CEMÂLEDDİN İSHAK EL-KARAMANÎ’NİN EN-NESÂ’İHU’SSÛFİYYE Fİ’L-MEV‘İZİ’D-DÎNİYYE VE RİSÂLE FÎ ETVÂRİ’SSÜLÛK İSİMLİ ESERLERİNE DAİR

Yıl 2016, Sayı: 39, 285 - 307, 10.06.2016

Suat Donuk

https://doi.org/10.21563/sutad.186999

Cited By: 1

Öz

Yazma eserler, kütüphane kataloglarına bazen yanlış isimle kaydedilebilmektedir. İzmir Milli Kütüphanesi numara 2016/1’deki yazma, kataloğa Cemâleddin İshak el-Karamanî’nin Risâle fî Etvâri’s-sülûk adlı eseri olarak kaydedilmiştir. Hâlbuki bu yazma, aynı müellifin en-Nesâihu’s-sûfiyye fi’l-Mevâizi’d-dîniyye adlı başka bir eseridir. Bu katalog üzerinden çalışma yürüten araştırmacı Mehmet Sait Toprak’ın en-Nesâihu’s-sûfiyye fi’l-Mevâizi’d-dîniyye’yi Risâle fî Etvâri’s-sülûk ismiyle yayımladığı anlaşılmaktadır. en-Nesâihu’s-sûfiyye‘nin M.S. Toprak’ın tespit etmediği nüshaları da vardır. Bu nüshalarda eser adı açık bir biçimde yer almaktadır. en-Nesâihu’s-sûfiyye fi’l-Mevâizi’d-dîniyye‘nin muhtevasını âyet, hadis, kelâm-ı kibâr ve şiirlerle desteklenen öğütler oluşturmaktadır. Bu muhteva eserin ismiyle de uyumludur. Dervişlerin insân-ı kâmil olmak için yürüdüğü manevî yola sülûk adı verilir. Mutasavvıflara göre sülûk ve nefsin mertebeleri vardır. Bu mertebeler için “etvâr-ı seb‘a” terimi kullanılır. Kaynaklar Cemâleddin el-Karamanî’nin Etvâr-ı Seb‘a ismiyle de bilinen Risâle fî Etvâri’s-sülûk adlı bir eserinin bulunduğunu bildirmektedir. Fakat kütüphanelerde Cemâleddin el-Karamanî’nin Risâle fî Etvâri’s-sülûk’ü olarak bildirilen üç farklı yazma eser yer almaktadır. Bunlardan hangisinin Karamanî’nin Risâle fî Etvâri’s-sülûk adlı eseri olduğunun tespiti, kütüphanelerdeki seyr ü sülûk ile etvâr-ı seb‘a risalelerinin tasnifiyle mümkün olacaktır. Bu çalışmada Cemâleddin el-Karamanî’nin en-Nesâihu’s-sûfiyye fi’l-Mevâizi’d-dîniyye ile Risâle fî Etvâri’s-sülûk isimli eserleri hakkında bilgi verilmiş, M.S. Toprak’ın Risâle fî Etvâri’s-sülûk adıyla yaptığı yayımın hatalı görünen yönü ortaya konmaya çalışılmış ve bu yayımın gerekli tashihlerden sonra en-Nesâihu’s-sûfiyye fi’l-Mevâizi’d-dîniyye ismiyle yapılması teklif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Cemâleddin İshak el-Karamanî, en-Nesâihu’s-sûfiyye fi’l-Mevâizi’d-dîniyye, Risâle fî Etvâri’s-sülûk

ABOUT EN-NESÂ’İHU’S-SÛFİYYE Fİ’L-MEV‘İZİ’D-DÎNİYYE AND RİSÂLE FÎ ETVÂRİ’S-SÜLÛK BY CEMALEDDİN İSHAK ELKARAMANÎ

Öz

Manuscripts can be recorded in the library catalogue with incorrect names sometimes. Manuscript in the number 2016/1 in Izmir national library was recorded in catalogue as Cemaleddin Ishak el-Karamani's work which is named as Risale fi Etvari's -suluk. Whereas, this manuscript is another work named as en-Nesa’ihu's-sufiyye fi'l-Mevai’zi'd-diniyye of the same author. It is understood that who is a researcher making study in catalogue information published en-Nesa’ihu'ssufiyye fi'l-Meva’izi'd-diniyye with the name Risale fi Etvari's-suluk. EnNesa’ihu's-sufiyye fi'lMeva’izi'd-diniyye has copies that researcher could not determine. The name of work is included clearly in those copies. Admonishment constitutes the contents of enNesaihu's-sufiyye fi'l-Mevaizi'ddiniyye which are supported by verse, hadith, nice kalam and poems. This content is in compliance with the work's name. Sulûk is moral way that Sufi experts walk in this way in order to be absolute people. According to mystics, this way and personality have got degrees. The term "etvar-ı seb'a" is used for those degrees. Sources informs that there is a work named as Risale fi Etvari's - suluk known with the name Etvari's-Seb'a of Cemaleddin el-Karamani. But there are three different works informed as Cemaleddin el-Karamani's Risale fi Etvari's - suluk in manuscript libraries. The determination of them whichever is the work of Karamani as Risale fi Etvari's - suluk will be possible for confirmation of leaflets of seyr-u-suluk and etvar-ı seb'a which have many samples in libraries. In this study, detailed information has been given for works named as en-Nesa’ihu's-sufiyye fi'lMeva’izi'd-diniyye and Risale fi Etvari's - suluk of Cemaleddin Ishak elKaramani, it has been revealed for faulty aspect of publishing that researcher made with the name of Risale fi Etvari's suluk and it has been offered that this publishing is made against with the name of en-Nesa’ihu'ssufiyye fi'l-Meva’izi'd-diniyye after necessary correction of this publishing. •

