Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nde Çekim Edatı İş- levinde Kullanılan -IncA Ekli Zarf-eylem Yapıları

Yıl 2014, Sayı: 35, 1 - 19, 02.06.2016

Hacı Ömer Karpuz Erkah Salan

https://doi.org/10.21563/sutad.187100

Cited By: 2

Öz

Seyahatnâme'de çekim edatı işlevi kazanmış -IncA ekli zarf-eylem yapılarını ele alan bu makalegiriş, inceleme ve sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çekim edatlarınınoluşumu hakkında bilgi verilmiş; inceleme bölümünde "varınca", "gelince", "olınca", "gidince","çıkınca", "enince" sözcüklerinin Seyahatnâme'de sınırlama bildiren çekim edatı işlevindekikullanımları örneklerle anlatılmıştır. Sonuç bölümünde, çalışmayla elde edilen tespitve yorumlara yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, çekim edatı, zarf-eylem eki "-IncA", sınırlama, işlev

Structures of Gerundium with -IncA Used in Function of Postposition in Evliya Çelebi Seyahatnâmesi

Öz

This article which studied structures of gerundium with ‐IncA used in function of post‐position in Seyahatnâme is comprised of introduction, research and conclusion sections. In the introduction section; occurrence of postpositions have been expressed. In the research section; usages of limiting postposition of the words ʺvarıncaʺ, ʺgelinceʺ, ʺolıncaʺ, ʺgidinceʺ, ʺçıkıncaʺ and ʺeninceʺ in Seyahatnâme have been explained with examples. In the conclu‐sion section; the determinations and the comments revealed through the study have been stated.

Anahtar Kelimeler

Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, postposition, gerundium "-IncA", limitation, function

