A REBELLIOS MAMLUK FROM EGYPT TO ANATOLIA: AMIR JANIBAK EL SUFI (D. 1437)

Yıl 2016, Sayı: 39, 45 - 59, 10.06.2016

Kürşat Solak

https://doi.org/10.21563/sutad.187005

Öz

The rivalry between the Amirs was seen in the Mamluk State (1250–1517) constantly. The goal is to step up and finally to be Sultan of Mamluk State. The rivalry was given rise to some rebellions. One of the rebels is Janıbak el Sufi. His rebellion which was occured in Cairo then was expanded to the Anatolia. And there, the rebellion was supported by Ottomans, Timurids and Dulkadirids. Thus the rebellion of Amir Janıbak el Sufi was turned into a regional issue. The Mamluks’ sultan at that period Barsbay tryed a great effort to solve aforesaid rebellion. He organized expedition to Anatolia. At last, he assured his killing.

Anahtar Kelimeler

Mamluks, Janıbak el Sufi, Dulkadirids, Shahrukh, Murad II, Karamanids, Aqqoyunlus

MISIR’DAN ANADOLU’YA ÂSİ BİR MEMLÛK: EMİR CANIBEK ES-SÛFÎ (Ö. 1437)

Öz

Memlûk Devleti’nde (1250–1517) emirler arası rekabet sıkça görülmüştür. Hedef daha üst mevkilere çıkmak ve nihayet sultan olmaktır. Söz konusu rekabet, isyanlara sebebiyet vermiştir. Bu isyancılardan birisi de Emir Canbek es-Sûfî’dir. Onun Kahire’de başlayan isyanı Anadolu’ya sıçramış ve orada Memlûk muhalifi Osmanlılar, Timurlular ve Dulkadiroğulları gibi güçler tarafından desteklenmiştir. Böylece Emir Canbek es-Sûfî İsyanı bölgesel bir mesele haline gelmiştir.Dönemin Memlûk Sultanı Barsbay, söz konusu isyanı ortadan kaldırmak için büyük gayret
göstermiştir. Anadolu’ya üç kere sefer düzenlenmiştir. Nihayet sultan, Canıbek es-Sûfî’nin katledilmesini sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Memlûkler, Canıbek es-Sûfî, Dulkadiroğulları, Şahruh, II. Murad, Karamanoğulları, Akkoyunlular

