TÜRK EDEBİYATINDA HAKİKAT ARAYIŞLARI VE BEŞİR FUAT

Yıl 2017, , 159 - 171, 29.11.2017

Hacer Gülşen

https://doi.org/10.21563/sutad.359658

Öz

Edebiyat, insanın iç dünyasına açılan güzelliklerin ilmidir. Bu ilimde hakikat aranmaz diyenler kadar mutlak bir hakikat peşinde koşanlar da mevcuttur. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de edebiyatta hakikat aranmalı mı? Yoksa aranmamalı mı? Sorunu çözümlenmemiş bir problem gibidir. Gerçekte her edebî eserin fiktif (kurgusal) bir tarafı olduğu bilinir. Bu nedenle edebî eserlerdeki hakikatin süslenmiş bir hakikat olduğunu düşünen sanatkârlar az değildir. Türk edebiyatında özellikle Tanzimat dönemi olarak adlandırdığımız batı tesirinde gelişen Türk edebiyatının hakikat anlayışı dikkat çekici bir özellik taşır. Çünkü insan değişmektedir ve onu konu olarak alan edebiyat da bu değişime ayak uydurmak zorundadır. Şinasi, Namık Kemal, Ahmet Midhat gibi sanatkârların üzerinde ayrıca durduğu hakikat, realizm ve onun bir adım ilerisi olan natüralizm akımlarıyla da gündemi meşgul etmeye başlar. Ara nesil olarak adlandırdığımız dönemde ise Beşir Fuat’ın ve onun yolunda giden sanatkârların izlerine rastlarız. Bu makalede yararlanılan metot sanatkâra dönük eleştiri metodudur. Sanatkârı anlamak için onun eserine bakmak ve sanatkâr hakkındaki değerlendirmeyi buna göre yapmak prensibi bu metotta önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Türk Edebiyatı, Hakikat, Beşir Fuat

SEEKING THE TRUTH IN TURKISH LITERATURE AND BEŞİR FUAT

Öz

Literature is the science of beauty that blossoms into the inner human world. There are those who say truth cannot be sought in this science, as well as those who pursue the absolute truth. Should truth be sought in literature today as in the past? Or shouldn't it? The question seems to be an unresolved problem. In fact, it is known that every literary work has a fictional side to it. Consequently, more than a few artists believe that truth in literary works is an adorned truth.The concept of truth in Turkish literature that developed especially during what we call the Tanzimat (reformation) period (in Ottoman history) under western influence comprises a remarkable feature. Because people change and literature that has it as a subject needs to keep pace with this change. The currents of truth, realism and, a step further, naturalism, which artists including Şinasi, Namık Kemal and Ahmet Midhat particularly dwell upon, begin to keep the agenda busy. In the period we call the intermediate generation, we come across Beşir Fuat and artists who followed his footsteps. The method used in this article is one of criticism directed to the artist. To understand the artist one needs to look at his work and evaluate him accordingly. This principle carries importance in the method in question.

Anahtar Kelimeler

Literature, Turkish Literature, Truth, Beşir Fuat

Kaynakça

• Abdülhak Hâmid (1922), “İhkâk-ı İstihkâk”, İkdam, nr. 8990, 27 Mart.
• Ahmet Mithat (1896), “Makale-i İntikadiye- 1, Emile Zola‟yı Niçin Okumuyorum”, Tercüman-ı Hakikat, nr.5366-254, 15 Temmuz.
• Ahmet Mithat (1896), “Makale-i İntikadiye- 2, Emile Zola‟yı Kimler Beğenebilirler?”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 5370-258, 19 Temmuz.
• Ahmet Mithat (1896), “Makale-i İntikadiye- 3, Mesalik-i Edebiye ve Emile Zola”, Tercüman-ı Hakikat, nr.5375-263, 24 Temmuz, s.3
• Ahmet Mithat (1896), “Makale-i İntikadiye- 4, Mukayese-i Mesalik”, Tercüman- ı Hakikat, nr. 5378-266, 27 Temmuz.
• Ahmet Mithat (1897), “Bir Sual ve Cevabı”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 5948-748, 19 Kasım.
• Ahmet Mithat (1860), “Roman ve Romancılık hakkında Mütalaamız”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 3547, 2 Nisan.
• Ahmet Mithat (1899), “Victor Hugo ve Matmazel Klarin, Mukaddime”, Tarik, nr.4746, 22 Mart.
• Ahmet Mithat (1891), “Sid‟in intikadı”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 3939, 2 Eylül.
• Ahmet Mithat (1896), Makale-i İntikadiye (Mesalik-i Edebiye ve Emile Zola), Tercümanı Hakikat, nr. 5375-263, 24 Temmuz.
• Ahmet Mithat (1897), “Said Beyefendi Hazretlerine Cevap, Mab‟ad”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 5937-737, 8 Kasım.
• AKYÜZ, Kenan (1990), Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri (1860- 1923), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• ALPTEKİN, Turan (2001), Ahmet Hamdi Tanpınar / Bir Kültür, Bir İnsan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• AYDIN, Abdülhalim (2010), “Namık Kemal‟in Sanat / Sanatçı Algısında Romantizm ve Victor Hugo Etkisi”, Uluslararası Namık Kemal Sempozyumu Bildiriler Kitabı, C.1, Ankara.
• Beşir Fuat (1885), “Mukaddime”, Victor Hugo, İstanbul.
• Beşir Fuat (1886), “Menemenlizâde Tahir Beyefendi‟nin Gayret‟in 29, 30, 31, 33 numrolu Nüshalarındaki Makale-i Cevabiyeye Cevap”, Saadet, nr.553, 560, 561, 563, 564, 567, 572, 576, 582, 584, 587; 3, 11, 13, 15,16, 20, 25, 30 Teşrin-i sâni, 7, 9, 13 Kanun-ı Evvel.
• Beşir Fuat (1886), “Mukaddime”, Voltaire, İstanbul.
• Beşir Fuat - Muallim Naci, (1888) İntikad, İstanbul.
• DİNO, Güzin (1954), “Tanzimattan Sonra Gerçekliğe Doğru”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları Dergisi, C.9, S. 3., Ankara
• ERCİLASUN, Bilge (1981), Servet-i Fünûn’da Edebî Tenkit, Ankara: Emel Matbaacılık.
• ESEN, Nüket (2003), Ahbar-ı Âsâra Tamim-i Enzar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ESEN, Nüket (2006) “Bir Osmanlının Batı Romanına bakışı: Ahmet Mithat‟ın Ahbar-ı Asara Tamim-i Enzar‟ı”, Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• İNCİ, Handan (1999), Şiir ve Hakikat - Yazılar ve Tartışmalar – İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet (1998), Beşir Fuad‟ a Dair, Edebiyatımızın İçinden, İstanbul: Dergâh Yayınları. Muallim Naci, (1887), Saadet, nr. 634, 6 Şubat
• MORAN, Berna (1978), “Edebiyat ve Hakikat”, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri ,İstanbul.
• Namık Kemal, Mukaddime-i Celâl, Matbaa-i Ebuzziyâ,1888.
• Namık Kemal, İntibah Önsözü, 1879.
• OKAY, Orhan, Beşir Fuat (1977), Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi – Devirler / İsimler /Eserler /Terimler, C.1, Dergâh Yayınları: İstanbul, s. 408- 409.
• ŞENTÜRK, Ahmet Atillâ (1999), Osmanlı Şiir Antolojisi, Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (1956), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İbrahim Horoz Basımevi: İstanbul.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (1969), Bizde Tenkit – 2, Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.