YUNUS EMRE ARAŞTIRMALARININ BUGÜNKÜ DURUMU VE TEK NÜSHAYA DAYALI DİVAN NEŞİRLERİNİN GEREKLİLİĞİ

Yıl 2022, , 1 - 19, 26.08.2022

İdris Nebi Uysal

https://doi.org/10.21563/sutad.1163205

Cited By: 1

Öz

Yunus Emre araştırmaları Fuat Köprülü’nün Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar (1919) adlı eseriyle başlar. O tarihten sonra Yunus ve eserleri hakkında çok sayıda çalışma yapılmıştır. Fakat eserlerine yönelik dil incelemeleri yetersizdir. Fatih, Karaman ve Bursa dışındaki nüshaların müstakil neşirleri de henüz yapılmamıştır. Türkoloji’de birden fazla nüshaya sahip eserler genellikle edisyon kritik yöntemiyle çalışılmıştır. Bu usul, edebiyat araştırmacıları için elverişli olsa da dilcilik açısından kullanışlı değildir. Dil araştırmalarında bir ekin bile önemli olduğu düşünüldüğünde böyle metinlerin her nüshasını ayrı ayrı çalışmanın değeri daha iyi anlaşılacaktır. Konuyu daha anlaşılır kılmak için herkesçe bilinen bir şiirle onun taç beyti örnek olarak seçilmiştir. Bu; Fatih, Avusturya, Türk Tarih Kurumu, Vatikan, Vahitpaşa 2, Nuruosmaniye nüshalarında bulunan, taç beyti “Gelin tanış olalım işi kolay kılalım / Sevelim sevilelim dünya kimseye kalmaz” olan manzumedir. Beytin ilk dizesi özellikle söz varlığı bakımından birbirinden farklıdır. Nüshalarda fiil tanış ol- değil “istişare etmek” anlamındaki danışık / tanışık / tanşuk et-’tir. Kıl- fiili ise hiç geçmemektedir. Yerine tut- / güt- fiilleri kullanılmıştır. Kolay / oñat ve iş / iz kelime tercihleri de diğer farklardır. Tek nüshaya dayalı filolojik neşirlerin yapılması nüshalarla ilgili tarihlendirme, ana nüshaları tespit etme, şairin kişisel kelime servetini belirleme gibi konularda katkı sağlayacaktır. Eserin istinsah edildiği dönem ile ait olduğu sahanın dil ve ağız özelliklerini de ortaya çıkaracaktı

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre araştırmaları, tek nüsha neşri, --

THE PRESENT STATUS OF THE RESEARCH ON YUNUS EMRE AND THE NECESSITY OF DIVAN PUBLICATIONS BASED ON A SINGLE COPY

Öz

The research on Yunus Emre begin with Fuat Köprülü’s work called Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar (Early Mystics in Turkish Literature) (1919). After that date, many studies have been done about Yunus and his works. However, language studies on his works are insufficient. In addition, independent publications of the copies other than Fatih, Karaman and Bursa have not been made yet. In Turcology studies, works with more than one copy are generally studied with the edition critical method. Although this method is convenient for literary researchers, it is not useful for linguistic studies. Considering the importance of even one suffix in linguistic studies, the value of studying each copy of such texts will be better understood. A well-known Yunus Emre poem and its crown couplet can be looked at as an example to make the subject more understandable. It is the poem that is taking place in Fatih, Austria, Turkish Historical Association, Vatican, Vahitpaşa 2, Nuruosmaniye copies with the crown couplet “Gelin tanış olalım işi kolay kılalım / Sevelim sevilelim dünya kimseye kalmaz”. The first line of the couplet differs in different manuscripts, especially in terms of vocabulary. In the manuscripts, the verb is not tanış ol-, but danışık / tanışık / tanşuk et- which means "to consult". The verb kıl- is never used. The verbs tut- / güt- are used instead of kıl-. Kolay / oñat and iş / iz word preferences are also other differences. Making philological publications based on a single copy will contribute to issues such as dating the copies, identifying the main copies, determining the poet's breadth vocabulary. It will also reveal the characteristics of language and dialect of the period and place in which the work was copied.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre research, single copy publication

