ORTA ÇAĞ’DA TÜRK HÂKİMİYETİNDE BİRECİK ŞEHRİ VE TARİHİ EHEMMİYETİ

Yıl 2022, , 39 - 62, 21.12.2022

Kazım Paydaş Ömer Narin

https://doi.org/10.21563/sutad.1221953

Cited By: 2

Öz

Birecik Fırat Nehrinin doğu yakasında yer alan bir antik kenttir. Bu kent, ilkçağlardan itibaren jeo-stratejik öneme sahiptir. Birecik sahip olduğu bu konumu itibariyle ilkçağlardan itibaren birçok uygarlık ve devlete ev sahipliği yapmıştır. İlkçağda Birecik üzerinde Roma-Persler arasında süre gelen siyasi mücadeleler Orta Çağda Bizans-Sasaniler arasında devam etmiştir. Birecik Hz. Ömer döneminde İslam hâkimiyetine girmiştir. Akabinde Emevilerin egemenliğine giren bu kent, Emevilerin yıkılışıyla Abbasilerin eline geçmiştir. Abbasi hâkimiyetinin ardından Birecik Büyük Selçukluların egemenliğine girmiştir. Selçukluları takiben Birecik Urfa Haçlı Kontluğunun topraklarına ilhak olmuştur. Ardından Mardin Artuklularının eline geçen Birecik bu vesileyle de tekrardan Müslüman Türklerin eline geçmiştir. Kale yönetimiyle burayı idare eden Artuklular, daha sonra burayı Zengîlere teslim etmiştir. Bilahare Eyyûbîlerin hâkimiyetine giren Birecik, müteakiben Memlûklerin egemenliğine girmiştir. Bu kent, sözü edilen devletin kuzey kapısı olmuştur. Memlûklerin idaresindeki Birecik, Memlûk-İlhanlı mücadelesinde sık sık Moğolların baskısına maruz kalmıştır. Moğolların buraya hükmetme çabası kentte ağır tahribatlara yol açmıştır. Bu çalışmada, Orta Çağda Birecik kentinin siyasi tarihi, coğrafî ve stratejik konumu, tarihteki ehemmiyeti ve kentteki maddi değerlerin varlığı ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Birecik (Bîre), Birecik Kalesi, Fırat Nehri, Orta Çağ, Ortadoğu, Biredjick (Bîre), Biredjick Castle, Euphrates River, Midde Ages, Middle East

THE CITY OF BIREDJICK AND ITS HISTORICAL IMPORTANCE UNDER TURKISH DOMINATION IN THE MIDDLE AGES

Öz

Biredjick is an ancient city located on the east bank of the Euphrates River. This city has a geo-strategic importance since ancient times. Due to its location, Biredjick has hosted many civilizations and states since ancient times. The political struggles between the Romans and the Persians on Biredjick in the First Age A.D. continued between the Byzantines and the Sassanids in the Middle Ages. Biredjick came under the rule of Islam during the reign of Hz. Omar. Subsequently, this city, which came under the rule of the Umayyads, passed into the hands of the Abbasids after the destruction of the Umayyads. After the Abbasid domination, Biredjick came under the rule of the Great Seljuks. Following the Seljuks, Biredjick was annexed to the lands of the Crusader County of Urfa. Biredjick, which was subsequently captured by the Mardin Artuqids, was again captured by the Muslim Turks on this occasion. The Artuqids, who ruled this place with the castle management, later handed over this place to the Zangids. Biredjick, which later came under the rule of the Ayyubids, subsequently came under the rule of the Mamluks. This city became the northern gate of the mentioned state. Biredjick, which was under the rule of the Mamluks, was frequently subjected to the pressure of the Mongols in the Mamluk-Ilkhanid struggle. The effort of the Mongols to dominate here caused heavy destruction in the city. In this study, the political history of the city of Biredjick in the Middle Ages, its geographical and strategic location, its importance in history and the existence of material values in the city are discussed.

Anahtar Kelimeler

Biredjick (Bîre), Biredjick Castle, Euphrates River, Midde Ages, Middle East