Yavuz Sultan Selim’in Güney Siyasetinin Doğu Akdeniz Ticaretine Etkisi Hakkında Bazı Düşünceler

Yıl 2014, , 263 - 289, 02.06.2016

Ayşe Pul

https://doi.org/10.21563/sutad.187095

Cited By: 4

Öz

XVI. yüzyılda Osmanlıların Doğu Akdeniz hâkimiyetinin devam etmesi, Hint deniz hâkimiyetininelde edilmesine bağlı olmuştur. Bu amaçla Osmanlı’nın Doğu Akdeniz politikası YavuzSultan Selim zamanında Güneydoğu Asya yönüne kaymıştır. Bu durum onlara Akdeniz’indışında da denizci bir devlet olma kimliğini kazandırmış olmasının yanı sıra Kızıldeniz‐Akdeniz ticaret akışını da etkilemiştir. Bu çalışmada, Yavuz’un uyguladığı Güney siyasetiodağında Doğu Akdeniz ticaretinin nasıl şekil aldığı, ne gibi değişimlere uğradığı, bunlarınhem Osmanlı Devleti’ne hem de Akdeniz dünyasındaki devletlere nasıl yansıdığı gibi hususlardeğerlendirilmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, I. Selim, Akdeniz, Hint Denizi, Ticaret

Some Thoughts about Effect on Trade Eastern Mediterranean of South Politics of Selim I

Öz

The Ottomans ongoing dominance on Eastern Mediterranean in the XVI. century, had been strongly related to gaining the control of Indian sea. For this purpose, Eastern Mediterranean policy of the Ottoman Empire at the time of Selim I, shifted her direction to Southeast Asia. By this, she expanded her naval influence beyond Mediterranean sea and the expansion also effec‐ted trade between Red Sea and Mediterranean. In this study, we’ll try to reveal how the Levant trade shaped and how did it changed and how did those changes effected Ottoman State and other Mediterranean states by focusing Selim I’s South policy.

