MENTEŞE/MUĞLA BELEDİYE BAŞKANI MEHMET RAGIP ZORBAZZADE HAKKINDA 1920 YILINDA AÇILAN USULSÜZLÜK VE YOLSUZLUK SORUŞTURMASI

Yıl 2020, , 269 - 302, 21.12.2020

Mehmet Temel

https://doi.org/10.21563/sutad.860871

Öz

1914-1928 yılları arasında Muğla Belediye Başkanlığı görevinde bulunmuş olan Mehmet Ragıp Zorbazzade hakkında fazla harcama, usulsüz sarfiyat, kayıt dışı ve eksik muamele, bütçe dışı harcama, meclis kararı olmadan ve meclis kararından önce işlem yapma vb. gerekçelerle 1920 yılında usulsüzlük ve yolsuzluk soruşturması açılmıştır. Soruşturma sürecinde mülkiye müfettişinin tüm iddia ve suçlamalarını cevaplayan Zorbazzade’nin dosyası Dâhiliye Nezareti’nde de değerlendirildikten sonra kanuna aykırı muamelelerde bulunduğu gerekçesiyle hakkında azil kararı verilmiştir. Soruşturmanın, Zorbazzade’nin Muğla’da Kuvâ-yı Milliye’yi, örgütlediği, İzmir ve Nazilli’de toplanan yerel kongrelerde Muğla’yı temsil ettiği dönemde açılması Milli Mücadele’ye olan desteğinin kırılmak istendiği şüphesini doğurmuştur. Görevden azledilmemesi ve 1928 yılına kadar sürdürmesi de soruşturma hakkındaki şüpheleri güçlendirmiştir. Bu makalede, soruşturmanın gerekçeleri ve Zorbazzade’nin savunması incelendikten sonra müfettişin iddiaları üzerine bazı değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muğla, Mehmet Ragıp Zorbazzade, Menteşe Belediyesi, Usulsüzlük, Soruşturma, Kuvâ-yı Milliye

Kaynakça

• DH.TMIK.S, (Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu Islahat)
• DH.UMVM, (Dahiliye Nezareti Umûr-u Mahalliye ve Vilâyât Müdüriyeti Evrakı)
• EUM.AYŞ, (Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Asayiş Kalemi Evrakı)
• DH.KMS, (Dahiliye Nezareti Kalem-i Mahsus Evrakı)
• 30.10, Başbakanlık Muamelât Genel Müdürlüğü Evrakı
• 30.11, Müşterek Kararnameler (Kronolojik) (1923-1975)
• Akça, B. (2002). Sosyal-siyasal ve ekonomik yönüyle Muğla (1923-1960). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
• Aybars, E. (1995). Türkiye Cumhuriyeti tarihi I, Ankara: Zeus Kitabevi.
• Çanlı, M. & Türkeş, Ü. (1999). Datça (Reşadiye) Kuvâ-yı Milliyesi. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi yay.
• Devellioğlu, F. (1990). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Düstur, (1944). Tertip, 3, (C. 7), Ankara.
• Eroğlu, Z. (2011). Muğla tarihi. Muğla: Muğla Belediyesi Kültür Yay.
• Gökbel, A. (1964). Milli Mücadelede Aydın. Aydın: Coşkun Matbaası.
• Hakses, A.R. (2010). Muğla Menteşe Büyükleri. Adnan Çevik (Haz.), Muğla: Muğla Valiliği İl Müftülüğü Yay.
• Atatürk, (2012). Nutuk 1919-1927. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
• Ökmen, M. & Özer, B. (2013). Türkiye’de Yerel yönetimler: yapısal-işlevsel görünüm, sorunlar ve arayışlar. M. Ökmen & F. Elma, (Ed.), Türk Dünyasında Yerel Yönetimler, 15-60.
• Türkeş, Ü. (1973). Kurtuluş Savaşı’nda Muğla. İstanbul.
• Türkeş, Ü. (2019a). Cumhuriyeti kucaklayan Muğla. Muğla: Muğla Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Türkeş, Ü. (2019b). Cumhuriyeti arayan Muğla. Muğla: Muğla Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Umar, B. (2002). Yunanlıların ve Anadolu Rumlarının anlatımıyla İzmir savaşı. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Türkmen, Z. (2020). Mütareke ve işgalden Milli Mücadele’ye Mustafa Kemal Paşa 1918-1920. İstanbul: Yeditepe Yay.
• Aktüre, S. (2006).19. Yüzyılda Muğla. Tarih İçinde Muğla. (Tekeli, İ. Der.), Muğla, 34-113.
• Aslantürk, A.Y. (2018). Tanzimat sonrası Osmanlı Şehirlerinde taşrada yerel hizmetlerin yeniden örgütlenmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 141-149.
• Çelebi, M. (1993). Menteşe Gazetesi. Toplumsal Tarih, 19(112), 222-225.
• Deniz, A., Akarçay P. & Karakaş, A. (2017). Osmanlıda belediyeciliğin gelişimi ve modernleşme çabaları. Akademik Bakış Dergisi, 64, 314-325.
• Kallek, C. (2007). Okka. İslam Ansiklopedisi, (C. 33, s.338-339). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Mete, Z. (2005). Muğla. İslam Ansiklopedisi, (C. 30, s.377-381). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Ortaylı, İ. (1992) Belediye. İslam Ansiklopedisi (C. 5, s.398-402). İstanbul:Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Tekeli, İ. (1993). 1923-1950 Döneminde Muğla’da olan gelişmeler. Tarih İçinde Muğla, (Tekeli İ. Der.), Muğla, 114-187.
• Eken, H. (1995). Milli Mücadele’de Vali (Kapancızade) Hamid Bey (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Yazıcı, N. (1985). Canik Sancağı’nda Pontusçu faaliyetler (1918-1922) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Zeki, O. (2018). Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bağımsız mebuslar ve yasama çalışmaları (1920-1923) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.