İZMİR’İN İŞGALİNİ PROTESTO AMACIYLA İSTANBUL’DA DÜZENLENEN MİTİNGLERİN TÜRK ROMANINDAKİ YANKILARI

Yıl 2017, Sayı: 41, 159 - 177, 31.05.2017

Gökay Durmuş

https://doi.org/10.21563/sutad.317876

Öz

İzmir’in işgali Millî Mücadele sürecinin önemli gelişmelerindendir. Birinci Dünya Savaşı’nın yarattığı hezimet, halkta bıkkınlık yaratmış ve cephelerde bulunmaktan soğutmuşken cereyan eden bu hadise, ihtiyaç duyulan kıvılcımı ateşlemiştir. Halk, İzmir işgal edilince, milli iradenin yabancılar eline geçtiğini fark etmiş ve bunu engelleyebilmek adına, eylem zamanının geldiğini görmüştür. Bu nedenle, işgali protesto etmek için düzenlenen mitinglere coşkuyla koşmuştur.

Protesto mitinglerinin Millî Mücadele sürecindeki etkisi, Türk romancısının dikkatinden kaçmamıştır. Fakat yazarların İzmir’in işgalini protesto etmek için, İstanbul’da yapılan mitinglere dair tahlilleri, edebiyat araştırmacılarının dikkatinden kaçmıştır.

Bu boşluğu doldurmak niyetindeki bu çalışma, önce roman-tarih ilişkisine dair birtakım tahlilleri kapsamaktadır. Ayrıca bu bölümde tarihsel olgu kavramı da açıklanmıştır. Ardından İzmir’in işgali ve işgal nedeniyle düzenlenen mitinglerin tarihsel sürecine değinilmiştir. Çalışmanın ana gövdesini yazarların protesto mitinglerini tarihsel olgulara ne derecede bağlı kalarak tahlil ettikleri oluşturmaktadır. Çalışmada, yazarların okurun tarihsel bilgisi ile örtüşen tahliller yaptığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İzmir, işgal, miting, roman

THE REPERCUSSIONS OF THE DEMONSTRATIONS HELD IN ISTANBUL TO PROTEST THE OCCUPATION OF IZMIR IN TURKISH NOVEL

Öz

The occupation of Izmir is one of the important developments in Turkey’s National Struggle. The thrashing in the First World War disappointed the people and the defeat that came when people got tired of being in the front line sparked off the fire that was needed. People noticed that the national will had fallen into the wrong hands when Izmir was occupied and understood that it was high time to take action to prevent this from happening. Hence, they enthusiastically participated in the demonstrations held to protest the occupation.The effect of demonstrations on the National Struggle process did not escape Turkish novelists’ notice. However, the analyses that our writers made concerning the demonstrations held in İstanbul to protest the occupation of Izmir escaped the notice of literature reviewers.

Aiming to fill this gap, the present study involves some analyses regarding the novel-history relationship. Also, the concept of ‘historical phenomenon’ is also explained in this part. Later, the occupation of İzmir and the historical process of demonstrations held against it are handled. The main aim of the study is to determine to what extent our writers remained loyal to the historical phenomena while describing the demonstrations. In conclusion, it has been found out that our writers’ descriptions coincided with the historical knowledge of the reader.

Anahtar Kelimeler

İzmir, occupatıon, demonstration, novel

Kaynakça

• ADIVAR, Halide Edip (2004), Türk’ün Ateşle İmtihanı, İstanbul: Özgür Yayınları.
• ARIBURNU, Kemal (1951), Millî Mücadelede İstanbul Mitingleri, Ankara: Yeni Matbaa.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal (1989), Nutuk, Cilt 1, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• CARR, Edward Hallett (2003), Tarih Nedir?, İstanbul: İletişim Yayınları.
• COLLİNGWOOD, R.G. (2001), Tarih Felsefesi Üzerine Denemeler, (Çev. Erol Özvar). İstanbul: Ayışığı Kitapları.
• ÇELİK, Yakup (2002), Tarih ve Tarihî Roman Arasındaki İlişki Tarihî Romanda Kişiler. Bilig, S. 22, s. 49-65.
• HOBSBAWM, Eric. (t.y.). Kısa 20. Yüzyıl, (Çev. Yavuz Alagon). Ankara, İstanbul: Sarmal Yayımcılık.
• JENKİNS, Keith (1991), Tarihi Yeniden Düşünmek, Ankara: Dost Kitabevi.
• KAPLAN, Mehmet (2009), Kültür ve Dil, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet- vd. (1981), Devrin Yazarlarının Kalemiyle Milli Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KARAKIŞLA, Yavuz Selim (2000), Tarih ve Roman İlişkisi Üzerine Açıkoturum. Tarih ve Toplum. C.33, S.198, s.4-15.
• KÖPRÜLÜ, Fuat (1986), Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• LUKACS, Gyorgy (2008), Tarihsel Roman, Ankara: Epos Yayınları.
• ORTAYLI, İlber (2005), Tarihin Sınırlarına Yolculuk, İstanbul: Ufuk Kitapları.
• ÖZLEM, Doğan (1984), Tarif Felsefesi, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• TANSEL, Selahattin (1991), Mondros’tan Mudanya’ya Kadar Cilt 1, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• TEKELİ, İlhan (1998), Tarihyazımı Üzerine Düşünmek, Ankara: Dost Kitabevi.
• TÖRENEK, Mehmet (2013), Türk Romanında İşgal İstanbul’u, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• UÇAR, Şahin (1997), Tarih Felsefesi Meseleleri, İstanbul: Nehir Yayınları.