RİFAT RAMİ (ARINCI) VE ESARET DÖNEMİ ŞİİRLERİ

Yıl 2016, , 101 - 145, 10.06.2016

Mustafa Arıkan

https://doi.org/10.21563/sutad.186998

Cited By: 3

Öz

Rifat Rami 1898 yılında Çorum İskilip’te doğmuş, Osmanlı Devleti’nin tarih sahnesinden çekildiği ve Türkiye Cumhuriyeti’nin doğduğu yıllara şahitlik etmiş bir şahsiyettir. Birinci Dünya Savaşı’nda ihtiyat zabit vekili olarak askere alınmış ve Irak cephesinde savaşmıştır. Bu cephede İngilizler’e esir düşmüş ve ömrünün birkaç yılını Hindistan’da Bellary esir kampında geçirmiştir. Esaretten kurtulup memleketine döndüğü zaman Millî Mücadele’ye katılmış ve katkılarından dolayı istiklâl madalyası ile taltif edilmiştir. Çorum’da öğretmenlik ve daha sonra başka devlet kurumlarında memuriyet ile memleketine hizmet etmiştir. 1972 yılında Ankara’da ölmüştür.Rifat Rami’nin genç yaşlarda şiir ile uğraştığı görülmektedir. 1934 yılında Çorum’da yayınladığı Ülküç adlı şiir kitabında savaş ve esaret dönemi şiirleri de yer almaktadır. Savaş döneminde çeşitli esir kamplarında yaşayan Türk esirlerinden bazıları günlük tutmuşlar, kamplarda teksir baskı ile gazeteler çıkarmışlar, mektuplar yazmışlar, daha sonra esaret hatıralarını yayınlayanlar da olmuştur. Esaret döneminde yazılmış şiir örneklerine az rastlanıyor olması, Rifat Rami’nin şiirlerinin değerini daha da artırmaktadır. Bu şiirler edebî kıymetinden daha ziyade, esaret hayatı içinde yazılmış olması; zaman, mekân ve muhteva özellikleri bakımından daha değerlidirler.Rifat Rami’nin savaş ve esaret şiirlerinin yer aldığı Ülküç dışında, Avize, Ya Demokrasi Ya Ölüm, Kıbrıs Destanı, Çorum ve Havalisi Şairleri adlı şiir ve tetkik eserleri bulunmaktadır. Ayrıca arkadaşları ile birlikte İskilip’te Kurtuluş Yolu adlı mecmuayı çıkarmışlardır. O, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin, gençliği ve halkı aydınlatmak, onlara yol göstermek için çabalayan kadrosu içinde yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Rifat Rami Arıncı, Harp Edebiyatı, Esaret Şiirleri, Askeri Tarih, Birinci Dünya Savaşında Türk Esirleri

RİFAT RAMİ ARINCI AND HIS CAPTIVITY PERIOD POEMS

Öz

Rifat Rami is a person who was born in 1898 in İskilip district of Çorum and witnessed the years of the Ottoman Empire withdrew from the stage of history and Republic of Turkey emerged. He was recruited in World War I as reserve officer alternate and fought in Iraq front. He was taken as a captive by the English and spent a few years of his life in Bellary Prison Camp in India. He participated National Struggle when he was liberated from captivity and returned from abroad and he was rewarded with war of independence medal for his contributions. He served as teacher in Çorum and as civil servant later in other public institutions to his country. He died in 1972 in Ankara. It is seen that Rifat Rami was interested in poetry at young ages. His poems in period of war and captivity has been taking place in his poetry book published in 1934 named Ülküç . Some of Turkish prisoner who lived in varied prison camp kept a diary, published a newspapers with duplication printing, and wrote letters, also some of them issued memories of slavery later. Due to shortage of poems written in period of slavery appreciate of the poems belong to Rifat Rami furher increased. These poems are more valuable for the specifies like being written in life of captivity and in terms of time, space and content rather than its literal value. In addition to Ülküç where war and captivity poems take place, Rifat Rami has poems and research works named Avize, Ya Demokrasi Ya Ölüm, Kıbrıs Destanı, Çorum ve Havalisi Şairleri . He also ran a periodical named Kurtuluş Yolu with his friends. He took place in struggling staff of young Republic of Turkey to make public conscious and guide them

Anahtar Kelimeler

Rifat Rami Arıncı, war literature, captivity poems, military history, Turkish captivities in World War I

