Silifke Yörüklerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm Gelenekleri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2014, Sayı: 35, 111 - 133, 02.06.2016

Özkan Demir , Nur Bakar

https://doi.org/10.21563/sutad.187113

Cited By: 1

Öz

Yörükler, atlı‐göçebe Türk kültürüne uygun yaşantılarını diğer birçok Türk topluluğuna göredaha uzun süre devam ettiren ve yerleşik düzene yakın zamanlarda geçen Türk topluluklarındanbirisidir. Silifke yöresinde de hâkim olan yaşayış Yörük kültürünün ürünüdür ve bu kültürbirçok yerleşim birimine göre daha canlı olarak yaşatılmaktadır. Burada tabiat, bollukbereket,hayvanlar, türbeler, ocaklar, nazar, kurban‐adak, uğur, büyü gibi konularda çok çeşitliinanış ve doğum, evlenme ve ölüm gibi geleneklere rastlanmaktadır.Doğum, evlenme ve ölüm, insan yaşamının başlıca üç geçiş dönemini oluşturmaktadır. Budönemlerdeki uygulamalar, bağlı bulundukları kültürel yapının özelliklerine göre şekillenir.Bu nedenle doğum, evlenme ve ölüm içerisinde yer alan gelenekler, görenekler ve uygulamalarbu bölgenin geleneksel kültürünün önemli bölümünü oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Silifkeçevresindeki yörük kültürünün bu geleneklerinden bahsedilmiştir Araştırma sonucunda bugeleneklerden bazıları devam ederken, çoğu unutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Silifke, Yörük, doğum, evlenme, ölüm, gelenek.

A Research on the Nomads of Silifke Concerning Their Birth, Marri- age and Funeral Traditions

Öz

Turks, having settled recently, are one of the communities who kept their traditional horsed‐nomadic lives which were in accordance with Turkish culture longer than any other Turkish community.  The life style dominant in Silifke region now is the result of Nomad Culture and this culture is maintained more vividly here than in other settlements.  Here we can coincide with various traditions concerning nature, abundance, fertility, animals, mausoleum, stoves, evil, sacrifice, luck, magic, birth, marriage and death.  Birth, marriage and death, constitute the three major transition period of human life. These periods are shaped according to the characteristics of their cultural structure, depending on the applications. Therefore, birth, marriage and death traditions, customs and practices within this zone constitutes an important part of traditional culture. In this study, Silifke around the tra‐ditions of nomadic culture are discussed. Some of these traditions continue as a result of rese‐arch, most of them have been forgotten.

Anahtar Kelimeler

Silifke, nomad, birth, marriage, funeral, tradition.