Anahtar Kelimeler

Ottoman,  Selim I,  Mediterranean,  Indian Sea,  Trade

Kaynakça

• TS.MA.d 4905.  TS.MA.d 9101.  TS.MA.d 5641/1‐4.
• Ada’i‐yi Şirâzî ve Selim‐nâmesi (2007). haz. Abdüsselam Bilgen, Ankara: TTK Yay.
• AGOSTON,  Gabor  (2013).  Osmanlı’da  Savaş  ve  Serhad,  çev.  Kahraman  Şakul,  İstan‐ bul: Timaş Yay.
• _________  (2012).  Osmanlı’da  Strateji  ve  Askeri  Güç,  Çev.  M.  Fatih  Çalışır,  İstanbul:  Timaş Yay.
• AHMET  REFİK  (1952).  “Yavuz  Sultan  Selim’in  Askerî  Dehası”,  Resimli  Tarih  Mec‐ muası, 33, 1715.
• AYDÜZ,  Salim  (1999).  “Osmanlı  Devleti’nde  Ateşli  Silah  Sanayii  ve  Top  Döküm  Teknolojisi” (1453‐1566)”, Osmanlı, C. VI, Ankara: Yeni Türkiye Yay.,633‐645.
• BACQUE‐GRAMMONT,  Jean‐Louis‐KROELL,  Anne  (1988).  Mamlouks,  Ottomans  et  Portugais en mer Rouge, Caire.
• BACQUE‐GRAMMONT,  Jean‐Louis  (1991).  “Osmanlı  İmparatorluğu’nun  Doruğu:  Olaylar (1512‐1606)”, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi I, Yay. Robert Mantran, Çev.  Server Tanilli, İstanbul: Say Yay., 171‐198.
• BERKES, Niyazi (1970). 100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi II, İstanbul: Özaydın Matba‐ ası.
• BİLGE, Reha (2010). 1514 Yavuz Selim ve Şah İsmail Türkler, Türkmenler ve Farslar, İs‐ tanbul: Giza Yay.
• BOSTAN, İdris (2008). “Kızıldeniz’deki Osmanlı‐Portekiz Mücadelesinde Süveyş ve  Cidde  Tersanelerinin  Önemi  (16.  Yüzyıl)”,  Uluslararası  Türk  Deniz  Gücü  Tarihi  Sempozyumu, İstanbul, 15‐21.
• ____(1999). “XVI‐XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Tersâneleri ve Gemi İnşa Teknolojisi”,  Osmanlı, C. VI, Ankara: Yeni Türkiye Yay., 612‐620.
• ____(2008). Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, 3. bs., İstanbul: Kitap Yay.
• ____ (2005). Kürekli ve Yelkenli Osmanlı Gemileri, İstanbul: Bilge Yay.
• BRAUDEL,  Fernand  (1994).  II.  Felipe  Döneminde  Akdeniz  ve  Akdeniz  Dünyası,  çev.  Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Yay.
• BRUMMET, Palmira (2009). Osmanlı Deniz Gücü, Keşifler Çağında Osmanlı Denizgücü  ve Doğu Akdeniz’de Diplomasi, çev. H. Nazlı Pişkin, İstanbul: Timaş Yay.
• CELÂL‐ZÂDE  MUSTAFA  (1990).  Selim‐nâme,  haz.  Ahmet  Uğur‐Mustafa  Çuhadar,  Ankara: Kültür Bak. Yay.
• CEZAR, Mustafa (2011). Mufassal Osmanlı Tarihi, C. II, Ankara: TTK. Yay.
• EMECEN, Feridun M. (2010). Yavuz Sultan Selim, İstanbul: Yitik Hazine Yay.
• ____ (2011). Osmanlı Klasik Çağında Savaş, İstanbul: Timaş Yay.
• EROL, Burak Gani (2012). Memlûk Deniz Kuvvetleri, Gazi Ün. Sosyal Bilimler Ensti‐ tüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• FERİDUN BEY (1265). Münşeâtü’s‐selâtin, C. I, İstanbul.
• FİNKEL,  Carolin  (2007).  Rüyadan  İmparatorluğa  Osmanlı  1300‐1923,  çev.  Zülal  Kılıç,  İstanbul: Timaş Yay.
• FİNLAY,  Robert  (2008).  “Venedik,  Baharat  Ticareti,  Kanuni  Sultan  Süleyman  Dö‐ neminde Hint Okyanusu”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İs‐ tanbul, 3‐11.
• GENCER, Ali İhsan (1999). “Osmanlı Türklerinde Denizcilik”, Osmanlı, c. VI, Anka‐ ra: Yeni Türkiye Yay., 569‐589.
• GUİLMARTİN,  John  Francis (2008).  “Cidde Savaşı,  Nisan 1517:  Osmanlının  Gücü‐ nün  Teorik  ve  Pratik  Olarak  Hint  Okyanusu’na  Yansıması”,  Uluslararası  Türk  Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 3‐14.
• GÜNDÜZ, Tufan (2010). Son Kızılbaş Şah İsmail, İstanbul: Yeditepe Yay.
• HATUNOĞLU, B. Yalçın (1998). İdris‐i Bitlisi’nin Selimnamesi’nde Doğu Anadolu’nun  Fethi,  Atatürk  Üni.  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü  Basılmamış  Yüksek  Lisans  Tezi,  Erzurum.
• HAYDAR ÇELEBİ, Ruzname (Feridun Bey, Münşeatü’s‐selâtin I’in içinde)
• HEZARFEN HÜSEYİN EFENDİ (1998). Telhisü’l‐beyan fi Kavanin‐i Al‐i Osman, haz.  Sevim İlgürel, Ankara: TTK Yay.
• HOCA SADEDDİN EFENDİ (1280). Tâcü’t‐tevârih, C. II, İstanbul.
• IMBER, C.H. (1980). “The Navy of Süleyman the Magnificent”, Archivum Ottomani‐ cum, Red. T. Halasi‐Kun‐H. İnalcık, VI.
• ITZKOWITZ,  Norman  (1997).  Osmanlı  İmparatorluğu  ve  İslâmî  Gelenek,  Çev.  İsmet  Özel, İstanbul: Şule Yay.
• İBN‐İ KEMAL (1997). Tevârih‐i Âl‐i Osman VIII, haz. Ahmet Uğur, Ankara: TTK Yay.
• İDRİS‐İ BİDLİSΠ (2001).  Selim  Şah‐nâme,  haz.  Hicabi  Kırlangıç,  Ankara:  Kültür  Bak.  Yay.