Kaynakça

• ADRİAENSSENS, Veerle – Steenbergen, Jo Van (in press), “Mamluk authorities and Anatolian realities: Jānibak al-Ṣūfī, sultan al-Ashraf Barsbāy, and the story of a social network in the Mamluk/Anatolian 1438”,http://www.academia.edu/5956066/Mamluk_authorities_and_Anatolian_realities_J%C4%8 1nibak_al-%E1%B9%A2%C5%ABf%C4%AB_sultan_al- Ashraf_Barsb%C4%81y_and_the_story_of_a_social_network_in_the_Mamluk_Anatolian_frontier _zone_1435-1438/16.05.2015. frontier zone, 1435
• AĞIR, Abdullah Mesut (2010), Memlûk Sultanı el-Melik ez-Zâhir Seyf ed-Dîn Çakmak Dönemi (1438– 1453), İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
• AKA, İsmail (1994), Mirza Şahruh ve Zamanı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• AYALON, David (1989), “Memlûk Devleti’nde Kölelik Sistemi”, (çev. Samira Kortantamer), Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, (IV): 211–247.
• AYALON, David (2015), Memlûk Ordusunun Yapısı Üzerine Araştırmalar I-II-III, (çev. Abdullah Mesut Ağır), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• el-Aynî, Bedreddin Mahmud (1985), Ikd’ul-Cumân fî Tarih Ehli’z-Zaman, C. I, (yay. Abderrâzık et- Tantâvî el-Karmût), Kahire.
• Codex Cumanicus (1880), (haz. Comes Geza Kuun), Budapeşte: Academie Hung. Yay.
• ÇETİN, Altan (2004), “Selçuklu Teşkilâtı’nın Memlûklere Tesiri”, Belleten, C. LXVIII, (251): 1-24.
• ÇETİN, Altan (2007), Memlûk Devletinde Askerî Teşkilat, İstanbul: Eren Yay.
• HOLT P. M. (2003), Haçlılar Çağı 11. Yüzyıldan 1517'ye Yakındoğu, (çev. Özden Arıkan), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• HOMERIN, Th. Emil (2002), “Memlûklar Dönemi Mısır’ında Sûfiler ve Tasavvuf Aleyhtarları”, (çev. Salih Çift, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisit), C. XI, (1): 243-264.
• İbn Hacer el-Askalânî (1969), İnbâ el-Gumr bi-Ebnâ el-Umr, (yay. ve tah. Hasan Habeşî), C. II, 4 cilt, Kahire.
• İbn Hacer el-Askalânî (1986), İnbâ el-Gumr bi-Ebnâ el-Umr, C. VIII, 8 cilt, (yay. Abdulvehhab el-Buharî), Beyrut.
• İbn İyas, Muhammed b. Ahmed (1960–1963), Bedâi ez-Zuhûr fî Vakâi ed-Duhûr, C. I, 3 cilt, (yay. Muhammed Mustafa Ziyade), Kahire.
• İbn Tagriberdi, Cemâleddin (byy), Mevrid el-Letâfe fî men Veliye es-Saltana ve’l-Hilâfe, C. II, 2 cilt, (yay. Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye), Kahire.
• İbn Tagriberdi, Cemâleddin (1971), en-Nucûm ez- Zâhire fî Mulûk Mısr ve’l-Kâhire, C. XV, (yay. İbrahim Ali Tarhan), Kahire.
• İbn Tagriberdi, Cemâleddin (1986), el-Menhel es-Sâfî el-Müstevfî Ba’de’l-Vâfî, C. IV, 7 cilt, (yay. Muhammed Muhammed Emin), Kahire.
• İbni Tagrıberdi (2013), en-Nücûmu’z-Zâhire (Parlayan Yıldızlar), (çev. Ahsen Batur), İstanbul: Selenge Yay.
• İNALCIK, Halil (1997), “Murad II”, İslam Ansiklopedisi, C. VIII: 598–615.
• KANAT, Cüneyt (1996), Memlûk-Timurlu Münasebetleri (1382–1447), İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
• KOPRAMAN, Kazım Yaşar (1971), el- Aynî’nin Ikd el-Cumân’ında XV. Yüzyıla Ait Anadolu Tarihi ile İlgili Kayıtlar, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil At—Tarih Coğrafya Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
• KOPRAMAN, Kazım Yaşar (1992), “Memlûkler”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C. VI: 433- 543.
• KORTANTAMER, Samira (1993), Bahrî Memlûklarda Üst Yönetim Mensupları ve Aralarındaki İlişkiler, İzmir: Ege Üniversitesi Yay.
• LİTTLE, Donald P. (2012), “Memlükler’de Din”, (çev. Efe Durmuş), Hıstory Studies Prof. Dr. Ever Konukçu Armağanı: 472-482.
• el-Makrîzî, Takiyüddin (1938–1956, 1971–1972), Kitâb es-Sulûk li-Ma‘rifet Duvel el-Mulûk, C. IV/I-II, 4 cilt, (yay. Muhammed Mustafa Ziyade - Said Abdulfettah Aşûr), Kahire.
• el-Makrîzî, Takiyüddin (1997), Kitâb es-Sulûk li-Ma’rifeti Duvel el-Mulûk, c. VI; c. VII, 7 cilt, (yay. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye), Beyrut. es-Sayrafî, Ali b. Davud b. El-Hatîb el-Cevherî (1970–1973, 1994), Nuzhet en-Nüfûs ve’l-Ebdân fî Tevârîh ez-Zaman, C. II, 4 cilt, (yay. Hasan Habeşî), Kahire.
• SOLAK, Kürşat (2011), Memlûk Devleti’nin Anadolu Beylikleriyle Münasebetleri, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) .
• SÜMER, Faruk (1999), Türk Devletleri Tarihinde Şahıs Adları I, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1988), Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• YİĞİT, Fatma Akkuş (2011), Memlûkler Döneminde Çukurova, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• YİNANÇ, Refet (1989), Dulkadir Beyliği, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.