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• Emekli Sandığı Arşivi
• Milli Savunma Bakanlığı Arşivi
• Rifat Rami Arıncı Özel Arşivi
• Ülkü Arıncı Özel Arşivi
• Kurtuluş Yolu
• AKKOR, Mahmut (2015), "I. Dünya Savaşında Kocaeli'de İngiliz Esirleri", Uluslararası Gazi Akçakoca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Kocaeli: Kocaeli Belediyesi Yayını, s. 849-867.
• ALPAY, Atilla (1998), “İskilip’in Tarihi Dokusu ve Çevresi Üzerine Bir Araştırma”, Türk Kültüründe İz Bırakan İskilipli Âlimler, Ankara, s. 13-33.
• ALTINKÖPRÜ, Tuncel(1985), Şahsiyet Analizi, Altınköprü Yayınları, 3. Baskı.
• ARABACI, Caner (1991), Millî Mücadele Dönemi Konya Öğretmenleri, Konya
• ARIKAN, İbrahim (2010), Osmanlı Ordusunda Bir Nefer, İstanbul: Timaş Yayınları.
• ARIKAN, Mustafa (1991), “Birinci Cihan Harbi Türk Esir Mektuplarında Duygu ve Düşünceler”, Osmanlı Araştırmaları, C. XI, İstanbul, s. 35-48.
• ARIKAN, Mustafa (2011), “Bir Çanakkale Şehidi ve Mektubunun Başına Gelenler”, Gazi Akademik Bakış, C. 5, S. 9, Kış, s. 213-243.
• ARIKAN, Mustafa (2015), "Ağabey ve Kardeşi -Hayat Çizgisi Savaştan Geçen İki Medreseli-", Çanakakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Y.13, S.18: 85-410.
• ARINCI, Halil Rıfat (1992), Çorum ve Havalisi Şairleri, Ankara.
• ARINCI, Rıfat (1 Mayıs 1940 ), “Ebussuud Efendi”, Çorumlu, ,S. 22, s. 7/665-672.
• ARINCI, Rıfat (1970), Âvize, İstanbul.
• ARINCI, Rıfat (1 Kanun-ı sani 1940), “Şeyh Muhiddin Yavsi”, Çorumlu, S. 18, s. 5/535-537.
• ARINCI, Rıfat (1964) Tarihi İle Birlikte Kıbrıs Destanı, Ankara.
• ARINCI, Rıfat (1950), Ya Demokrasi Ya Ölüm, Ankara.
• ARINCI, Rifat Rami (1934), Ülküç, Vilayet Basımevi, Çorum.
• BARDAKÇI, Salih (18.12.2009), “Saraya Gönderilen Mektup”, İSKİLİP.COM (14.04.2014).
• BEŞİKÇİ, Mehmet (2012), "Askeri Tarihçiliğin Gayri Resmi Kaynakları: Asker Anıları ve Günlükleri", Osmanlı Tarihini Araştırmak: Yeni Kaynaklar Yeni Yaklaşımlar, (Der. Cevat Şayin-Gültekin Yıldız), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 9-104
• BEŞİKÇİ, Mehmet (2011), " 'İhtiyat Zabiti'nden 'Yedek Subay'a: Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Bir Zorunlu Askerlik Kategorisi Olarak Yedek Subaylık ve Yedek Subaylar 1891-1930", Tarih ve Toplum, S. 13, s. 45-89
• BOLAY, Süleyman Hayri (2013), Felsefe Doktirinleri ve Terimleri Sözlüğü, 11. baskı, Ankara: Nobel Yayınları.
• BATMAZ, Eftal Şükrü (2000), Cepheden Cepheye Esaretten Esarete 'Ürgüplü Mustafa Fevzi Taşer'in Hatıraları),), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• CEYHAN, Nesime (2009), “1911-1922 Yılları Arası Türk Hikayesine Kaynak: Harp”, Turkish Studies, Cilt 4, Sayı 1/II, s. 1807-1822
• ÇAKIR, Ömer (2004), Türk Şiirinde Çanakkale Muharebeleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• ÇAKIR, Ömer (2009), Türk Harp Edebiyatında Çanakkale Mektupları, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÇETİN, Atilla (1997), "Halil Rifat Paşa", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 15, İstanbul, s. 327- 328.
• TDK (1978), Derleme Sözlüğü C. X, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (1984), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
• DUMAN, Haluk Harun – GÜREŞİR, Salih Koralp (2009), “Yeni Türk Edebiyatının Kaynakları: Savaş ve Edebiyat (1828-1911), Turkish Studies, Cilt 4, Sayı 1/I: 31-36.
• ERCAN, Abdullah (1991), 14. Yüzyıldan Günümüze Çorumlu Şairler, İstanbul.
• EREV, Muhittin (1967), "Esaret Hayatı I. Dünya Savaşında Bir Yedek Subayın Hâtıraları: 4", Hayat Tarih Mecmuası, C. 2, S. 7: 61-64
