ALMAN İMPARATORU II. WİLHELM’İN HAÇLI RÜYASI VE 1898 KUDÜS SEYAHATİ

Yıl 2017, , 487 - 506, 29.11.2017

Salih Kış

https://doi.org/10.21563/sutad.377364

Cited By: 3

Öz

XIX. yüzyıl, devletlerarası ilişkiler ve Avrupa siyaseti bağlamında önemli bir zaman dilimidir. Bu yüzyılda Osmanlı Devleti, bürokratik temaslar neticesinde Avrupa Devletleri ile ilişkilerinde bir denge politikası takip etmiştir. Osmanlı, Avrupa’nın önemli devletlerine karşı yürütmüş olduğu bu denge politikası çerçevesinde istemeyerek de olsa zaman zaman bazı tavizler vermek mecburiyetinde kalmıştır. Bu süreçte İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Osmanlı’dan kazanımları 1871 yılında birliğini tamamlayan Almanya’nın tarih sahnesine çıkışına kadar devam etmiştir.

Sömürge savaşında diğer rakiplerine göre çok geride kalan Almanya, farklı bir strateji takip ederek bir dünya gücü (Weltmacht) olma yolunda Osmanlı Devleti ile yakın ve sıkı ilişkiler kurmuştur. Alman İmparatoru II. Wilhelm’in tahta çıkışı ile birlikte Osmanlı-Alman yakınlaşması farklı bir boyuta taşınmıştır. Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid ile yakın ilişki kuran Alman İmparatoru, bu süreçte İstanbul’u dokuz yıl arayla iki kez (1889 ve 1898) ziyaret etmiştir. Alman İmparatoru II. Wilhelm’in 13 Ekim 1898 tarihinde başlayan ve yaklaşık bir ay süren ikinci ziyaretinin kapsamına sadece İstanbul değil Kudüs, Beyrut ve Şam da dahil olmuştur. Bir anlamda Müslüman bir devlet olan Osmanlı Devleti kontrolünde son haçlı seferine çıkan Alman İmparatoru, dünya kamuoyunun dikkatle takip ettiği ve atalarının gerçekleştirmiş olduğu seferlere göndermeler yaparak bir haçlı edasıyla Kudüs’e doğru yola çıkmıştır. Atalarının hatırasını canlandırmak ve kendi açısından da bu hazzı yaşayabilmek için onlar gibi at üstünde Kudüs kapılarına ulaşmıştır.

Osmanlı Devleti himayesinde gerçekleştirdiği bu seyahati bir haçlı seferine dönüştüren Protestan mezhebine mensup II Wilhelm, Kudüs’te arazisi Sultan Abdülaziz tarafından bağışlanan ve Alman sermayesi ile inşa edilen Hz. İsa Kilisesi-Kurtarıcı Kilisesini (Erlöserkirche) resmî törenle açmıştır. Bütün Hıristiyanların imparatoru olduğu izlenimini vermek adına Kudüs’te bulunan ve Osmanlı Devleti tarafından Almanlara hediye edilen Hz. Meryem’in İstirahatgâhı’nı (La Dormition de la Sainte Vierge) da Katolik mezhebine bağışlamıştır. İmparator daha sonra Kudüs’ten ayrılarak Beyrut ve Şam’a da bir seyahat gerçekleştirmiştir. Şam’da bulunan Selahaddin Eyyubi türbesine tunçtan bir haç hediye ederek dünyadaki 300 milyon Müslümanın dostu olduğunu ilan ettiği meşhur konuşmasını burada yapmıştır. Dolayısıyla hak dinlere yönelik mesajlar içeren bu Kudüs gezisi, dünya kamuoyunda modern bir haçlı seferi algısı yaratmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Almanya, Kudüs, II. Abdülhamid, Hıristiyan, Weltpolitik

THE CRUSADER DREAM OF WILHELM II THE GERMAN EMPEROR AND HIS JOURNEY TO JERUSALEM

Öz

19.th century is an important period of time within the context of inter-governmental relations and European policy. In this century, Ottoman State followed a balance policy in its relationships with European States as a result of the bureaucratic contacts. Within the framework of this balance policy which Ottoman employed against the European states, it had to capitulate from time to time. During this process, the acquisitions of the UK, France and Russia from Ottoman continued until the emerging of Germany in the process of history after it completed its association in 1871.

Germany which fell behind in the war of colony when compared to the other rivals employed a different strategy and established affiliation and close relationships with Ottoman State on the way to become a world power (Weltmacht). When Wilhelm the 2.nd, German Emperor, ascended the throne; the intimacy between Ottoman and Germany acquired a different dimension. The German Emperor who established a close relationship with Abdulhamid the 2.nd, Ottoman Sultan visited İstanbul twice in nine years (in 1889 and 1898). The second trip of German Emperor Wilhelm the 2.nd which started on October the 13 1898 and lasted about a month not only included İstanbul but also Jerusalem, Beirut and Damascus. In a sense, the German Emperor who started the final crusade under the control of the Muslim Ottoman State set off for Jerusalem in the expression of a crusader through making references to the crusades conducted by his ancestors and whole world kept a close eye. He arrived at the doors of Jerusalem on horse in order to cherish the memory of his ancestors and experience that pleasure.