Kaynakça

• ALKAYA, Ercan (2007). Kuzey Grubu Türk Lehçelerinde Edatlar, Elazığ: Manas Yay.
• ARGUNŞAH, Mustafa (2011). ʺTürkçede Zarf‐fiil Eklerinin Durum Ekleriyle Kalıp‐ laşmasıʺ, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and  History of Turkish or Turkic, Volume 6/1, 55‐68.
• BANGUOĞLU, Tahsin (2000). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yay.
• BAYRAKTAR, Nesrin (2004). Türkçede Fiilimsiler, Ankara: TDK Yay.
• BİLGEGİL, M. Kaya (1984). Türkçe Dilbilgisi, İstanbul: Dergâh Yay.
• BOESCHOTEN,  Hendrik  (2009).  ʺEvliya  Çelebiʹnin  İmlâsı  ve  Bizim  Transliterasyo‐ numuzʺ,  Evliya  Çelebi  Diyarbekirʹde,  (drl.:  Martin  van  Bruinessen,  Hendrik  Boeschoten) (çev.: Tansel Güney), İstanbul, İletişim Yayınları, , 127‐142.
• BOESCHOTEN, Hendrik (2009). ʺDilbilim Araştırmaları İçin Bir Kaynak Olarak Se‐ yahatnâmeʺ,  Evliya  Çelebi  Diyarbekirʹde,  (drl.:  Martin  van  Bruinessen,  Hendrik  Boeschoten) (çev.: Tansel Güney), İstanbul: İletişim Yay., 143‐181.
• BOZ, Erdoğan (2007). Türkiye Türkçesinde +{A} Durum Biçimbirimi, Ankara: Gazi Ki‐ tabevi.
• BURAN,  Ahmet  (1999).  ʺTürkçede  Kelimelerin  Ekleşmesi  ve  Eklerin  Kökeniʺ,  3.  Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı 1996, Ankara: TDK Yay., 207‐214.
• COŞKUN,  Volkan  (1997).  “Tarihî  Türk  Lehçeleri  ve  Özbek  Türkçesinde  Zaman  ve  Mekânda Sınırlama Görevi Üstlenen Yapılar”, Türk Dili Araştırma Yıllığı Belleten  1997, Ankara: TDK Yay., 429‐438.
• ÇAĞATAY, Saadet (1948). ʺEski Osmanlıcaʹda Fiil Müştaklarından III. Gerundiflerʺ,  Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, C. 6, S. 1‐2, Ankara, 27‐47.
• DANKOFF, Robert (2008). Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi Okuma Sözlüğü (Katkılarla çev.  Semih Tezcan), İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• DENY, Jean (2012). Türk Dil Bilgisi ‐ Modern Türk Dil Bilgisi Çalışmalarının Kapsamlı  İlk  Örneği  ‐  (çev.:  Ali  Ulvi  Elöve),  (Günümüz  Türkçesine  uyarlayan:  Ahmet  Benzer), İstanbul: Kabalcı Yay.
• DEVELİ, Hayati (1995). Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyıl Osmanlı Türkçe‐ sinde Ses Benzeşmeleri ve Uyumlar, Ankara: TDK Yay.
• DEVELLİOĞLU,  Ferit  (2000).  Osmalıca‐Türkçe  Ansiklopedik  Lûgat  (haz.:  Aydın  Sami  Güneyçal), Ankara: Aydın Kitabevi.
• DUMAN, Musa (1995). Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyılda Ses Değişmele‐ ri, Ankara: TDK Yay.
• ERGİN, Muharrem (1998). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yay.
• GRÖNBECH, K. (2000). Türkçenin Yapısı (çev.: Mehmet Akalın), Ankara: TDK Yay.
• GÜLSEVİN, Gürer (2001). ʺTürkiye Türkçesinde Birleşik Zarf‐fiillerʺ, Afyon Kocatepe  Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. II, S. 2, Afyon, 125‐144.
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1992). Türk Dilinde Edatlar, İstanbul: MEB Yay.
• HÜNERLİ,  Bülent  (2010).  ʺDoğu  Trakya  Ağızlarında  Arkaik  Olarak  Kullanılan  Sı‐ nırlama İşlevindeki {‐(y)XncA} Zarf‐fiil Ekiʺ, Turkish Studies International Perio‐ dical  For  the  Languages,  Literature  and  History  of  Turkish  or  Turkic,  Volume  5/1,  495‐507.
• KAHRAMAN,  Seyit  A.‐DAĞLI,  Yücel‐DANKOFF,  Robert‐KURŞUN,  Zekeriya-SEZGİN, İbrahim (hzl.) (2011). Evliyâ Çelebi bin Derviş Mehemmed Zıllî Evliyâ Çe‐ lebi  Seyahatnâmesi‐1  1  ve  6.  Kitaplar  (ed.:  M.  Sabri  KOZ),  İstanbul:  Yapı  Kredi  Yay.
• KAHRAMAN, Seyit A.‐DAĞLI, Yücel‐DANKOFF, Robert (hzl.) (2011). Evliyâ Çelebi  bin  Derviş  Mehemmed  Zıllî  Evliyâ  Çelebi  Seyahatnâmesi‐2  7  ve  10.  Kitaplar,  Dizin  (ed.: M. Sabri KOZ). İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• KARA, Funda (2009., ʺEdat ve Zarf Üzerine Bazı Düşüncelerʺ, Turkish Studies Inter‐ national  Periodical  For  the  Languages,  Literature  and  History  of  Turkish  or  Turkic,  Volume 4/3, 1281‐1300.
• KARABACAK, Esra (2002). Bergamalı Kadri Müyessiretüʹl‐Ulûm, Ankara: TDK Yay.
• KARAHAN,  Leylâ  (2011).  ʺʹSonra  ve  Önceʹ  Kelimelerinin  Edat  Kategorisi  İçindeki  Durumuʺ,  Türk  Dili  Üzerine  İncelemeler  (hzl.:  Ekrem  Arıkoğlu,  Dilek  Ergönenç  Akbaba), Ankara: Akçağ Yay., 271‐ 282.
• KARAAĞAÇ, Günay (2009). ʺEdat Üzerine Düşüncelerʺ, Gazi Türkiyat, Türklük Bili‐ mi  Araştırmaları  Dergisi  Necmettin  Hacıeminoğlu  Özel  Sayısı,  S.  5,  Ankara,  157‐ 169.
• KARPUZ, Hacı Ömer (2000). Türkçeʹde Zarflar ‐Türkiye Türkçesi Edebi Dilindeki Zarfla‐ rın Yapısal ve İşlevsel İncelemesi‐, Denizli: Ege‐Doğuş Yay.
• KORKMAZ,  Zeynep  (2000).  Türkçede  Eklerin  Kullanılış  Şekilleri  ve  Ek  Kalıplaşması  Olayları, Ankara, TDK Yay.
• KORKMAZ,  Zeynep  (2003).  Türkiye  Türkçesi  Grameri  (Şekil  Bilgisi),  Ankara:  TDK  Yay.
• Lİ, Yong‐Sŏng (2004). Türk Dillerinde Sontakılar, İstanbul: Kebikeç Yay.
• ORUÇ, Birsel (1999). ʺTürkiye Türkçesinde Kullanılan Çekim Edatları Üzerine Gö‐ rüş  Farklılıklarından  Kaynaklanan  Problemlerʺ,  Türk  Gramerinin  Sorunları  II,  Ankara: TDK Yay., 421‐430.
• ÖNER, Mustafa (1999). ʺTürkçede Edatlı (Sentaktik) İsim Çekimiʺ, Türk Dili, S. 565,  Ankara, 10‐18.
• ÖNER, Mustafa (2003). ʺTürkçede Çekim Edatlarının Karşılaştırma ve Sınırlandırma  Bağlantılarıʺ, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1999/I‐II, Ankara, 147‐157.
• ÖNER, Mustafa (2004). ʺTürkçe Söz Diziminde Eklenme Yönündeki Yapılar Üzeri‐ neʺ, Zeynep Korkmaz Armağanı, Ankara: TDK Yay., 283‐289.
• SALAN,  Erkan  (2013).  Evliya  Çelebi  Seyahatnâmesiʹnin  Biçim  Bilgisi  Özellikleri,  Pa‐ mukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi,  Denizli.
• TİKEN, Kâmil (2004). Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarf Fiil‐ ler, Ankara: TDK Yay.
• TULUM, Mertol (2011). 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı, Ankara: TDK Yay.
• ÜSTÜNOVA, Kerime (2008). Türkiye Türkçesi Ad İşletimi (Biçim Bilgisi), İstanbul: Ke‐ sit Yay.
• YAMAN, Ertuğrul (2005). Özbek Türkçesinde Edatlar (Kaynakları, Ses ve Şekil Özellikle‐ ri), Ankara: Gazi Kitabevi.
• YILMAZ DENİZ, Özlem (2009). Türkiye Türkçesinde Eylemsi, Ankara: TDK Yay.
• YÜCE, Nuri (1999). Gerundien in Türkischen Eine Morphologische und Syntaktische Un‐ tersuchung, İstanbul: Simurg Yay.