KIRGIZ YAZAR SIDIK KARAÇEV’İN EDEBÎ-KÜLTÜREL FAALİYETLERİ VE MENSUR ESERLERİNE BİR BAKIŞ

Yıl 2020, , 61 - 77, 21.12.2020

Kemal Göz

https://doi.org/10.21563/sutad.858095

Cited By: 1

Öz

Modern Kırgız edebiyatını kuran nesil arasında yer alan Sıdık Karaçev yeni usul (Usul-i Cedit) mektebinde öğrenim görmüştür. Karaçev’in eserlerine yansıyan düşüncelerinde bu eğitimin izlerini bulmak mümkündür. Cedit mekteplerinde eğitim alan bazı yazarların yazıları ile Sovyetler Birliği’nin edebiyata bakışı arasında farklılıklar bulunmaktadır. Birçok Kırgız yazar eserlerinde yer alan düşünce tarzı Sovyet ideolojisiyle uyuşmadığı için eleştiriye maruz kalmıştır. Bu yazarlardan biri de Sıdık Karaçev’dir. Bu çalışmada Sıdık Karaçev’in kaleme aldığı eserler, eserlerine yöneltilen eleştiriler ve edebiyat alanında yaptığı faaliyetler üzerinde durulmuştur. Sıdık Karaçev’in yazı hayatına başladığı ilk yıllarda kaleme aldığı eserlerde görülen düşünce yapısıyla hükümetin edebiyata müdahale ettikten sonra oluşan düşünce yapısı arasındaki değişiklikler göze çarpmaktadır. Sıdık Karaçev’in yazı hayatına yansıyan bu değişim, çalışmalarından örnekler verilerek açıklanmıştır. Bu örnekler Karaçev’in edebî yönüne yapılan müdahalelerin onun sanatını getirdiği noktayı anlamak açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Modern Kırgız edebiyatı, Sıdık Karaçev, Mensur eser, Ala Too, Usul-i cedit, Kadın- erkek eşitsizliği

Kaynakça

• Akmataliev, A. A., Baygaziev, S. O., Caynakova, A. C., Marazıkov, T., Musaev, S. C., Sadıkov, T., & Erkebaev, A. E. (2015). Kırgız adabiyatının tarıhı XX-kılımdın Kırgız adabiyatı (20-60- Cıldar). Bişkek: Avrasiya Bas.
• Altımışova, Z. (2013). Kırgızistan’da ilk millî gazetenin tarihçesi (1924-1940). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 73-90. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/11408/136214.
• Altymyshova, Z. & Hasanaeva, L. (2019). Devlet adamı C. Abdrahmanov ve günlüğünün tarihi kaynak olarak değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 42, 341-360. doi:10.21497/sefad.675365.
• Artıkbaev, K. (2003). Aalı Tokombaev (XX. kılımdagı Kırgız cazma adabiyatında Negiz Saluuçunun çıgarmaçılık düynösü cönündö). Bişkek: Biyiktik Basması.
• Aşlar, H. (2017). Kırgız halk şiirinde ‘ürkün’ yansımaları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 1-11. Erişim adresi: http://journals.manas.edu.kg/mjsr/archives/Y2017_V06_I04/7a3e4c22faa41e5b4c472543bbcfd727.pdf.
• Bektenov, Z. (1996). Zamandaştarım cönündö eskerüü (adabiy eskerüülör). Bişkek: Plus Basması.
• Buyar, C. (2017). Kırgız tarihi (başlangıcından 1991 yılına kadar). Cengiz Buyar (Ed.) Kırgızistan: tarih-toplum-ekonomi-siyaset içinde (s.47-91). Bişkek: Byr Publishing House.
• Cigitov, S. (1982). Körköm söz maseleleri. Frunze: Kırgızstan Basması.
• Cigitov, S. (1991). Keçeekinin sabaktarı bügünkünün talaptarı (izildöö sın makalalar). Frunze: Adabiyat Basması.
• Cigitov, S. (2006). Karanlık yıllar ve bir mihenk taşı: Sıdık Karaçev. (Kemal Göz, Çev.). Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 94. Erişim adresi:
• http://journals.manas.edu.kg/mjsr/oldarchives/Vol08_Issue15_2006/461.pdf.
• Dimitrieva, T. V. (1966). Na postu. dement’ev A. G (Ed.), Oçerki İstorii Russkoy Sovetskoy Jurnalistiki (1917-1932) içinde (s.389-398). Moskva: İzdatelstvo Nauka.
• İbraimov, O. (1991). İstoriya Kırgızskoy Sovyetskoy liriki 1920-50e godı. Bişkek: Kırgızistan.
• Kadırmanbetova, A. (2015). Sıdık Karaçev. Okurmandın Kitep Tekçesi içinde (s. 3-133), 1, Bişkek: İmak Ofset.
• Karaçev, S. (1967). Erik tañında, povestler ırlar kotormolor. Tügölbay Sıdıkbekov(Ed.). Frunze: Kırgızstan Basması.
• Karasaev, H. (2001). Husein Naama. Bişkek: Kırgızstan Basımevi.
• Mamıtbekov, Z. Ç. (1970). Kırgız Sovyet cazma adabiyatının algaçkı saamalıktarı. Ala Too Dergisi, 5, 149.
• Özdemir, B. (2019). Jenotdel (komünist parti kadın birimi) ve Türkistan’daki çalışmaları. Bilig – Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 91, 161-185. doi: 10.12995/bilig.9107.
• Sadıkov, A., Asanaeliev, K., Baygaziev, C., Cigitov, S. & Kerimcanova, B. (1987). Kırgız Sovet adabiyatının tarıhı. Frunze: İlim Bas.
• Söylemez, O. (2019). Türk dünyasında tarihî roman ve milli kimlik. Ankara: Bengü Yay.
• Tokombaev, A. (1932a). Akademiya keçesi tuuraluu. Kızıl Kırgızstan, 44(4).
• Tokombaev, A. (1932b). Tınıstan uulu kasımdın özünö bergen sını cana anın sırı. Kızıl Kırgızstan, 53.
• Tokombaev, A. (1932c, 6 Mart). Akademiya Keçesinin Tıyanagı. Kızıl Kırgızstan.
• Tokombaev, A. (1933, 8 Ağustos). Adabiyat Cat İdeadan Tazalansın. Kızıl Kırgızstan.
• Tokombaev, A. (1934, 27 Nisan). Sıdıktın Erksiz Kündörü. Kızıl Kırgızstan, 97.
• Ziyayev, H. (2007). Türkistan’da Rus hakimiyetine karşı mücadele (XVIII. – XX. asır başları). Ayhan Çelikbay (Çev.) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.