Wilhelm the 2.nd of the Protestant Church who turned this travel he conducted under the protection of Ottoman State into a crusade formally opened the Church of Jesus-the Church of Redeemer (Erlöserkirche) in Jerusalem on a land donated by the Abdulaziz the Sultan and funded by German capital. He also donated the Final Resting Place of the Virgin (La Dormition de la Sainte Vierge) located in Jerusalem and given to Germans as a present by Ottoman State; he aimed to give the impression of he was the emperor of all the Christians. Afterwards, the Emperor left Jerusalem and traveled to Beirut and Damascus. He gave a bronze crown to the tomb of Selahaddin Eyyubi in Damascus and made his famous speech there announcing he was the friend of 300 million Muslims all over the world. Thus, his travel to Jerusalem which contains messages towards divine religions created a perception of a modern crusade in the world public opinion.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Germany, Jerusalem, II. Abdülhamid, Christian, World Politics

Kaynakça

• I-Arşiv Belgeleri
• A-Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• BOA, Y.A. HUS, No.164/111, 2 Temmuz 1880.
• BOA, Y.A. HUS, No.283/72, 4 Kasım 1983.
• BOA, Y.A.HUS, No.388/87, 12 Eylül 1898.
• BOA, Y.A.HUS, No.389/95, 8 Ekim 1898.
• BOA, Y.A.HUS, No.389/111, 3 Ekim 1898.
• BOA, Y.A. HUS, No.391/85, 3 Aralık 1898.
• BOA, Y.A.HUS, No.411/31, 6 Ekim 1900.
• BOA, Y.A. RES, No.96/9, 26 Ekim 1898.
• BOA, Y.A. RES, No.97/20, 4 Ocak 1899.
• BOA, Y.A.RES, No.111/30, 20 Mart 1901.
• BOA, Y.EE, No. 81/3, 20 Kasım 1898.
• BOA, Y.EE, d, No.878, 17 Ekim 1898.
• BOA, Y.MTV, No.208/155, 21 Kasım 1900.
• BOA, Y.MTV, No.184/88, 5 Aralık 1898.
• BOA, Y.MTV, No.209/100, 11 Aralık 1900.
• BOA, Y.PRK.ASK, No.138/36, 21 Mayıs 1898.
• BOA, Y.PRK.ASK, No.145/1, 12 Ekim 1898.
• BOA, Y.PRK.BŞK, No.57/95, 8 Ekim 1898.
• BOA, Y.PRK.EŞA, No.30/79, 6 Ağustos 1898.
• BOA, Y.PRK.EŞA, No.31/41, 12 Eylül 1898.
• BOA, Y.PRK.EŞA, No.31/60, 24 Eylül 1898.
• BOA, Y.PRK.EŞA, No.31/100, 31 Ekim 1898.
• BOA, Y.PRK.EŞA, No.31/114, 19 Kasım 1898.
• BOA, Y.PRK.EŞA, No.32/86, tarihsiz.
• BOA, Y.PRK.EŞA, No.34/96, 15 Şubat 1900.
• BOA, Y.PRK.EŞA, No.36/47, 29 Ağustos 1900.
• BOA, Y.PRK.HR, No.26/59, 4 Kasım 1898.
• BOA, Y.PRK.MYD, No.21/86, 27 Ekim 1898.
• BOA, Y.PRK.MYD, No.21/89, 31 Ekim 1898.
• BOA, Y.PRK.PT, No.18/77, 30 Ekim 1898.
• BOA, Y.PRK.PT, No.18/91, 3 Kasım 1898.
• BOA, Y.PRK.PT, No.18/93, 2 Kasım 1898.
• BOA, Y.PRK.PT, No.18/94, 15 Kasım 1898.
• BOA, Y.PRK.PT, No.18/102, 10 Kasım 1898.
• BOA, Y.PRK.TKM, No.41/2, 19 Eylül 1898.
• BOA, Y.PRK.TŞF, No.1/23, 11 Mayıs 1896.
• BOA, Y.PRK.TŞF, No.5/25, 28 Şubat 1898.
• BOA, Y.PRK.TŞF, No.5/50, 25 Ağustos 1898.
• BOA, Y.PRK.UM, No.43/23, 18 Ağustos 1898.
• BOA, Y.PRK.UM, No.43/92, 28 Ağustos 1898.
• BOA, Y.PRK.UM, No.43/93, 30 Ağustos 1898.
• BOA, Y.PRK.UM, No.44/8, 30 Ekim 1898.
• BOA, Y.PRK.UM, No.44/23, 3 Kasım 1898.
• B-Politisches Archiv Auswaertiges Amt (PA AA)
• PA AA, Preussen 1, R3730, A9766, 20 Ağustos 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3730, A9779, 20 Ağustos 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3730, A10156, 31 Ağustos 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3730, A10652, 15 Eylül 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3731, A11635, 8 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3731, A11820, 8 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A11335, 26 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A11942, 17 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A11999, 19 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12000, 19 Ekim 1898
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12106, 22 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12336, 28 Ekim 1898
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12337, 28 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12374, 29 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12395, 29 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12421, 30 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12456, 30 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12492, 31 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3732, A12496, 31 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3733, A12561, 1 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3733, A12582, 1 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3733, A12592, 2 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3733, A12593, 2 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3733, A12594, 2 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3733, A12624, 2 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3733, A12677, 3 Kasım 1898