Kaynakça

• AĞCALAR, Aslı (2009). Silifke Halk Kültürü Araştırması, Mersin Üniversitesi Sosyal  Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• ALPTEKİN, Mehmet (2007). Silifke’de Eski Türk İnançlarının İzleri, Niğde Üniversi‐ tesi Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi, Niğde.
• ARTUN, Erman (1996). “Çukurova Yörüklerinin Gelenek ve Görenekleri”, I. Akdeniz  Yöresi  Türk  Toplulukları  Sosyo‐Kültürel  Yapısı  (Yörükler)  Sempozyumu  Bildirileri,  Ankara, 25‐62.
• ARTUN, Erman (2005). Türk Halkbilimi, İstanbul.
• ARTUN, Erman (2008). “Çukurova Ağıt Söyleme Geleneğinde Ölüm Dışı Söylenen  Ağıtlar”, Karadeniz, C. 1, Ankara, 52‐78.
• BULDUK, Üçler (2000). “Bozdoğan Yörükleri ve Yaylak‐Kışlak Sahaları”, Anadolu’da  ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 71‐82.
• ÇABUK, Vahid (1966); “Yörükler”, İslam Ansiklopedisi, XIII, Ankara, 430‐431.
• ÇELTİKÇİ, Orhan (2010). “Türk Dünyası Kültüründe Doğum Üzerine Ortak Uygu‐ lamalar”,  Khazar  Journal  of  Humanities  and  Social  Sciences,  C.  10,  http://jas‐ khazar.org/wp‐content/uploads/2010/06/42.pdf (Şubat 2012)
• ÇETİNTÜRK,  Selahaddin  (1942).  “Osmanlı  İmparatorluğunda  Yürük  Sınıfı  ve  Hu‐ kuki  Statüleri”,  A.Ü.  Dil  ve  Tarih‐Coğrafya  Fakültesi  Dergisi,  C.  II  (1),  Ankara,  107–116.
• ÇIBLAK,  Nilgün  (2005);  “Türk  Halk  Kültürü  İçerisinde  Mersin  Ağıtlarının  Yeri”,  Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 14 (2), Adana, 201‐226.
• DEMİR,  Alparslan  (1999).  16.  Yüzyılda  İçel  ve  Çevresinde  Bozdoğan  Cemaatleri,  Ankara  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü  Yayınlanmamış  Yüksek  Lisans  Tezi,  Ankara.
• DEMİR,  Kenan  (2006).  Erdemliʹnin  Arpaçbahşiş  Kasabasıʹndaki  Boynuinceli  Oy‐ makʹının  Sosyo‐Kültürel  Yapısı,  Niğde  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü  Ya‐ yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde.
• DEVECİ, Esma (2003). Yörük Kızı, Silifke.
• DOĞAN, M.Sait ve Doğan,Cihangir (2004). “Tarihsel Gelişim Sürecinde Yörükler”,  Sosyoloji Konferansları Dergisi, C. 30, Ankara, 15‐29.
• DOĞRU,  M.  Akif  (1998).  “18.  Yüzyılda  Anadolu’da  Bozdoğan  Yörükleri”,  X.  Milli  Türkoloji Kongresi, İstanbul.
• DULKADİR, Hilmi (1993). “Sarıkeçililer”, II. Uluslararası Karacaoğlan Çukurova Halk  Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Adana, 481‐488.
• DULKADİR, Hilmi (1997). İçel’de Son Yörükler Sarıkeçililer, Mersin.
• ERÖZ, Mehmet (1965). “Türk Köy Sosyolojisi Meseleleri ve Yörük‐Türkmen Köyle‐ ri”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 6, Ankara, 119‐154.
• ERÖZ, Mehmet (1991). Yörükler, İstanbul.
• GÜLTEN, Sadullah (2008). XVI. Yüzyılda Batı Anadolu’da Yörükler, Gazi Üniversite‐ si Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• HALAÇOĞLU, Yusuf (1988). XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyase‐ ti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara.
• HÜSEYNİKLİOĞLU, Ayşegül (2008). Karaman Beylerbeyliği’nde Konar‐Göçer Nü‐ fus (1500‐1522), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora  Tezi, Elazığ.
• İNCİR, Ayşe (2011). Mersin Yörüklerinde  Doğum, Evlenme Ve Ölüm İle İlgili İna‐ nışların  Mukayeseli  Araştırması,  Fırat  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü  Ya‐ yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• KAYALI, Nejla (2010). Mersin Halk Kültüründe Geçiş Dönemleri, Mersin Üniversite‐ si Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• KOÇAK, Gizem (2006); Yerleşik Göçer Yörükler Arasındaki Farklılıkların Karşılaştı‐ rılması: Sarıkeçililer Örneği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayın‐ lanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• MEMİŞOĞLU, Ragıp (1996). “Boynuinceli Türkmenleri”, Türk Dünyası Araştırmaları,  S. 100, İstanbul, 147‐167.
• MEMİŞOĞLU, Ragıp (2004). “İçel Adının Değiştirilmesinin Düşündürdükleri ve İç‐ il (İçel) Türkmenleri”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 151, İstanbul, 71‐104.
• ÖZDEMİR,  Orhan  vd.  (2010);  Toroslarda  Yörükler  (Erdemli  ve  Silifke  Çevresi)  Mehmet  Doğan Armağanı, Kargıpınarı.
• SAĞLIK,  Selcan  (2006).  “Türkmen  Düğün  Geleneği”,  Modern  Türklük  Araştırmaları  Dergisi, C. 3 (2), Ankara, 71‐85.
• SÜMER,  Faruk  (1952).  “XVI. Asırda Anadolu,  Suriye  ve  Irak’ta  Yaşayan  Türk  Aşi‐ retlerine Umumi Bir Bakış”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 11  (1‐4), İstanbul, 509‐552.
• SÜMER, Faruk (1963). “Çukur‐ova Tarihine Dâir Araştırmalar (Fetihten XVI. Yüzyı‐ lın İkinci Yarısına Kadar)”, A.Ü. Dil ve Tarih‐Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmala‐ rı Dergisi, C. 1 (1), Ankara, 1‐98.
• SÜMER, Faruk (1992). Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri‐Boy teşkilatı‐Destanları, Ankara.
• UĞUR, Sait (1948). İçel Folkloru II, Ankara.
• YALGIN, Ali Rıza (1993). Cenupta Türkmen Oymakları, C. 1, İstanbul.
• YARDIMCI, Mehmet (1993). “Çukurovaʹda Ölümle İlgili İnanışlar‐Uygulamalar ve  İskenderun  Mezar  Taşlarının  Dili”,  II.  Uluslararası  Karacaoğlan  Çukurova  Halk  Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Adana, 547‐559.
• Kaynak Kişi 1: Havva Kanmaz, 1950 Silifke Süzerlik köyü doğumlu.
• Kaynak Kişi 2: Mehmet Doğan, 1938 Silifke Ovacık köyü doğumlu.
• Kaynak Kişi 3: Havva Ay, 1941 Gülnar doğumlu.