• ERİCKSON, Edward J. (2003), Size Ölmeyi Emrediyorum Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2. Baskı.
• ERSOY, Mehmet Akif (1997), Safahat, Ankara: Akçağ Yayınları.
• GENİŞOL, Hüseyin Fehmi (2014), Çanakkale'den Bağdat'a Esaretten Kurtuluş Savaşı'na Cephede Sekiz Yıl Sekiz Ay (1914-1923), (hzl. Mustafa Yeni), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• GÖRGÜLÜ, İsmet (1993), On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• GÜÇTEKİN, Nuri (2015), Eğitimli Neslin I. Dünya Savaşıyla İmtihanı, İstanbul: İskenderiye Yayınları.
• GÜREL, Zeki (1999), “Zileli Âşık Ceyhuni’ye Yeni Bir Bakış”, Tokat Kültür Araştırma Dergisi, S. 14, s. 52-59.
• HAKSEVER, Ahmet Cahit (2008), “Çorum Bektaşi Zaviyeleri: Tarihi Süreçleri ve Fonksiyonları”, EKEV Akademi Dergisi, S. 36, Erzurum, s. 67-87.
• BİLKAN, Ali Fuat – ÇAKIR, Ömer (2005), Harp Mecmuası İstanbul: Kaynak Kitaplığı.
• KARAKIŞLA, Yavuz Selim (2000), “İskilipli Tahir Efendizâde Ebubekir Nâbi’nin Rüyası (1909)”, Toplumsal Tarih, S. 73, C. 13, s. 48-49.
• KATİPOĞLU (28 Şubat 927), “Türk Ocağı”, Kurtuluş Yolu, S. 22, s. 1-2.
• KATİPOĞLU (15 Mart 927), “Ocağa Girelim”, Kurtuluş Yolu, S. 23, s.1.
• KIRAN, Muzaffer (1958), Harp Esirleri, Ankara: Ayyıldız Yayınları.
• KUM, Naci (1949), "Naci Fikret Baştak -Ölümünün Yıldönümü Vesilesiyle 1891-1948-", Konya, S. 131- 132, s. 27-32.
• Kur'ânı Kerîm ve Türkçe Anlamı, Ankara:Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1998.
• MERT, Hasan (2011), "Çanakkale'de Ölüm", Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XXVI, S. 1, s. 151-172.
• MORKAYA, Burhan Cahit (1933), İhtiyat Zabiti, İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
• MUŞTA, Muammer (1990), Konya Enerjetizm Felsefe Okulu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• ORAL, Mehmet (2012), Hicaz Çöllerinde Bir Avuç Türk'ün Kahramanlığı, Sarıkamış, Hicaz Cepheleri ve Esaret Anıları, Haz. Salih Özkan, 2. baskı, Konya: Kömen Yayınları.
• OZULU, Abdülkadir (2012), Çorum Basın Tarihi Notları, Çorum.
• SEREZLİ Mehmet Ragıp (2011), Rus ve İngilizlere Karşı Bir Osmanlı Zabiti (1917-1918), İstanbul: Timaş Yayınları.
• TAN, M. Turhan (8 Haziran 1935), "Ülküç", Cumhuriyet, s. 6.
• TAŞKIRAN, Cemalettin (2001), Ana Ben Ölmedim 1. Dünya Savaşında Türk Esirleri, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• TAŞKÖPRÜLÜ Mehmed Efendi (2015), Irak Cephesi'nden Burma'ya Savaşın ve Esaretin Günlüğü, (Haz. Mesut Uyar-Ahmet Özcan), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• TÜTÜNCÜ, Mustafa (2016), Hatıra Defterimdir..., (Hzl. Abdülkadir Ozulu), Çorum.
• YANIKDAĞ, Yücel (2014), Millete Deva Olmak Osmanlı Savaş Esirleri, Tıp ve Milliyetçilik, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• YANIKDAĞ, Yücel (7 Ocak 2015), “Rusya’daki 90 Bin Osmanlı Savaş Esiri ve Sarıkamış Muharebesi”, Taraf, 7 Ocak, s. 10.
• YILDIRIM, Selim, İskilip’in Yakın Tarihi Açısından Kurtuluş Yolu Mecmuası’nın Önemi, Yayımlanmamış Lisans Tezi, Samsun 1999 (www.isikilipinsesi.com, 15 Temmuz 2008).
• “Yolumuz ve Yerimiz”, Kurtuluş Yolu, 1 Nisan 926, S. 1, s.1-2
• AKKOR, Mahmut (2006), I. Dünya Savaşında Çeşitli Ülkelerdeki Türk Esir Kampları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• KARABUDAK, Remzi (2006), Harf İnkılabının Çorum Basınındaki Yansımaları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• KUTLU, Cemil (1997), I. Dünya Savaşında Rusya’daki Türk Esirleri ve Bunların Yurda Döndürülme Faaliyetleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Erzurum. EKLER Ek 1: Milli Mücadele Yıllarında Rifat Rami Bey.