TÜRK-YUNAN MÜBADELESİ’NE POETİK BİR BAKIŞ: SÜREYYA BERFE’DEN “YORGO SEFERİS’E İSKELE IŞIKLARI”

Yıl 2022, , 301 - 312, 13.06.2022

Macit Balık

https://doi.org/10.21563/sutad.1130526

Öz

Türkiye ile Yunanistan arasında tarih boyunca öne çıkan karmaşık meselelerden biri hiç şüphesiz mübadeledir. Siyasal ve tarihsel açıdan farklı bakış açıları olmakla birlikte bu sorun, her iki taraf için de özünde trajiktir. Genellikle siyasi polemiklere konu olan zorunlu göç, birçok romana konu olmuşsa da Türk şiirinde nadiren karşılık bulan temalar arasındadır. Çağdaş Türk şairlerinden Süreyya Berfe (d. 1943) ünlü Yunan şairi Yorgo Seferis’e (1900-1971) ve onun şahsında zorunlu göçe maruz kalmış tüm insanlara “Yorgo Seferis’e İskele Işıkları” başlıklı uzun bir şiir ithaf ederek mübadele temasını işlemiştir. Otuz yedi bölümden oluşan bu uzun şiirde kendisi gibi göç etmek zorunda bırakılmış insanların mazilerini, hatıralarını, nostalji duygularını onlarla ruh akrabalığı kurarak şiire taşımıştır. Bu yazıda Türkiye ve Yunanistan arasında gerçekleşen zorunlu göçlerin tarihi, sosyolojik ve politik angajmanlardan uzak bir şekilde, insani ve trajik yönleriyle şiire nasıl yansıdığı tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Nüfus mübadelesi, şiir, nostalji, Yorgo Seferis, Süreyya Berfe, Nüfus mübadelesi, şiir, nostalji, Yorgo Seferis, Süreyya Berfe

A POETIC VIEW OF TURKISH - GREEK POPULATION EXCHANGE: "ISKELE LIGHTS TO GIORGOS SEFERIS" FROM SÜREYYA BERFE

Öz

Throughout history, one of the most complex issues encountered between the Turks and the Greek is undoubtedly the population exchange. Although it is viewed with different perspectives in terms of political and historical contexts, it is tragic in its essence. Generally subject to political debates, the forced migration is among the themes portrayed in novels, it is rarely depicted in Turkish poetry. One of the contemporary Turkish poets Süreyya Berfe (b. 1943) depicted the theme of population exchange by dedicating a lengthy poem named "Iskele Lights to Giorgos Seferis" to Giorgos Seferis (1900 - 1971) and to all people who were displaced due to forced migration. In his lengthy poem consisting of thirty-seven parts, with a feeling of kindred spirit, he depicts the history, memories and nostalgia of the people who were forced to migrate just like him. This article will identify the population exchange between the Turks and the Greek in poetry, with its humane and tragic aspects, free from historical, sociological, and political engagements.

Anahtar Kelimeler

Population Exchange, poem, nostalgia, Giorgos Seferis, Sureyya Berfe, Population Exchange, poem, nostalgia, Giorgos Seferis, Sureyya Berfe

Kaynakça

• Alpay, N. (2015). Seferis kardeşliği. (Enver Ercan, Ed.). Gün Ola’dan Seferis’e Süreyya Berfe içinde (s. 197-198). İstanbul: TÜYAP Yayınları.
• Berfe, S. (2008). Çıkrık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berfe, S. (2009). Kalfa - Toplu şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berfe, S. (2010). Seferis ile üvez. İstanbul: Metis Yayınları.
• Brah, A. (1996). Cartopraphies of diaspora. New York: Routledge.
• Çınar, A. (2015). Bulutlar geçiyor, martılar uçuyor, foklar söylüyor; o yazıyor”. (Söyleşi). Enver Ercan, (Ed.), Gün Ola’dan Seferis’e Süreyya Berfe içinde (s. 27-34). İstanbul: TÜYAP Yayınları.
• Davis, J. M. (2012). George Seferis. Rosemary M. Canfield Reisman, (Ed.), Critical survey of poetry- Greek poets içinde (s. 189-196), Ipswich, Massachusetts: Salem Press A Division of EBSCO Publishing.
• Efiloğlu, A. (2011). 1914 Osmanlı-Yunan nüfus mübadelesi girişimi: İttihat ve Terakki’nin ve Yunanistan’ın mübadele politikaları. Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar. 12, 47-70.
• Kâzım, M. (2015). İnsan yalnız olduğunu sanıyor. (Söyleşi). Enver Ercan, (Ed.), Gün Ola’dan Seferis’e Süreyya Berfe içinde (s. 167-175). İstanbul: TÜYAP Yayınları.
• Kâzım, M. (2017). “Süreyya Berfe’den Çıkrık”. http://www.haber7.com/kultur/ haber/316215-sureyya-berfeden-cikrik.
• Koçak, O. (2012). Kopuk zincir. İstanbul: Metis Yayınları.
• McClennen, S. A. (2004). The dialectics of exile-nation, time, language, space in Hispanic literatures. Indiana: Purdue University Press.
• McKeown, A. (2004). Global migration, 1846-1940 author(s). Journal of World History. 15, 2, 155-189.
• Mourelos, Y. G. (1985). The 1914 persecutions and the first attempt at an exchange of minorities between Greece and Turkey. Balkan Studies. 26, 2, 394-395.
• Ortaylı, İ. (206). Mübadele. İslâm ansiklopedisi (C. 31, s. 424-425). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Smith, S. (2006). An inkwell of pen names. USA: Xlibris Corporation.
• Sofroniou, A. (2012). Social sciences and philology. https://books.google.com.tr/books?id= QYgXCgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Social+Sciences+and+Philology&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwiw95i4ksvvAhVSkMMKHfmvAPgQ6AEwAHoECAMQAg#v=onepage&q=Social%20Sciences%20and%20Phil ology&f=false
• Stelaku, V. (2007). Alan, mekân ve kimlik, Kapadokyalı iki Rum grubunun yerleşiminde bellek ve din. Rene Hircson (Ed.), Egeyi geçerken: 1923 Türk Yunan zorunlu nüfus mübadelesi (E. Altınay-M. Tekin, Çev.), içinde (s. 271-290), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tekin, S. (2015). Bir İzmir sevdalısı: Yorgo Seferis. Sanat Karavanı. 13 Kasım 2015, https://sanatkaravani.com/bir-izmir-sevdalisi-yorgo-seferis/.