ENDERUNLU VÂSIF’IN KENDİ ŞİİRLERİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELERİ

Yıl 2020, , 137 - 154, 20.04.2020

Merve Mutlu

https://doi.org/10.21563/sutad.856454

Öz

Bu çalışmada, 19. yüzyıl dîvân şâirlerinden Enderunlu Vâsıf’ın -tek eseri olan dîvânındaki şiirlerinden hareketle- kendi şiirlerine ilişkin değerlendirmeleri ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Çalışmada, ilk aşama olarak Vâsıf’ın şiir yerine kullandığı kelimeler ve bu kelimelerle oluşturduğu tamlamalar tespit edilmiştir. Ardından, şâirin kendi şiirlerine ilişkin değerlendirmelerine, Şiir Söylemek/Yazmak Yerine Kullanılan İfadeler, Şiirlerinin Muhtevâ Özellikleri, Şiirlerinin Benzetilenleri, Şiirlerinde Öne Çıkan Şiire Özgü Unsurlar (Hayâl, manâ ve mazmûn) ve Şiirlerinin Konuları başlıkları altında yer verilmiştir.
Her şâirin yaratılış özellikleri ve yetiştiği çevre farklılık gösterdiği için pek çok dîvân şâirinin şiirleri gibi Vâsıf’ın şiirlerinin de özgün bir karaktere sahip olduğu söylenebilir. Bu açıdan bakıldığında, Vâsıf’ın kendi şiirlerine ilişkin değerlendirmeleri, dîvân şâirlerinin bireysel şiir anlayışlarından hareketle, bütüne ilişkin yapılması muhtemel çalışmalara katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

19. Yüzyıl, Dîvân Şiiri, Enderunlu Vâsıf,, Şiire İlişkin Değerlendirmeler

Kaynakça

• Ayverdi, İ. (2006). Kubbealtı lugatı Asırlar boyu târihî seyri içinde misalli büyük Türkçe sözlük (C. 2). İstanbul: Kubbealtı İktisadi İşletmesi.
• Ayverdi, İ. (2006). Kubbealtı lugatı Asırlar boyu târihî seyri içinde misalli büyük Türkçe sözlük (C. 3). İstanbul: Kubbealtı İktisadi İşletmesi.
• Batislam, H. D. (2016). Divan şiirinin benzetme ve hayal dünyasından. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Bayram, Y. (2004). 16. yüzyıl divan şiirinde “şiir, söz ve şair”le ilgili anlam alanları (Kelimeler ve terkipler). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 53-64. Erişim adresi: http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/246.
• Bursalı Mehmed Tahir (2016). Osmanlı müellifleri (C. 2). M. A. Y. Saraç (Haz.). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Ceylan, Ö. (2005). Külhan’la gülşen arasında aşkın alev kokulu çiçeği gül. B. Kemikli & S. Turan (Ed.), I. Ulusal Isparta Gül Sempozyumu içinde (s. 277-281). Isparta: Isparta Belediyesi Belediye Kültür Sarayı.
• Coşkun, M. (2011, Kış). Klasik Türk şairinin poetikası üzerine. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 56, 57-80.
• Çakır, M. (2015). Mu‘cizeler kitabı Klasik Türk edebiyatında müstakil mu‘cizât metinleri Mu‘cizât-ı Enbiyâ tercümesi ve Mu‘cizât-ı Mustafa metinleri. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Çapan, P. (1993). 18. y.y. tezkirelerinde edebiyat araştırma ve tenkidi (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Çavuş, M. F. (2016, Ekim). Bahâr-ı Efkâr’a göre Keçecizâde İzzet Molla’nın şiir anlayışı – I: İdeal şiirin vasıfları. Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (3), 95-114. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/pesausad/issue/26077/274874.
• Çavuşoğlu, M. (1984, Nisan - Mayıs). Mazmûn. Türk Dili, 48 (388-389), 198-205.
• Güleç, İ. (2014). İslam’da şiir ve şair algısına dair kimi tespitler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 13, 1-22. doi: http://dx.doi.org/10.15247/dev.200.
• Gülhan, A. (1998). Hakanî Mehmed Beyin şiir anlayışı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2), 98-121. Erişim adresi: http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c1s2/makale/c1s2m7.pdf.
• Gürel, R. (t.y.). Derviş-nihâd bir saray adamı Enderunlu Osman Vâsıf Bey ve dîvânı Dîvân-ı Gülşen-i Efkâr-ı Vâsıf-ı Enderûnî. İstanbul: Kitabevi.
• İnal, M. K. (2013). Son asır Türk şâirleri (Kemâlü’ş-Şuarâ) (C. 5). A. Celepoğlu (Haz.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Kaplan, M. (2007, Fall). Şeyh Galib’in şiir anlayışı. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2 (4), 455-465. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.186.
• Kaplan, O. & Kıyçak, Ö. (2014, Spring). Şeyhî Divanı’nda şiir anlayışı. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (6), 601-619. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6564.
• Karaalioğlu, S. K. (1983). Ansiklopedik edebiyat sözlüğü. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Karahan, A. (1995). Enderunlu Vâsıf. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi (C. 11, s. 189-190). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Karataş, T. (2004). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kaya, B. A. (2012, Güz). Necâtî Bey’in şiir anlayışı. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 27, 143-218. doi: http://dx.doi.org/10.24058/tki.325.
• Kurnaz, C. (1996). Gül. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 14, s. 219-222). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kurnaz, C. (2007, Fall). Şiirsel bir imge olarak Halep kumaşı. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2 (4), 618-623. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.192.
• Mazıoğlu, H. (1992). Nedim’in divan şiirine getirdiği yenilik. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Mengi, M. (2015). Divan şiirinin arka bahçesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Muallim Nâci (1995). Osmanlı şairleri. Doç. Dr. C. Kurnaz (Haz.). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Mutlu, B. (2012). Divân şiirinde deniz imgesi ve şiir öğretiminde kullanılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Özgeriş, M. M. (2016). Değerli taşlar yönünden Ahmet Paşa divanı. Türkiyat Mecmuası, 26 (2), 307-324.
• Öztoprak, N. (2005). Rûhî’nin şiir anlayışı. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 12, 101-136. doi: http://dx.doi.org/10.24058/tki.162.
• Pala, İ. (2004). Şairlerin dilinden. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Pala, İ. (2007). Ansiklopedik divân şiiri sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Sefercioğlu, M. N. (2001). Nev’î Divanı’nın tahlîli. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şentürk, A. A. & Kartal, A. (2005, Eylül). Eski Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2013). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı tarihi. A. Uçman (Haz.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tolasa, H. (1982). Divan şairlerinin kendi şiirleri üzerine düşünce ve değerlendirmeleri. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1, 15-46.
• Topak, Z. (2017). Seyyid Vehbî’nin şiir anlayışı. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 9, 200-227. doi: http://dx.doi.org/10.12992/TURUK314