırlıklı olarak ideolojisi için kullanan isimlerden biridir. Bu bağlamda kaleme aldığı romanlarında sıklıkla düşünce dünyasının izleri görülür. Onun romanlarında mekânlar da fikirlerin sahneleri olarak işlenir. Sanatçının Tutsak (1975), Canbaz (1982), Cumhuriyet Türküsü (1993), Nisan Yağmuru (1997) ve Hacı Bayram (2005) adlı eserlerinde kurguya hizmet eden ana mekânlardan biri de Ankara’dır. Şehir, Işınsu’nun eserlerine mekânları, yaşam alanları, doğası, tarihî, demografik yapısı, ekonomisi, sosyal hayatı ile girer. Ancak bu nesnel görüntülerinin dışında sembolik karşılıklar bağlamında Işınsu’nun Ankara’sı tam olarak dar zamanlara işaret eder. Toplumun içinde bulunduğu varlık mücadelesi, daralan zamanı Türk milleti lehine genişletmeye çalışır gibidir. Örneğin Augustus Tapınağı’nın yanına yaptırılan Hacı Bayram Veli Camii ve Türbesi, Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türklerin varlıklarını kanıtlamak için imza atmaları anlamına gelir. Cumhuriyet Türküsü’nde dikkati çeken Ankara-İstanbul mukayesesi merkez-taşra çatışması bağlamında medeniyet tartışmasına işaret eder. Gazi Eğitim Enstitüsünde yaşanan sağ-sol çatışmalarının ele alındığı Canbaz’da Ankara, Millî Mücadele’den sonra başka bir var oluşun hikâyesini anlatır. Tüm olumlu olumsuz yansımaların nihayetinde daralan Ankara zamanları, “muzaffer Türk Milleti’ni” özgürce yaşamaya davet eden bir umut gibi durmaktadır. Çalışmada Emine Işınsu’nun anılan romanları üzerinden çizdiği Ankara panoraması sunulmaya çalışılacaktır. Şehrin farklı tarihlerde romana yansıyan nesnel görüntülerinin yanı sıra yazarın dünyasındaki sembolik karşılıkları da aktarılacaktır. Bu noktada Işınsu’nun Ankara’sının bir milletin hem fiili hem de fikri açıdan var olma davası üzerinden nasıl şekillendiği ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Emine Işınsu, roman, nesnel görüntü, fikri görüntü, Ankara, Emine Işınsu, roman, nesnel görüntü, fikri görüntü

EMINE ISINSU’S ANKARA OR TOUGH TIMES OF ANKARA

Öz

Emine Işınsu (1938-2021), who is known for her novel writing although she also has works in the genres of poetry, story, theater and essay in Turkish literature, is one of the names who use her art for her ideology. In this context, traces of the world of thought are often seen in her novels. In her novels, places are also scenes that convey her ideas. Ankara is one of the main places that serves the fiction in the artist's novels Tutsak (1975), Canbaz (1982), Cumhuriyet Türküsü (1993), Nisan Yağmuru (1997) and Hacı Bayram (2005). The city is included in Işınsu's works with its places, living spaces, nature, history, demographic structure, economy and social life. However, apart from these objective images, Işınsu's Ankara, in the context of symbolic responses, points to tough times. The society's struggle for existence seems to be trying to expand the shrinking time in favor of the Turkish nation. For example, the Hacı Bayram Veli Mosque and Tomb, built next to the Temple of Augustus, means that the Turks who migrated from Asia to Anatolia signed to prove their existence. The Ankara-Istanbul comparison, which draws attention in the "Cumhuriyet Türküsü", points to the civilizational debate in the context of the center-country conflict. In "Canbaz", which deals with the right-left conflicts in the Gazi Education Institute, Ankara tells the story of another existence after the War of Independence. The times of Ankara, which shrinks after all the positive and negative reflections, seem like a hope that invites the "victorious Turkish Nation" to live freely. In this study, the panorama of Ankara, drawn by Emine Işınsu through the mentioned novels, will be tried to be presented. Beside to the objective images of the city reflected in the novel on different dates, also its symbolic counterparts in the author's world will also be conveyed. At this point, it will be discussed how Isinsu's Ankara is shaped by the cause of a nation to exist both in terms of de facto and idea.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Emine Işınsu, novel, objective image, intellectual image., Ankara, Emine Işınsu, novel, objective image, intellectual image.

Kaynakça

• Akbal Süalp, Z. T. (2004). Zamanmekan. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek-eski yüksek kültürde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bachelard, G. (1996). Mekânın poetikası. (A. Derman, Çev.). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Eco, U. (2009). Anlatı ormanlarında altı gezinti. (K. Atakay, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Güleç Solak, S. (2017). Mekân-kimlik etkileşimi: Kavramsal ve kuramsal bir bakış. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 31.
• Haydar, G. (1991). Şehirlerin ruhu. (G. Sekmen, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Işınsu, E. (1973). Tutsak. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Işınsu, E. (1993). Cumhuriyet türküsü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Işınsu, E. (1997). Nisan yağmuru. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Işınsu, E. (1999). Canbaz. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Işınsu, E. (2014). Hacı Bayram. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• İşcen, İ. (2018). Mekân, insan, edebiyat. Dünya İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 71-83.
• Karakeçi, M. N. (2017). Emine Işınsu’nun romanlarında yapı ve izlek (Yayımlanmamış doktora tezi). Ardahan Üniversitesi, Ardahan.
• Korkmaz, R. (2015). Yazınsal okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Oraliş, M. (2006). Yalnızlığın mekânsal topografyası, bellek, mekân, imge, M. Karakuş-M. Oraliş (Ed.). Prof. Dr. Nilüfer Kuruyazıcı’ya Armağan içinde (65-78). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yılmaz, E. B. (2019). Edebiyat şehir hafıza Türk romanında hafıza mekânı olarak şehir (1940-1960). İstanbul: Kesit Yayınları.