Poems Written about Grand Vizier and Poet Rami Mehmed Pasha

Yıl 2024, , 339 - 365, 30.04.2024

Ahmet Topal

https://doi.org/10.21563/sutad.1474540

Öz

Ramî Mehmed Pasha, who lived between 1655 and 1708, made a name for himself in the political history of the Ottoman Empire with his success in the Treaty of Karlowitz and his activities during his grand viziership. He became one of the well-known authors of Ottoman literature with his divanche and prose works, which include his poems under the pen name Ramî. With his interest in science and literature and the power of being a statesman, Ramî Mehmed Pasha took a close interest in the poets and writers living in his time, established close friendships with some of them and undertook the task of meeting their various needs. Due to these qualities of Ramî Mehmed Pasha, many poets presented poems to him, especially the eulogy, and set history for his various activities. This article aims to initiate studies on the political and literary identity of this famous figure of the 17th century through the identified poems. In the article, after an introductory part, the life of Ramî Mehmed Pasha is briefly explained. The identified poems were classified according to their verse forms. Based on the poems, it has been tried to evaluate the character, literary personality and statesman identity of Ramî Mehmed Pasha.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Poetry, Ramî Mehmed Pasha, eulogy, Treaty of Karlowitz, patronage.

Sadrazam ve Şair Ramî Mehmed Paşa Hakkında Yazılan Şiirler

Öz

Ramî Mehmed Paşa, 17. yüzyılın Osmanlı siyasi ve edebî hayatında yer edinmiş önemli simalardan biridir. 1655-1708 yılları arasında yaşayan Ramî Mehmed Paşa, Karlofça Antlaşmasındaki başarısı ve sadrazamlık dönemlerindeki faaliyetleriyle Osmanlı imparatorluğu’nun siyasi tarihinde kendisinden bahsettirmiştir. Ramî mahlasıyla yazdığı şiirlerin yer aldığı divançesi ve mensur eserleriyle Osmanlı edebiyatının da bilinen ediplerinden biri olmuştur. İlme ve edebiyata olan ilgisi ve devlet adamı olmanın verdiği güçle Ramî Mehmed Paşa, kendi döneminde yaşayan şair ve yazarlarla yakından ilgilenmiş, kimileriyle sıkı dostluklar kurmuş ve onların çeşitli ihtiyaçlarını karşılayan bir hami görevi üstlenmiştir. Ramî Mehmed Paşa’nın bu nitelikleri dolayısıyla birçok şair, başta kaside olmak üzere ona şiirler sunmuş, çeşitli faaliyetlerine tarih düşürmüşlerdir. Bu makale, tespit edilen şiirler aracılığıyla 17. yüzyılın bu meşhur simasının siyasi ve edebî kimliği hakkında yapılacak çalışmalara katkı sağlama amacını taşımaktadır. Makalede giriş bölümünün ardından kısaca Ramî Mehmed Paşa’nın hayatı anlatılmıştır. Tespit edilen şiirler nazım biçimlerine göre tasnif edilmiştir. Şiirlerden hareketle Ramî Mehmed Paşa’nın karakteri, edebî kişiliği, devlet adamı kimliği hakkında değerlendirmeler yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Şiiri, Rami Mehmed Paşa, medhiye, Karlofça Antlaşması, hamilik.