• PA AA, Preussen 1, R3733, A12710, 4 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3734, A12852, 7 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3734, A12858, 8 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3734, A12878, 8 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3734, A12939, 9 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3734, A12951, 9 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3734, A12953, 9 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3734, A13009, 10 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3735, A13089, 12 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3735, A13236, 15 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3735, A13342, 31 Ekim 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3736, A13388, 19 Kasım 1898.
• PA AA, Preussen 1, R3736, A13573, 23 Kasım 1898.
• II- Tetkik Eserler
• ALKAN, Necmettin, “Dış Siyasetin Bir Aracı Olarak Hükümdar Gezileri: Kaiser II. Wilhelm’in 1898 Şark Seyahati”, Osmanlı Araştırmaları, C. XXXI, İstanbul 2008, s.9-53.
• BAYRAKTAR, İlona, “Kaiser II. Wilhelm’in İstanbul’a Üç Ziyareti ve Hediyeler”, İki Dost Hükümdar, Sultan II. Abdu lhamid Kaiser II. Wilhelm, TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2010.
• BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.
• BEYDİLLİ, Kemal, 18. Yüzyılda Osmanlı Devleti-Prusya Münasebetleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1983.
• BEYDİLLİ, Kemal, 1790 Osmanlı-Prusya İttifakı, Meydana Gelişi-Tahlili-Tatbiki, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1984.
• BİREN, Mehmet Tevfik, II. Abdülhamid, Meşrutiyet ve Mütareke Devri Hatıraları, C. I, Yay. Haz. F. Reza Hürmen, Arma Yayınları, İstanbul 1993.
• GEORGEON, François, Sultan Abdülhamid, Çev. Ali Berktay, Homer Kitabevi, İstanbul 2006.
• KARACAGİL, Ö. Kürşad, “II. Wilhelm’in Osmanlı İmparatorluğunu Ziyareti ve Mihmandarı Mehmed Şakir Paşa’nın Günlüğü (1898)”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, C.XXIV, S.2, İstanbul 2014, s.73-97.
• KUTAY, Cemal, Türk-Alman Tarihi, Kader Bağı, Ercan Holding, İstanbul 1986.
• Muhammed Refik-Mehmet Behçet, Beyrut Vilayeti, I Cenup Kısmı, Beyrut Vilayet Matbaası, 1333/1335.
• ORTAYLI, İlber, Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, İletişim Yayınları, İstanbul 2003.
• ÖKE, Mim Kemal, Siyonizm’den Uygarlıklar Çatışmasına Filistin Sorunu, Çağlayan Matbaası, İzmir 2002.
• ÖNSOY, Rifat, Türkiye’deki Almanya 1914-1918, Atlas Yayınları, Ankara 2004.
• ÖZENDES, Engin, Osmanlı İmparatorluğu’nda Fotoğrafçılık (1839-1919), İletişim Yayınları, İstanbul 1995.
• RATHMANN, Lothar, Alman Emperyalizminin Türkiye’ye Girişi, Çev. Ragıp Zarakolu, Belge Yayınları, İstanbul 2001.
• SANDER, Oral, Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü, Osmanlı Diplomasi Tarihi Üzerine Bir Deneme, İmge Kitabevi, Ankara 2000.
• SOY, Bayram, “Kudüs’teki Erlöserkirche’nin Açılışı: II. Wilhelm’in İkinci Doğu Seyahatindeki (1898) Dinî Motifler”, Tarih ve Toplum, S.6, İletişim Yayınları, İstanbul 2008, s.117-141.
• SOY, Bayram, “Alman İmparatoru II. Wilhelm’in İkinci Doğu Seyahati”, İki Dost Hükümdar, Sultan II. Abdülhamid-Kaiser II. Wilhelm, Ed. İlona Bayraktar, TBMM Milli Saraylar Yayınları, İstanbul 2009.
• Tahsin Paşa, Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları, Sultan Abdülhamid, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1990.
• TOPKAR, Kevser, Templer ve Yahudiler, Osmanlı Filistin’inde Alman Kolonileri (1869-1917), Taş Mektep Yayınları, İstanbul 2015.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C.IV-V. Kısım II, Türk Tarih Kurumu Basımevi Ankara 1995.
• WALLACH, Jehuda, Bir Askeri Yardımın Anatomisi, Çev. Fahri Çeliker, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1985.
• YILMAZ, Veli, Türk-Alman İttifakı ve Askeri Yardımlar, Cem Ofset, İstanbul 1993.