• İNALCIK, Halil (2008). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300‐1600), çev. Ruşen Se‐ zer, 11. bs., İstanbul: YKY.
• İŞİPEK, Ali Rıza (2008). “Osmanlı Donanması Varlığı ve Gemileri”, Uluslararası Türk  Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 29‐39.
• KOSAL, Nejat (1936). Hint Yolu ve Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul: Deniz Matbaası.
• KÖSE, Metin Ziya (2011). “Venedik‐Mısır Deniz Ticareti: Venedikli Bir Tüccarın Mı‐ sır’da İflası”, Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu III (7‐8 Nisan 2011), Bil‐ diriler Kitabı, Mersin, 221‐230.
• KUMRULAR, Özlem (2008). “V. Carlos’un Yokluğunda Portekiz ve İspanyol Saray‐ ları Arasında Yapılan Mektuplaşmalarda Hint Okyanusu ve Osmanlı Sorunu”,  Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul.
• KUNT, Metin (1995). “Siyasal Tarih (1300‐1600)”, Türkiye Tarihi, Ed. Sina Akşin, C.  II, İstanbul: Cem Yay., 23‐144.
• KURTOĞLU, Fevzi (1943). “XVI. Asırda Hind Okyanusunda Türkler ve Portekizli‐ ler”, II. TT. Kongresi, 20‐25 Eylül 1937, İstanbul, 911‐923.
• KURTOĞLU, Fevzi (1935). “XVI. Asrın İlk Yarısında Gelibolu”, Türkiyat Mecmuası 5  (1935), 291‐306.
• LANE, Frederick C. (1968). Venetian Shipping during the Commercial Revulation, Crisis  and Change in the Venetian Economy in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, edi‐ ted Brian Pullan, London.
• MANTRAN,  Robert  (1995).  XVI‐XVIII.  Yüzyıllarda  Osmanlı  İmparatorluğu,  çev.  Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Yay.
• MUGHUL,  Yakup  (1967).  “Portekizlilerle  Kızıldeniz’de  Mücadele  ve  Hicaz’da  Os‐ manlı  Hakimiyetinin  Yerleşmesi  Hakkında  Bir  Vesika”,  Belgeler,  C.  II/3‐4,  (1965), Ankara: TTK, 37‐47.
• MUSTAFA NURİ PAŞA (1992). Netâyicü’l‐Vukuât, haz. Neşet Çağatay, C. I‐II, 3. bs.,  Ankara: TTK Yay.
• ORHONLU,  Cengiz  (1961).  “XVI.  Asrın  İlk  Yarısında  Kızıldeniz  Sahillerinde  Os‐ manlılar”, TD, C. 12/16, 1‐24.
• ____ (1974). Osmanlı İmparatorluğu’nun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti, İstanbul: Edebi‐ yat Fakültesi Matbaası, 2‐3.
• ÖNALP, Ertuğrul (2010). Osmanlının Güney Seferleri, Ankara: Berikan Yay.
• ÖZBARAN,  Salih  (1977).  “Osmanlı  İmparatorluğu  ve  Hindistan  Yolu”,  TD,  S.  31,  65‐146.
• ____(1971). “XVI. Yüzyılda Basra Körfezi Sahillerinde Osmanlılar: Basra Beylerbey‐ liğinin Kuruluşu”, TD, S. 25, 51‐72.
• ____(1994). The Ottoman Response to European Expansion, İstanbul: Isis Press.
• ____(2004). Yemen’den Basra’ya Sınırdaki Osmanlı, İstanbul: Kitap Yay.
• ____(2009). Ottoman Expansion Toward the Indian Ocean in the 16th Century, İstanbul:  Bilgi Yay.
• ÖZCAN,  Abdülkadir  (1999).  “Osmanlı  Askeri  Teşkilatı”,  Osmanlı,  C.  VI,  Ankara:  Yeni Türkiye Yay., 551‐557.
• PAMUK, Şevket (2007). Osmanlı‐Türkiye İktisadî Tarihi (1500‐1914), İstanbul: İletişim  Yay.
• PANZAC, Daniel (2008). “16‐20. Yüzyıl Osmanlı Donanması”, Uluslararası Türk De‐ niz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 22‐29.
• PARRY, V.J. (1980). A History of the Ottoman Empire to 1730, Cambridge: Cambridge  Uni. Press.
• PEDANİ, Maria Pia (2008). “Osmanlılar ve Süveyş Kanalından Diu’ya; Venedikliler  ve Osmanlılar (1502‐1538)”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İs‐ tanbul, 3‐9.
• ROUX,  Jean‐Paul  (2008).  Türklerin  Tarihi,  çev.  Aykut  Kazancıgil,  İstanbul:  Kabalcı  Yay.
• SAİT TALAT (1934). Umman ve Hint Denizleri Hakimiyeti ve Türkler, İstanbul: Deniz  Matbaası.
• SANDER, Oral (2008). Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü, 5. bs., Ankara: İmge Yay.
• SHAW,  Stanford  (2008).  Osmanlı  İmparatorluğu  ve  Modern  Türkiye,  çev.  Mehmet  Harmancı, I. C., İstanbul: e yay.
• TANSEL, Selâhattin (1969). Yavuz Sultan Selim, Ankara: MEB Yay.
• TARAKÇI, Nejat (2008). “Osmanlı ve Portekiz’in Hint Okyanusu’ndaki Deniz Stra‐ tejilerinin Karşılaştırılması ve Bölgedeki Etkileri”, Uluslararası Türk Deniz Gücü  Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 12‐19.
• TAŞKIRAN, Cemalettin (1999). “Yükselme Döneminde Osmanlı Ordusu”, Osmanlı,  c. VI, Ankara: Yeni Türkiye Yay., 561‐568.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1988). Osmanlı Tarihi, C. II, 5. bs., Ankara: TTK Yay.