Kaynakça

• Ahıshalı, R. (2007). Râmî Mehmed Paşa. İslam Ansiklopedisi (C. 34, s. 449-451). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Akpınar Cengiz, Ş. (2000). Rûznâmeci-zâde Şinâsî, hayatı, eserleri, edebî kişiliği ve divanı’nın tenkitli metni (Yüksek lisans tezi).
• Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Arslan, M. (2008). Türk edebiyatında hamseler ve Subhizâde Feyzi’nin hamsesi. İstanbul: Kitabevi.
• Arslan, M. (2013). Osmanlı sadrazamları, Hadîkatü’l-vüzerâ ve zeylleri. İstanbul: Kitabevi.
• Bağrıaçık, M. Z. (1996). Dürrî ve divanındaki tarih manzumeleri (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Baltalı, S. (2016). Mehmed Adli divanı (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Bayındır, Ş. (2008). Şehdî divanı (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Bilkan, A. F. (2020). Nâbî dîvânı, Ankara: Akçağ Yay.
• Biltekin, H. (1993). Vak’anüvis Râşid Efendi ve divânının tenkitli metni (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Bulut, A. (1998). Sofyalı Yusuf Rasih, hayatı, edebi şahsiyeti, divanının tenkitli metni (Yüksek lisans tezi).
• Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Çakır, M. S. (2018). Yahyâ Nazîm divanı (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Çaldak, S. (2014). Nâimâ, Mustafa Naima Efendi.
• Erişim adresi: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/naima-mustafa-naima-efendi
• Çapan, P. (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-âsâr min fevâ’idi’l-eş’âr), inceleme-metin-indeks, Ankara: AKM Başkanlığı Yay.
• Darıcık, M. (2006). Nazîf divanı (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Dönmez, A. (1999). Azim divanı (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Erdem, M. (1994). Bursalı Talib ve divanı, tenkidli metin ve inceleme (Yüksek lisans tezi).
• Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Ergun, S. N. (1933). Rami Paşa, hayatı ve eserleri, İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
• İnce, A. (2005). Tezkiretü’ş-şuarâ, Sâlim Efendi, Ankara: AKM Yay.
• Karacan, T. (1991). Bosnalı Alaeddin Sabit, divan. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.
• Kayhan, H. (1991). Rüşdi, hayatı, edebi kişiliği ve divanı’nın tenkitli metni (Yüksek lisans
• tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Kayhan, H. (1999). Mâhir Abdullâh (hayatı, eseri, edebî kişiliği ve divanı’nın tenkidli metni (Doktora tezi).
• Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Kazan, Ş. (2003). Üsküdarlı Sırrî, hayatı, eserleri, edebi kişiliği, divan’ı ve Şerhu medhi’n-nebî (Doktora tezi).
• Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Kırbıyık, M. (2017). Kâtib-zâde Sâkıb divanı. Erişim adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56426,katib-zade-sakib-divanipdf.pdf?0 .
• Koçak, F. (2006). Fâik Mahmûd ve divanı (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Koçoğlu, T. (2016). 18. Asırda yazılmış münşiyâne/üslûb-ı âlî nesir ve mensur muammâ örneği bir eser: Şefîk-nâme. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], Prof. Dr. Abdulkerim Abdulkadiroğlu Özel Sayısı, 2(3), 101-112. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/265683 .
• Kurtoğlu, O. (2018). Bosnalı Âsım divanı. Erişim adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-208667/bosnali-asim-divani.html .
• Nesib Yusuf Dede, Divan. Milli Kütüphane. Ankara Adnan Ötüken İlhalk Kütüphanesi, 06 Hk 1315/1, 1-74.
• Nikatî, Divan, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi. Türkçe Yazmaları Koleksiyonu, 894.35-1, 1-53.
• Özcan, A. (2001). Karlofça Antlaşması. İslam Ansiklopedisi (C. 24, s. 504-507). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Öztürk, M. ve Öntürk, T. (2021). Vanlı divan şairleri ve Feyzî divançesi. Van: Van Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sanat Yay.
• Sarıoğlı, L. A. (2014). Zihni, Berber-zâde Mehmed Zihni. Erişim adresi: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zihni-berberzade-mehmed-zihni .
• Selçuk, B.(2013). Şehdi Mustafa Efendi. Erişim adresi: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sehdi-mustafa-efendi
• Selçuk, B. ve Algül M. (2015). Şefîk Mehmed’in kasideleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat University Journal of Social Science, 25(2), 27-58. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/157420 .
• Şenses, O. (2008). Hayat Mecmuası (4,5,6.Cilt ve yeni tertip)—inceleme, tahlilî fihrist, seçme metinler (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Topal, A. (2011). Ahmedî (İshak Hocası) Vahdetnâme-i âlem-engîz (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Tuğluk, İ. H. (2014). Pîrî-zâde, Mehmed Sâhib Efendi. Erişim adresi: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/pirizade-mehmed-sahib-efendi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Osmanlı tarihi, Karlofça anlaşmasından XVIII. yüzyılın sonlarına kadar (4/1). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Yazıcı, G. E. (1998). Edirneli Kami ve divanı (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp .
• Yörür, A. (2019). Câbîzâde Halîl Fâ’iz Efendi’nin Râmî Mehmed Paşa’ya Sunduğu Bahâriyye’si. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], 5(10), 201-210. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/332765115_CABIZADE_HALIL_FA'IZ_EFENDI'NIN_RAMI_MEHMED_PASA'YA_SUNDUGU_BAHARIYYE'SI