THE ANIMALS TAX DURING THE NATIONAL STRUGGLE AND THE REPUBLIC PERIOD (1920-1962)

Yıl 2015, Sayı: 38, 69 - 102, 31.05.2016

Ali Rıza Gönüllü

https://doi.org/10.21563/sutad.187039

Cited By: 2

Öz

There are some taxes transferred from Ottoman period to period of Republic. One of them is the tax of small livestack, too. But, the law of Census tax was accepted instead of the tax of small livestack in 1924. Then, the name of this law became the law of Animals’. Census law taxes for animal species as sheep, goat, mohair goat, camel and monster (pig), later on included other cattle animals to tax. According to Census and Law of Animals tax, a certain amount of cash tax has been made compulsory each year for small animals and cattle owners. Until 1955, animal taxes rates in state budget revenue was changing between % 7.2 and % 1.1, in 1956 this rate started to fall down below %1 and it became %0.4 in 1961. Animal Tax Law was repealed in 1962. Some people were unable to pay animal taxes because of some reasons and their loans were postponed by state. Citizens who took their animals also have to pay a penalty tax for this tax.

Anahtar Kelimeler

National struggle, Republic period, small livestack, countdown to tax, animal tax, budget revenues

MİLLİ MÜCADELE VE CUMHURİYET DÖNEMİNDE HAYVANLAR VERGİSİ (1920-1962)

Öz

Osmanlı döneminden Cumhuriyet dönemine intikal eden bazı vergiler bulunmaktadır. Bunlardan birisi de ağnam vergisidir. Ancak 1924 yılında ağnam vergisi yerine Sayım Kanunu kabul edilmiştir. Daha sonra da bu kanunun ismi Hayvanlar Vergisi Kanunu olmuştur. Sayım Kanunu’nda vergiye konu olan hayvan cinsi koyun, keçi, tiftik keçisi, deve ve canavar (domuz) iken, daha sonraki kanunlarda diğer büyük baş hayvanlarda vergiye konu olmuştur. Sayım ve Hayvanlar Vergisi kanunlarına göre, hayvan sahiplerinden sahip oldukları küçük ve büyük baş hayvanlar için her yıl belli miktar nakdi vergi tahsil edilmesi zorunluluk olmuştur. Hayvanlar vergisi 1955 yılına kadar, devletin gelirler bütçesinde % 7.2 ile % 1.1 arasında değişen oranlarda iken, 1956 yılından itibaren bu oran % 1’den aşağıya düşmeye başlamış ve 1961 yılında % 0.4 olmuştur. Hayvanlar Vergisi Kanunu 1962 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. Bazı nedenlerle hayvan vergisini ödeyemeyen vatandaşların, vergi borçları devlet tarafından tecil edilmiştir. Hayvanlarını vergiden kaçıran vatandaşlar da vergilerini cezalı olarak ödemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Ağnam, Sayım Vergisi, Hayvanlar Vergisi, Bütçe Gelirleri

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA.): ,Bakanlar Kurulu Kararları (BCA. BKK.), Muamelat Genel Müdürlüğü (BCA. Mua.)
• Kaynak Eserler ve Yayınlanmış Belgeler
• Ağnam Kanunu ve Esbâb-ı Mucibe Lâyihası, Devlet-i Osmaniye Maliye Nezareti, İstanbul 1326.
• Ağnamın Suret-i Tâdadıyla Resminin Cibâyetine ve Yoklama Muamelatının İfâsına Dair Kaleme Alınıp Mer’iyet-i Ahkâmına Bil-istizan İrâde-i Seniye Hazreti Hilâfetpenâhi Şeref Müteallik Buyrulmuş Olan Talimattır, Matbaa-i Osmaniye, Dersaadet 1325.
• İstatistik Göstergeleri (1923-1913), Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara 2014, Türkiye İstatistik Kurumu Yay.
• Sayım Kanunu ve Suver-i Tatbikiyesini Mübeyyin Talimatnâmedir, Vilayet Matbaası Ankara 1340.
• Tahsil-i Emval Kanunu, Maliye Nezareti, Matbaa-i Âmire İstanbul 1325.
• Türkiye Cumhuriyeti Büyük Millet Meclisi Tarafından Âhiren Kabul Edilen Yeni Vergi Kanunları, Orhaniye Matbaası, İstanbul 1926.
• Vergi İstatistikleri Yıllığı (1923-1991), Ankara 1992, Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü Yay.
• Araştırma ve İnceleme Eserleri
• AKDOĞAN, Abdurrahman (2011), Kamu Maliyesi, Ankara.
• AKINTÜRK, Turgut (2002), Hukuka Giriş, (edit.: Neval Okan), Eskişehir.
• ÇAĞATAY, Neşet (1947), “Osmanlı İmparatorluğunda Reayadan Alınan Vergi ve Resimler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, S. 5:483-511.
• EMECEN, Feridun (1988), “Ağnam Resmi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C 1: 478-479.
• EROĞLU, Onur (2012) , “Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinden Cumhuriyeti’nin İlk Yıllarına Kamu Maliyesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 12: 57-89.
• GÖNÜLLÜ, Ali Rıza (2011), “Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Yol Vergisi (1866- 1921)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 30: 289-334.
• İLKMEN, Şeref Nuri (1943), Türkiye Vergi Sisteminde Hayvanlar Vergisi, Ankara: Yüksek Ziraat Enstitüsü Matbaası.
• KAYA, Dilek Göze- DURGUN, Ayşe (2009), “1923-1938 Dönemi Atatürk’ün Maliye Politikaları: Bütçe ve Vergi Uygulamaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S 19: 233-249.
• KAZICI, Ziya (1977), Osmanlılarda Vergi Sistemi, İstanbul.
• MUTLU, Abdullah (2009), Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Vergileme Zihniyetinin Gelişimi, Ankara.
• MÜDERRİSOĞLU, Alptekin (1990), Kurtuluş Savaşı’nın Mali Kaynakları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay..
• ŞENER, Abdüllatif (1990), Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi, İstanbul.
• TAŞKIN, Ünal (2013), “Osmanlı Devleti’nin Son Yıllarında Ağnam Vergisine Yapılan Zamlar”, Turkish Studies, Volume: 8/5: 789-796.
• TEZEL, Yahya S (2000), Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), İstanbul.
• Gazete ve Dergiler
• Ceride-i Resmi (CR)., Resmi Ceride (RC)., Resmi Gazete (RG)., Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi (MM ZC)., Türkiye Büyük Millet Meclisi Kanunlar Dergisi (TBMM KD)., Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC).