On the Lexeme Yaŋsaguçı in Qutadgu Bilig

Yıl 2010, Sayı: 28, 159 - 170, 01.12.2010

Orçun Ünal

Öz

This article discusses a hapax legomenon which occurs in the 5799th couplet of Qutadgu Bilig. The lexeme will be etymologized anew by means of Written Mongolian yangsagh and Manchu nanggiša-. Yaŋsagučı is derived from the verbal stem *yaŋsa- which itself is derived from the adjective yaŋus. Yaŋus which comes from *yaŋ- is only once attested in the Yenissei Inscriptions. It will also be shown that the word yangsagh actually means “flatterer”. In the conclusion, a new translation and interpretation of the couplet will be given.

Anahtar Kelimeler

Qutadgu Bilig, yaŋsagučı, Written Mongolian, Manchu, Proto-Turkic

Kutadgu Bilig’de Geçen Yaŋsaguçı Kelimesi Üzerine

Öz

Bu çalışmada, Kutadgu Bilig’in 5799. beyitinde geçen ve bir hapax legomenon olan yaŋsaġuçıkelimesi Klasik Moğolca yangsagh ve Mançuca nanggişa- kelimelerinin yardımıyla açıklanarakkelimenin etimolojisi yapılacaktır. Yaŋsaġuçı kelimesinin *yaŋsa- fiil gövdesinden, *yaŋsafiilininise –Us eki ile *yaŋ- fiil kökünden türetilmiş olan yaŋus sıfatından geldiği ve söz konusukelimenin “dalkavuk” anlamını taşıdığı gösterilecektir. Sonuç olarak, beyit yeniden anlamlandırılacakve yorumlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, yaŋsaġuçı, Klasik Moğolca, Mançuca, Proto-Türkçe