Kaynakça

• Akar, M. (2018). Yûnus Emre dîvânı neşirlerinin düşündürdükleri yahut ilim, milim milim. N. İlhan, A. Doğan, F. Koyuncu (Edit.) Uluslararası Yunus Emre ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Gelişimi Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 394-403). Kırşehir: Kırşehir Belediyesi Yay.
• Albayrak, N. (2014). Gönül çalabın tahtı açıklamalı Yunus Emre sözlüğü. İstanbul: Dergâh Yay.
• Alptekin, T. (2007). Bir ene’l-hak şiiri Yunus Emre Âşık Yunus ve Yunuslar. İstanbul: Demos Yay.
• Arat, R. R. (1991). Kutadgu bilig I metin (3. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Arat, R. R. (2006). Atebetü’l-hakayık (3. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Ayvazoğlu, B. (2014). Yunus, ne hoş demişsin Cumhuriyet sonrası Yunus Emre yorumları. İstanbul: Kapı Yay.
• Avşar, Z. (2013). Nasihatler kitabı (Risâletü’n-Nushiyye). Eskişehir: Eskişehir Valiliği Yay.
• Babacan, V. (2013). Yûnus Emre’nin Risâletü’n-Nushiyyesi ve dîvânı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Babacan, V. (2017). Yûnus Emre’nin Risâletü’n-Nushiyyesi ve dîvânı. İstanbul: Doruk Yay.
• Bakırcıoğlu, N. Z. (2003). Yunus Emre divanı. (2. bs.). İstanbul: Ötüken Yay.
• Başgöz, İ. (2003). Yunus Emre. (3. bs.). İstanbul: Pan Yay.
• Bommel, A. v. (2012). Yunus Emre. Ankara: Nobel Akademik Yay.
• Bilgin, A. (2000). Yunus Emre. İstanbul: Şule Yay.
• Boz, E. (2012). Risâletü’n-Nushiyye öğüt kitabı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Boz, E. (2021a). Yunus Emre divan. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü Yay.
• Boz, E. (2021b). Yunus Emre Risâletü’n-Nushiyye. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü Yay.
• Büke, H. (2021). Yunus Emre divânının Vatikan nüshası. Vefatının 700. Sene-yi Devriyesinde Uluslararası Yunus Emre ve Dünya Dili Türkçe Bilgi Şöleni bildirileri içinde (s. 485-491). Eskişehir.
• Coşgun, G. & Yıldırım, M. (2021). Yunus Emre bibliyografyası (1991-2021). Darulfunun İlahiyat, 32, Yunus Emre Özel Sayısı, 149-299.
• Dede, Behçet (1990), Yunus Emre’nin eserlerinin tahlili (Yayımlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Develi, H. (2011). Yunus Emre divanından seçmeler. İstanbul: Kesit Yay.
• Develi, H. (2021). Yunus Emre divanının tenkitli neşri üzerine filolojik notlar. Uluslararası Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu, Ankara.
• Dîvân-ı Yûnus. Karaman Nüshası, Millî Kütüphane, Numara: A-4764.
• Dîvân-ı hazret-i Yûnus Emre’m. Avusturya Nüshası, ÖNB Sammlung von Handschriften und alten Drucken Cod. Mixt. 160.
• Dervîş Yûnus dîvânı. Türk Tarih Kurumu Nüshası, Yazma Numarası: 376.
• Dîvân-ı hazret-i Yûnus Emre. Vatikan Nüshası, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. Turc. 226.
• Durmaz, C. (2008), Yûnus Emre divanında ve Risâletü’n-Nushiyye’de kelime grupları ve söz varlığı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Eraslan, E. (2021). Yunus Emre’nin Risaletü’n-Nushiyye ve divanının Vahitpaşa 2 (3365-5) nüshası -metin-. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Ergin, M. (1958). Dede Korkut kitabı-1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Erim, B. (2021). Yunus Emre Divanı’nda kılınış ve görünüş (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Flemming, B. (1995). Yunus Emre’nin eserlerinin metinsel tarihinin bazı yönleri. Uluslararası Yunus Emre Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Göçgün, Ö. (1995). Dünden bugüne Yunus Emre, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
• Gölpınarlı, A. (1943). Yunus Emre divanı. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi.
• Gölpınarlı, A. (1961). Yunus Emre ve tasavvuf. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gölpınarlı, A. (1965). Yunus Emre, Risalet al-Nushiyye ve divan. İstanbul: Eskişehir Turizm ve Tanıtma Derneği Yay.
• Gölpınarlı, A. (2006). Yunus Emre, hayatı ve bütün şiirleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Gülsevin, G. (2011). Dil çalışmaları için Yunus Emre’nin yeni yayınları nasıl olmalıdır?. E. Boz (Edit.) X. Uluslararası Yunus Emre Sevgi Bilgi Şöleni Bildirileri içinde (s. 369-381). Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Yay.
