OSMANLI DEVLETİ’NDE GENÇ DİMAĞLARI BASIN YOLU İLE ŞEKİLLENDİRMEK: TALEBE DEFTERİ DERGİSİ VE DERGİ SÖYLEMİNDE SAVAŞ VE VATAN SEVGİSİ

Yıl 2015, Sayı: 37, 537 - 561, 01.06.2016

Ebru Davulcu

https://doi.org/10.21563/sutad.187059

Öz

Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nin Balkan ve Birinci Dünya Savaşlarını yaşadığı yıllarda çıkarılan Talebe Defteri Dergisi’ni ve bu dergide yer alan vatan sevgisi ve savaş konulu yazıları incelemektedir. Savaş, toplumun diğer kesimlerini olduğu gibi çocuk ve gençleri de derinden etkilemiştir. Bu durum ise, çocuk edebiyatına olan ihtiyacı artmıştır. Diğer ülkelerde, bu ihtiyacın giderilmesi için çocuk mecmuaları sayıca fazlalaştırılmıştır. Osmanlı Devleti’nde ise, savaş döneminde ardı ardına kapanan diğer mecmuaların aksine Talebe Defteri Dergisi, maddi anlamda yaşadığı tüm zorluklara rağmen büyük bir fedakârlıkla yayınlanarak gençlerin dimağını şekillendirmek istemiştir.Niteliksel tarihsel tasarım karakterini taşıyan çalışma sonucunda, gençlere vatan sevgisinin aşılanmaya çalışıldığı, gençlerin özgürleşmek için savaş konusunda cesaretlendirildiği saptanmıştır. Bunda, yazar ve şairlerin gençlere karşı borçlarının daha önceki savaşlar nedeniyle uğranılan felaketi anlatmak ve unutturmamak olduğunu düşünmeleri etkindir.

Anahtar Kelimeler

Talebe Defteri Dergisi, Vatan Sevgisi ve Savaş Söylemi, Çocuk ve Gençlik Dergisi

CONFIGURING YOUNG MINDS IN OTTOMAN EMPIRE BY THE WAY OF PRESS: MAGAZINE TALEBE DEFTERİ AND WAR AND LOVE OF COUNTRY IN THE MAGAZINE TALEBE DEFTERİ’S DISCOURSE

Öz

This study examines the magazine Talebe Defteri published in the years when Ottoman Empire witnessed Balkans and First World Wars and of the articles themed love of country and war given in this magazine. War affected children and young people deeply as well as other segments of society. This situation increased the need felt for children literature. In other countries, number of children magazines was increased in order to meet this need. In Ottoman Empire, the Magazine Talebe Defteri was published with a great sacrifice despite all challenges it experienced financially and wanted to configure minds of young people on contrary to other magazines closed successively in the war period. At the end of study possessing character of qualitative historical design, it was concluded that love of country was tried to be instilled in young people and young people were encouraged in regard to war for liberalizing. Here, this point is effective that author and poets consider that their debts against young people are telling the disaster suffered due to previous wars and not making them to forget this disaster.

Anahtar Kelimeler

Magazine Talebe Defteri, Love of Country and War Expression, Children and Youth Magazine

