KADIBURHANEDDİN DİVANINDA BENZEMEK FİİLİNİN SIRA DIŞI KULLANIMI

Yıl 2015, Sayı: 37, 247 - 261, 01.06.2016

Mustafa Yıldız

https://doi.org/10.21563/sutad.187069

Öz

Dil olarak adlandırılan sistem bir taraftan kurallara sıkı sıkıya bağlı ve bu bakımdan
durgun bir özellik arz ederken diğer taraftan da söz konusu kuralları göz ardı etmeden
gelişimini sürdürebilme kabiliyetine sahip, önü açık bir sistemdir. Böyle bir yapıda her zaman
yeniliklerle karşılaşmamız tabii bir durumdur. Yazımıza konu olan –A benze- yapısı da dilin
bu durumuna dair gösterilebilecek tipik örneklerden birisidir.
Bugüne kadar Türkçede temel fiil olma özelliği gösteren benze- fiilinin Kadı
Burhaneddin’in dilinde tespit etmiş olduğumuz standart dışı bir kullanımı ve anlamı söz
konusudur. Bu çalışmada, fiilin belirli bir bağlam ve gramer yapısı içinde kazanmış olduğu bu
yeni anlamı ve görevi üzerinde durulacak ve benze- fiilinin –A zarf-fiil eki ile kullanımından
ortaya çıkan alışılmamış bağdaştırma örnekleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kadı Burhaneddin, birleşik fiil, tasvir fiili, benze- fiili, alışılmamış bağdaştırma

THE UNCOMMON USE OF THE VERB "BENZE-" IN THE DIVAN OF KADI BURHANEDDIN

Öz

On the one hand, language named system strictly adheres to the rules and in this respect while offering a stagnant property; on the other hand, it has an ability to sustain the progress without ignoring the related rules; it is an open system to progress. It is always a natural state our encounter with innovations in such a structure. Structure of -A benze- which is the subject of our article is one of the typical examples relating to this feature of the language. Hitherto, There is a non-standard use and the meaning which we have determined that the verb of benzemek which is showing the characteristic of the being a basic verb in Turkish language. In this study, It will be emphasize new meaning and function of the verb to be gained in a given context and grammar and it will be analyzed the examples of unconventional coupling which consist of using a combination the verb "benze-" with the gerund –A.

Anahtar Kelimeler

Kadı Burhaneddin, compound verb, descriptive verb, the verb “benze-”, unconventional coupling

Kaynakça

• AKSAN, Doğan (1995), Her Yönüyle Dil, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.
• BANGUOĞLU, Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican (1984), Kutadgu Bilig Grameri-Fiil, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
• ERGİN, Muharrem (1980), Kadı Burhaneddin Divanı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• ______, (1989), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınevi.
• GABAİN, A. Von (1953), “Türkçede Fiil Birleşmeleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten: 16-24.
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1991), Yapı Bakımından Türk Dilinde Fiiller, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kadı Burhaneddin Divanı I, (1944), Tıpkıbasım, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KORKMAZ, Zeynep (1959), Türkiye Türkçesinde “İktidar” ve “İmkân” Gösteren Yardımcı Fiiller ve Gelişmeleri, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten: 107-124.
• NADZHIP, E. N. (1971), Modern Uigur, “Nauka” Publishing House, Moskow.
• Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü , (2009), c. VI, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ______, (2009), c. II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkçe Sözlük, (2011), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YOLDAŞEV, A. A. (1965), Analitiçeskie formı glagola v tyurkskiḫ yazıkaḫ, Moskva.
• ZEYNALOV, Ferhad (1986), “Türk Dillerinde Birleşik Eylem Meselesi”, İÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi: 455-468.