KUR’AN SURELERİNE DAİR YAZILMIŞ MANZUM BİR ÖRNEK DAHA: SENÂ’Î VE SUVERÜ’L-KUR’AN’I

Yıl 2017, , 1 - 12, 31.05.2017

Yunus Kaplan

https://doi.org/10.21563/sutad.317739

Cited By: 3

Öz

Klâsik Türk edebiyatının beslendiği kaynaklar arasında İslâmî unsurların önemli bir yeri vardır. Bu dinin kutsal kitabı olan Kur’an-ı Kerim ve sahip olduğu çeşitli özellikler de bunlardan biridir. Divan şairleri birçok İslâmî unsur gibi Kur’an-ı Kerim’deki sureler, ayetler ve ayetlerdeki bazı kelimeleri; peygamberler ve bunların başından geçen olaylar ile gösterdikleri mucizeleri şiirlerinde sıkça kullanmışlardır. Kur’an’da adı geçen 114 sure ve bunların sahip oldukları bazı özellikler de şairler tarafından çeşitli beyitlerde sıkça dile getirildikleri gibi müstakil şiirlere de konu edilmişlerdir. Genellikle “suverü’l-Kur’an” adıyla anılan ve sure isimlerinin daha çabuk öğrenilmesi için manzum şekilde kaleme alınan bu türdeki şiirlerin sayısı edebiyatımızda oldukça sınırlıdır. Bu türde şimdiye kadar Latîfî, Şeyhülislam Yahya, Dâ’î, Seyyid Muhammed ve Şakir Ahmet Paşa gibi şairlerin suverü’l-Kur’an sahibi oldukları bilinmektedir. Klâsik edebiyatımızın farklı ve renkli bir yönünü yansıtan bu türde eser yazan şairlerimizden biri de 17. yüzyıl şairlerinden Sirozlu Senâ’î’dir.

Bu çalışmada, Senâ’î’nin kaside nazım şekliyle kaleme aldığı ve 49 beyitten müteşekkil olan Suverü’l-Kur’an’ının şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak tespit edilebilen tek nüshasından hareketle metnin çeviri yazısına yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Senâyî, Suverü’l-Kur’an

ONE MORE POETIC SAMPLE WHICH WAS WRITTEN ON QURAN'S SURA: SENA'İ AND HIS SUVERÜ'L-KUR'AN

Öz

Islamic factors have got important place in source that the classical Turkish literature lived in them. Quran which is the holy writ of this region and its various properties are one of them. Ottoman poets used suras, verses and some words in verses in Quran such as many Islamic factors; prophets and their miracles which they reflected them with events that they experienced frequently in their poetries. 114 suras in Quran and some of their properties were mentioned often in various couplets by poets and also they were entreated to the private poetries. Generally, the number of poetries in the form which was mentioned with the name of "Suverü’l-Kur’an" and which was written in a poetic form in order that the name of suras was learned more quickly was quite restricted. It is known that poets such as Latîfî, Şeyhülislam Yahya, Da'i Seyyid Muhammed and Şakir Ahmet Paşa have had Suverü’l-Kur’an in this form up to now. One of our poets who wrote a work in this form to reflect different and various aspect of our classical literature is Sirozlu Senâ’î’ who was among poets of 17. century.

In this study, the text's translated form will be given from the point of view in the single copy which could have been found as depending on the form and contents of Suverü’l-Kur’an that Senâ’î wrote it in the form of ode poetry and consisted of 49 couplets.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Senâyî, Suverü’l-Kur’an

Kaynakça

• Abdülkerim-zâde Mehmet Refdî (t.y.), Dîvân, Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi, b. Or. 068-01-02.
• AKAR, Metin (1987), Türk Edebiyatında Manzum Mi’râc-nâmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 5. İstanbul: Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı Ortak Yay.
• AKPINAR, Ali (2009), ‚Kur’an Surelerinin İsimlerine Dair Yazılmış Mensûr ve Manzûm Eserler ve Manzûm Bir Örnek‛, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIII/1. s. 5-18.
• BİRIŞIK, Abdulhamit (2009), ‚Sure‛, TDV İslam Ansiklopedisi. C. 37. İstanbul: TDV Yay. s. 538-39.
• COŞKUN, Ali Osman (1985), Seyrek-zâde Mehmed Âsım’ın ve Zeyl-iZübdetü’l-Eş’âr Adlı Eseri, Gazi Üniv., SBE., Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ÇELEBİOĞLU, Âmil (1998), ‚Türk Edebiyatında Manzum Dinî Eserler‛, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, Ankara:
• MEB Yayınları. s. 348-65.
• GÖKALP, Haluk (2016), Türk Edebiyatında Manzum Tevhidler, İstanbul: Kesit Yayınları.
• GÜNGÖR, Zülfikar (2000), Türk Edebiyatı'nda Türkçe Manzum Hilye-i Nebeviler ve Nesimî Mehmed’in Gülistân-ı Şemâil’i, Ankara: Ankara Üniv. SBE., Yayımlanmamış Doktora Tezi. KAPLAN, Yunus (2016), ‚Kur’an Surelerine Dair Yazılmış Manzum Bir Örnek: Dâ’î ve Suverü’l-Kur’an’ı‛, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, Volume: 2, Issue: 1, Winter, s. 267-280.
• KOÇİN, Abdulhakim (2011), Türk Edebiyatında Münâcât, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• KÖKSAL, M. Fatih (2011), Mevlid-nâme, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• KURNAZ, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• ÖZCAN, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyiü’l-Fudalâ I. Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri. C. 4. İstanbul: Çağrı Yay.
• PALA, İskender (1995), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• PEKOLCAY, Necla (1950), Türkçe Mevlid Metinleri, İstanbul: İstanbul Üniv. SBE., Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• SEVGİ, Ahmet (1987), Latîfî, Hayatı ve Eserleri, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bil. Ens., Basılmamış doktora tezi.
• TAŞ, Bünyamin (2015), ‚Klasik Türk Edebiyatında Manzum Tefsir‛, The Journal of Academic Social Science Studies, Autumn, Issue 37, s. 101-121. UZUN, Mustafa (2002), ‚Kur’an (Edebiyat)‛, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C. 26, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 414-17.
• YAŞAROĞLU, M. Kâmil (2006), ‚Nâs Sûresi‛, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C. 32, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 392-93.
• YENİTERZİ, Emine (1993), Divan Şiirinde Na’t, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. YILDIZ, Alim (2008), ‚Şakir Ahmed Paşa’nın ‘Tertîb-i Nefîs’ Mesnevîsi‛, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Sayı XXII/2, s. 179-223.