• Gülsevin, G. (2021). Her nüsha değerlidir: eski Anadolu Türkçesi metinlerinde bazı yazım özellikleri üzerine. H. E. Pekyürek (Haz.) Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü Anısına Uluslararası Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 175-183). Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Günay, U. & Horata, O. (2009). Risâletü’n-nushiyye. (3. bs.). Ankara: Akçağ Yay.
• Halman, T. S. (1993). Yunus Emre: selected poems. (2. bs.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• İlaydın, H. (1998). Korkma, ebedî varsın. (2. bs.). Ankara: Akçağ Yay.
• Kabaklı, A. (1978). Yunus Emre. (4. bs.). İstanbul: Toker Yay.
• Kaplan, M. (1952). İki destan ve iki insan tipi. Türk Dili ve Edebiyatı, 2, 399-417.
• Kaplan, M. (1973). Yunus Emre’nin insan ve ahlak görüşü (Risalat al-Nushiyya’nın tahlili). Türk Dili ve Edebiyatı, 21, 65-82.
• Kaplan, M. (1999). Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar I. (5. bs.), İstanbul: Dergâh Yay.
• Kara, M. (2020). Anadolu’nun üç ermişi. İstanbul: Dergâh Yay.
• Karataş, T. (2012). Yûnus divanı. Karaman: Karaman Valiliği-Karaman Belediyesi Yay.
• Karataş, T. (2019). Yûnus divanı. Ankara: Hece Yay.
• Kavaklıçeşme Kotan, H. (2015). Yunus Emre divanının söz dizimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Khourchid, S. (1990). La langue de Yunus Emre, contribution a l’histoire du turc pre-ottoman, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Köksal, M. F. (2014). Yûnus Emre dîvânının yeni bir nüshası ve Yûnus’un yayımlanmamış şiirleri. Türk Kültürü İncelemeleri, 31, 143-174.
• Köksal, M. F. (2017). Şiir mecmuları ve cönklerde Yûnus. O. K. Tavukçu (Ed.) Yûnus Emre kitabı içinde (s. 163-209). Aksaray: Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay.
• Köprülü, F. (1966). Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• Kuybu, E. (2015). Yûnus Emre divanının Bursa nüshası (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Özçelik, M. (2012). Yûnus Emre ve Risâletü’n-Nushiyye. Karaman: Karaman Valiliği ve Karaman Belediyesi Yay.
• Öztelli, C. (2003). Yunus Emre. (7. bs.). İstanbul: Özgür Yay.
• Sevük, İ. H. (1955). Yunus Emre. İstanbul: Sel Yay.
• Şenyurt, A. (1995). Yûnus Emre’nin Risâletü’n-Nushiyye mesnevîsinin grameri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Taşpınar, M. (1992). Yunus Emre ve Meister Eckhart’ta insan sevgisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Tatcı, M. (1988). Yunus Emre bibliyografyası. Ankara: Millî Kütüphane Yay.
• Tatcı, M. (1990a). Yunus Emre divânı I inceleme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Tatcı, M. (1990b). Yunus Emre divânı II tenkitli metin. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Tatcı, M. (1991). Yunus Emre divânı III Risâletü’n-Nushiyye. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Tatcı, M. (2008). Yûnus Emre külliyâtı II Yûnus Emre dîvânı tenkitli metin. İstanbul: H Yay.
• Tatcı, M. (2020). Yûnus Emre dîvânı. (5. bs.). Ankara: H Yay.
• Tavukçu, O. K. (2018). Yûnus şiirlerinin neşri meselesine dair -henüz yayımlanmamış manzumeler vesilesiyle-. Uluslararası Yunus Emre ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Gelişimi Sempozyumu içinde (s. 501-526). Kırşehir: Kırşehir Belediyesi Yay.
• Tekin, T. (1987). Yunus Emre’nin Gotik harfleriyle iki manzumesi. Erdem, 8, 367-392.
• Timurtaş, F. K. (1972). Yunus Emre divanı. İstanbul: Tercüman Yay.
• Timurtaş, F. K. (1980). Yunus Emre dîvânı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Toprak, B. (2006). Yunus Emre divanı. (3. bs.). Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi Yay.
• Uysal, İ. N. (2014). Yunus Emre divanı (Karaman nüshası). İstanbul: Kesit Yay.
• Uysal, İ. N. (2018). Yunus Emre Yunus Emre divanından seçmeler (Karaman nüshası). Karaman: Karaman Belediyesi Kültür Yay.
• Uysal, İ. N., Gıynaş, K. A., Aykaç, O. (2021). Türk şiirinde Yunus Emre. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Yağmur, S. (2008). Yunus Emre divanı. (3. bs.) İstanbul: Dergâh Yay.
• Yardım, M. N. (1997). Yunus Emre divanı. İstanbul: Kahraman Yay.
• Yunus Emre divanı (Fatih nüshası tıpkıbasımı) (1991). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.