Anahtar Kelimeler

Mysticism, Cemâleddin İshak el-Karamanî, en-Nesâ’ihu’s-sûfiyye fi’l-Mevâ’izi’d-dîniyye, Risâle fî Etvâri’s-sülûk

Kaynakça

• ARSLAN, Mehmet (2015.11.13), “SEYYİD VEHBÎ, Hüseyin”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Erişim Tarihi:2015.11.13,http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay =2018
• AYDIN, Şadi (2008), İran Kütüphaneleri Türkçe Yazmalar Kataloğu, İstanbul: Timaş Yayınları.
• BOSTANCI, Ali Haydar (1996), Tasavvufta Etvâr-ı Seb„a ve Sofyalı Bâlî Efendi‟nin Etvâr-ı Seb„ası, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• BOYRAZ, Şeref (2000), Türk Halk Biliminin Yazılı Kaynakları Olarak Melhemeler, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Cemâleddin İshak el-Karamanî (1552-53), en-Nesâ’ihu’s-sûfiyye fi’l-Mevâ’izi’d-dîniyye, İzmir Milli Kütüphanesi, No. 2016/1.
• Cemaleddin İshak el-Karamanî (1548-49), en-Nesâ‟ihu‟s-sûfiyye fi‟l-Mevâ‟izi‟d-dîniyye, Manisa Yazma Eser Kütüphanesi, Akhisar Zeynelzâde Koleksiyonu, No. 45 Ak Ze 17.
• Cemâl-i Halvetî el-Aksarayî, Risâletü‟l-etvâri‟s-seb‟a, Manisa Yazma Eser Ktp., No. 45 Hk 2963/6.
• DİKMEN, Hamit (2001), “Seyyid Vehbî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 37, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• DONUK, Suat (2015), Nev„î-zâde Atâyî - Hadâiku‟l-hakāik fî Tekmileti‟ş-şakāik (İnceleme-Metin), Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• FURAT, Ahmed Subhi (1985), Eş-şekâiku‟n-nu„mâniye fî Ulemâi‟d-devleti‟l-Osmaniye-Taşköprülü- zade, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• GÖNÜLTAŞ, Güler (1986), Manisa İl Halk Kütüphanesi Türkçe El Yazmaları Katalogu, Manisa: Türk Kütüphaneciler Derneği Yayınları.
• GÜRGENDERELİ, Müberra (2015.11.13), “SÜNBÜLZÂDE, Vehbî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Erişim http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=2123 Tarihi: 2015.11.13,
• KAPLAN, Mahmut (1993, Ağustos), "Şeyh Cemâl-i Karamanî‟nin Nasihatnâmesi", Yedi İklim Dergisi, Cilt V, Sayı 41: 49.
• Kâtip Çelebi (2010), Süllemü‟l-vusûl ilâ Tabakāti‟l-fuhûl, (editör) Ekmeleddin İhsanoğlu, C. I, İstanbul: İslam Konferansı Teşkilatı İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Yayınları.
• Kâtip Çelebi (2014), Keşfü‟z-zünûn, (çev.) Rüştü Balcı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• KURU, Selim Sırrı (2010), “Sünbülzâde Vehbî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 38, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Nev„îzâde Atâyî (1632), Hadâiku‟l-hakāik fî Tekmileti‟ş-şakāik, Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yazmaları, No. R. 1438.
• ÖNGÖREN, Reşat (2001), “KARAMÂNÎ, Cemâleddin İshak”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 24, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• ÖNGÖREN, Reşat (2012), Osmanlılar‟da Tasavvuf, Anadolu‟da Sûfîler, Devlet ve Ulema (XVI. Yüzyıl), İstanbul: İz Yayıncılık.
• ÖZCAN, Abdülkadir (1989), Şakaik-ı Nu„mâniye ve Zeyilleri, C. I, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• PAKALIN, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• PALA, İskender (2015.11.13), “HAKANÎ, Mehmed Beg”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Erişim Tarihi:2015.11.13,http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay =3904
• PARMAKSIZOĞLU, İsmet (1964), Kıbrıs Sultan II. Mahmud Kütüphanesi Katalogu, Ankara: Kütüphaneciler Derneği Yayınları.
• TEK, Abdurrezzak (2005), Aziz Mahmud Hüdâyî‟nin Seyr ü Sülûk Anlayışı, Aziz Mahmud Hüdâyî Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Cilt 1, İstanbul: Üsküdar Belediyesi Yayınları.
• TOPRAK, Mehmet Sait (2000), Hadisleri Bakımından Risale fi Etvari‟s-sülûk (Cemali el-Karamani), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• TOPRAK, Mehmet Sait (2013), Risâle fî Etvâri‟s-sülûk (Seyr ü Sülûk Makâmları) Cemâlî el-Karamanî, İstanbul: Okuyanus Yayınları.
• TUMAN, Mehmet Nail (2001), Tuhfe-i Nâilî, (haz.) Cemal Kurnaz-Mustafa Tatçı, Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• ULUDAĞ, Süleyman (1997), “Halvetiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 15, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• ULUDAĞ, Süleyman (2010), “Sülûk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 38, Ankara: Tütkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• UZUN, Mustafa (1997), “Hâkānî Mehmed Bey”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 15, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• YARDIM, Ali (1997), İzmir Milli Kütüphanesi Yazma Eserler Katalogu, C. III, İzmir: Milli Kütüphane Vakfı Yayınları.