Kaynakça

• IŞIK, İhsan (2007). “Ahmet Halit Yaşaroğlu”, Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, C.9, Ankara: Elvan Yayınları: 3828.
• KÖROĞLU, Erol (2004). Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• KURULTAY, Turgay (2006). “Çocuk Edebiyatımızda Savaş ve Ulusal Kimlik”, Çocuk ve İlkgençlik Edebiyatı Kurultayı, İstanbul: TC Maltepe Üniversitesi Yayınları: 131-141.
• KÜR, İsmet (1991). Türkiye’de Süreli Çocuk Yayınları, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• OKAY, Cüneyd (1999). Eski Harfli Çocuk Dergileri, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• OKAY, Cüneyd (1998). Osmanlı Çocuk Hayatında Yenileşmeler, İstanbul: Kırkambar Yayınları. OKAY, Cüneyd (1998). “Meşrutiyet Milliyetçilik/Millilik (1908-1918)”, Türk Yurdu, C. 18, Ankara: 20-22. Dönemi Çocuk Dergilerinde
• ÖZYER, Nuran (2006). “Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Savaş Konusu Üzerine”, Çocuk ve İlkgençlik Edebiyatı Kurultayı, İstanbul: TC Maltepe Üniversitesi Yayınları: 123-129.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). “Çocuk Edebiyatı”, İstanbul: Dergah Yayınları: 154-159.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). “Çocuk Gazete ve Dergileri”, İstanbul: Dergah Yayınları: 159-160.
• UÇAN, Lale (2012). “Osmanlı Çocuk Dergilerinin Çocuk Kimliği Üzerine Etkileri”, Osmanlı Dünyasında Çocuk Olmak, İstanbul: Dem Yayınları: 167-205.
• VARLIK, Bülent (1985). “Tanzimat ve Meşrutiyet Dergileri”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları: 112-125.
• Talebe Defteri Dergisi
• A. Memduh (19 Kanun-i Evvel 1329). “Vatan borcu”, Talebe Defteri, s.260-261.
• Abdülfeyyaz Tevfik (4 Temmuz 1329). “Kırmızı Siyah Kitab”, Talebe Defteri, s. 57.
• Ahmet Cevat (13 Mart 1330). “Harpten sonra onlar nasıl çalışıyor, biz ne yapıyoruz?”, Talebe Defteri, s.356-357.
• Ahmet Cevat (27 Şubat 1329). “Vatan ve İnsaniyet”, Talebe Defteri, s.337.
• Ahmet Cevat (4 Mart 1330). “Bir mağlubiyetten ibret”, Talebe Defteri, s. 7-11.
• Ahmet Halit (5 Kanun-i Sani 1332). “Okuyucularımıza”, Talebe Defteri, s.513.
• Ahmet Refik (11 Teşrin-i Evvel 1333). “Yirmi Beş Sene Siper Kavgası-Murat Ağanın Kahramanlıkları”, Talebe Defteri, s.746-747.
• Ahmet Refik (13 Eylül 1333). “Yirmi Beş Sene Siper Kavgası-Analarımızın Gayreti”, Talebe Defteri, s. 727.
• Ahmet Refik (20 Kanun-i Evvel 1333). “Yirmi Beş Sene Siper Kavgası-Kandiye’ye İlk Hücum”, Talebe Defteri, s. 807-809.
• Ahmet Refik (22 Teşrin-i Sâni 1333). “Yirmi Beş Sene Siper Kavgası-Resmi Önünde Gazilerimiz”, Talebe Defteri, s. 789.
• Ahmet Refik (25 Teşrin-i Evvel 1333). “Yirmi Beş Sene Siper Kavgası-Kanlı Hücum- Kal’anın Fethi”, Talebe Defteri, s.763-765.
• Ali Ulvi (4 Mart 1330). “Vatanıma”, Talebe Defteri, s. 3.
• Aziz Hüdai (20 Kanun-i Evvel 1333). “Deniz Muharebeleri II”, Talebe Defteri, s.802- 804.
• Aziz Hüdai (22 Teşrin-i Sâni 1333). “Deniz Muharebeleri I”, Talebe Defteri, s. 785-786.
• Aziz Hüdai (25 Teşrin-i Evvel 1333). “Kısmet”, Talebe Defteri, s. 759-762.
• Celal Sahir (19 Kanun-i Evvel 1329). “Türk Kızı Diyor ki:”, Talebe Defteri, s. 247.
• Hüseyin Ragıb (5 Kanun-i Sâni 1332). “Vatan Hakkında”, Talebe Defteri, s.514-515.
• Munis Nejat (24 Nisan 1330). “Birinci Mektup-Giden Gelir”, Talebe Defteri, s. 403- 404.
• Munis Nejat (8 Mayıs 1330). “Coğrafya-Tarih”, Talebe Defteri, s. 419-420.
• Nüzhet Sabit (13 Şubat 1329).“Al ve beyaz”, Talebe Defteri, s.322-323.
• Nüzhet Sabit (15 Mart 1333, 12 Nisan 1333, 26 Nisan 1333, 24 Mayıs 1333, 21 Haziran 1333, 10 Temmuz 1333).“Kırkbeşbir Tonguz”, Talebe Defteri, s.584-587, 617-620, 634, 665, 668, 682-687, 699.
• Nüzhet Sabit (30 Kanun-i Sani 1329). “Vatan Toprağı”, Talebe Defteri, s.307-308.
• Osman Fahri (1 Mart 1333). “Memleketime”, Talebe Defteri, s. 562.
• Talebe Defteri (11 Teşrin-i Evvel 1333). “Büyük Bir Teşebbüs”, s. 737.
• Talebe Defteri (11 Teşrin-i Evvel 1333). “Defterin büyük bir teşebbüsü”, s. 737.
• Talebe Defteri (11 Teşrin-i Evvel 1333).“Kariînlere”, s.736.
• Talebe Defteri (13 Mart 1330). “Türkçe Kitabet Dersleri Mekteplerimizde Ne Haldedir?”, s. 353-354.
• Talebe Defteri (14 Mart 1334). s. 873.
• Talebe Defteri (15 Ağustos 1329). s. Kapak.
• Talebe Defteri (19 Kanun-i Evvel 1329). s. Kapak.
• Talebe Defteri (19 Kanun-i Evvel 1329). s. Kapak.
• Talebe Defteri (19 Kanun-i Sâni 1332). “10 Paranın Kıymetini Bilmeyen Müslüman Olamaz”, s. Kapak.
• Talebe Defteri (23 Mayıs 1329). “Talebe Defteri Heyet-i İdare-i Muhteremasına”, s. 1.
• Talebe Defteri (6 Haziran 1329). “Talebe Defteri’nin İlavesi”, s. 33.