TÜRKMEN TÜRKÇESİ GRAMER TERİMLERİ

Yıl 2020, , 115 - 135, 21.08.2020

Engin Gökçür

https://doi.org/10.21563/sutad.857434

Öz

Türkmen Türkçesi, Türk dili ailesinin Güney-Batı kolunda yer alır. Güney-Batı Türkçesinin batı kollarını Gagavuz ve Türkiye Türkçeleri teşkil ederken Azerbaycan ve Türkmen Türkçeleri ise doğu kollarını teşkil eder. 1884’ten 1991’e kadar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin bağımsızlığı altında kalan Türkmen Türkleri 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlığına kavuşmuştur. Bir süre Sovyetler Birliği’nin bağımsızlığı altında kalan Türkmenistan’da Türkmen Türkçesi üzerine yapılan dil incelemelerinde Rus Türkoloji çalışmalarının etkisi söz konusudur. Bu nedenle Türkmen Türkçesinde bazı gramer konularının Türkiye Türkçesindeki incelenme yönteminden farklı ele alındığı görülür. Türkmen Türkçesinde gramer terimlerinin oluşumunda Türkçe sözcüklerin yoğunluğu göze çarpar. Gramer çalışmaları uzunca bir süre Rus Türkoloji çalışmalarına göre ele alındığı için Türkmen Türkçesinde kullanılan terimlerin bir kısmı Rusçadan alınmış ve uzun zaman böyle kullanılmıştır. Bu çalışmada Türkmen Türkçesinde 760 civarında gramer terimi tespit edilmiştir. Bu terimlerin tespiti için Türkmen Türkçesi üzerine hazırlanan sözlüklerden ve gramerlerden istifade edilmiştir. Yararlanılan eserler kaynakça bölümünde gösterilmiştir

Anahtar Kelimeler

Türkmen Türkçesi, terim,, gramer,, dil bilgisi, fonetik

Kaynakça

• Baycanow, B. & Petjikowa, M. (2015). Häzirki zaman Türkmen dili. Morfologiya. Aşgabat: Türkmenistanıň Bilim Ministrligi, Türkmen Döwlet Neşiryatı.
• Bekcäyev, T. (2010). Umumı dil bilimi. Aşgabat: Türkmenistanıň Bilim Ministrligi, Türkmen Döwlet Neşiryatı.
• Borcakov, A. & Sarıhanov, M. (2000). Türkmen diliniñ grammatikası (morfologiya). Aşgabat: Türkmenistanıñ Prezidentiniñ Yanındakı Ilım ve Tehnika Baradakı Yokarı Geñeş Mağtımğulı Adındakı Dil ve Edebiyat İnstitutı.
• Çarıyarov, B. (1969). Günorta-günbatar Türki dillerde işlik zamanları. Aşgabat: Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyası, Mağtımğulı Adındakı Dil ve Edebiyat İnstitutı.
• Dinç, S. (2017). Türkmen Türkçesinin söz dizimi. Kayseri: Fenomen Yay.
• Esenmedova, A. (2010). Häzirki zaman Türkmen dili (morfologiya). Aşgabat: Türkmenistanıñ Bilim Ministirliği Mağtımğulı Adındakı Dövlet Üniversiteti.
• Gürsoy-Naskali, E. (1997). Türk dünyası gramer terimleri kılavusu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Hamzayev, M. Y. (1962). Türkmen diliniñ sözlügi. Aşgabat: Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyası Dil Bilimi İnstitutı.
• Hanser, O. (2003). Türkmence elkitabı. (Z. Kargı Ölmez, Çev.). İstanbul: Kebikeç Yay.
• Karaağaç, G. (2018). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri, şekil bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Kıyasova, G., Geldimıradov, A. & Durdıyev, H. (2015). Türkmen diliniñ düşündirişli sözligi. Aşgabat: Türkmenistanıñ Ilımlar Akademiyası Mağtımğulı Adındakı Dil ve Edebiyat İnstitutı.
• Nartıyev, N. (2010). Häzirki zaman Türkmen dili (leksika). Aşgabat: Türkmenistanıň Bilim Ministrligi.
• Nıyazov, S. (2009). Türkmen dili. Aşgabat: Türkmenistanıň Bilim Ministrligi.
• Taçmuradov T. & Hudaykulıyev, M. (1970). Fonetika sovremennogo Turkmenskogo literaturnogo yazıka. Aşgabat: Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyası, Mağtımğulı Adındakı Dil ve Edebiyat İnstitutı.
• Tekin, T. (1995). Türk dillerinde birincil uzun ünlüler. Ankara: Simurg Yay.
• Tekin, T., Ölmez, M., Ceylan, E., Ölmez, Z. & Eker, S. (1995). Türkmence - Türkçe sözlük. Ankara: Simurg Yay.
• Veyisov, B. & Babayeva, G. (2010). Türkmen dili (praktikum). Aşgabat: Türkmenistan Bilim Ministrliği Magtımgulı Adındakı Türkmen Dövlet Üniversiteti.
• Veyisov, B. (2010). Türkologiya: giriş. Aşgabat: Türkmenistanıň bilim ministrligi, Türkmen Döwlet Neşiryatı.