BALKAN SAVAŞLARINDA AMERİKAN KIZILHAÇ (SALİB-İ AHMER) TEŞKİLATI’NIN OSMANLI DEVLETİ’NDEKİ FAALİYETLERİ

Yıl 2017, Sayı: 41, 237 - 250, 31.05.2017

Cemal Sezer

https://doi.org/10.21563/sutad.318024

Öz

Balkan Savaşları; Osmanlı Devleti ile Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ ittifakı arasında 1912-1913 yılları arasında gerçekleşmiştir. Balkan Savaşlarının Osmanlı Devleti açısından çok ağır sonuçları olmuştur. Bunlar içerisinde en önemlisi Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki varlığının ortadan kalkması, bunun yanı sıra mezâlime uğramak istemeyen yüzbinlerce Müslüman ahalinin İstanbul ve Anadolu’ya göç etmesidir. Balkan Savaşları sırasında Osmanlı askerlerine ve muhacirlere yardım faaliyetlerinde bulunan yerli ve yabancı birçok cemiyet içerisinde Amerikan Kızılhaç Teşkilatı faaliyetleriyle dikkati çekmektedir. Bu çalışmada; Amerikan Kızılhaç Teşkilatı’nın Osmanlı askerlerine ve özellikle muhacirlere yönelik gerçekleştirdiği faaliyetler incelenmiştir. Teşkilatın yaptığı yardımlar yiyecek, giyecek, yakacak, barınma, istihdam ve sağlık alanlarında olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Balkan Savaşları, Osmanlı Devleti, Amerikan Kızılhaç Teşkilatı, muhacir

THE ACTIVITIES OF AMERICAN RED CROSS (SALIB-I AHMER) ORGANIZATION IN OTTOMAN STATE DURING BALKAN WARS

Öz

Balkan Wars took place during the alliance of Ottoman State with Bulgaria, Greece, Serbia and Montenegro between the years of 1912-1913. Balkan Wars resulted in quite heavy consequences in terms of Ottoman State. The most important of these is the extermination of the Ottoman State's existence in Balkans and emigration of hundreds of thousands of Muslim population that do not want to suffer atrocities into İstanbul and Anatolia. During Balkan Wars, among many foreign and domestic associations conducting aid activities for Ottoman soldiers and emigrants, American Red Cross Organization attracts attention. In this study, the activities of American Red Cross Organization for Ottoman soldiers and especially for emigrants. The areas the organization helped to improve were food, clothing, fuel, accommodation, employment and health.”.

Anahtar Kelimeler

Balkan Wars, Ottoman State, American Red Cross Organization, emigrant

Kaynakça

• 1- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Meclis-i Vükela Mazbataları (MV) İrade Taltifat (İ-TAL)
• 2- Kızılay Arşivi (KA)
• 3- Süreli Yayınlar*** The Orient Gazetesi
• B- Kitap ve Makaleler
• AĞANOĞLU, H. Yıldırım, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanların Makûs Talihi Göç, Kum Saati, İstanbul 2001. AKGÜN, Seçil, “Amerikalı Misyonerlerin Ermeni Meselesinde Rolü”, Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, Yıl: XXVII/1-2, Ankara 1989, s. 1-12.
• AKGÜN, Seçil Karal-Murat Uluğtekin, Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a, C. I, Beyda Basımevi, Ankara 2000.
• ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914), TTK Yayınları, 3 Baskı, Ankara, 2003. Besim Ömer, Hanımefendilere Hilâl-i Ahmer’e Dair Konfereans, Haz. İsmail Hacıfettahoğlu, Türkiye Kızılay Derneği Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2009.
• ÇAPA, Mesut, “ Balkan Savaşı’nda Kızılay (Osmanlı Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi ve Araştırma Uygulama Merkezi Dergisi, S.1, Ankara 1990, s. 89-115.
• ----------------------, Kızılay *Hilâl-i Ahmer] Cemiyeti (1914-1925), Türkiye Kızılayı Derneği Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2010.
• GRABİLL, Joseph L., Protestant Diplomacy and the Near East, Missionary Influence on American Policy 1810-1927, University of Minnesota Press, Minneapolis 1971.
• HALAÇOĞLU, Ahmet, Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri (1912-1913), TTK Yayınları, 2. Baskı, Ankara 1995.
• HAYDAROĞLU, İlknur Polat, Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar, Ocak Yayınları, Ankara 1993.
• KOCABAŞOĞLU, Uygur, “Doğu Sorunu Çerçevesinde Amerikan Misyoner Faaliyetleri”, Tarihi Gelişmeler İçinde Türkiye’nin Sorunları Sempozyumu’ndan Ayrı Basım, TTK Basımevi, Ankara 1992, s. 65-73.
• -----------------------, Anadolu’daki Amerika, 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları, İmge Kitabevi, 3. Baskı, Ankara 2000. Merhamet Güneşi Kızılay Le Soleil de la Compassion “ Hilâl-i Ahmer 1912-1920”<, Haz. Ahmet Tetik-Ertan Karapirinler, Ed. Aydın Özgören, TürkKızılayı Yayınları, Ankara 2015.
• MUTLU, Şamil, Osmanlı Devleti’nde Misyoner Okulları, Gökkubbe, İstanbul 2005. Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Harb-ı Hazırda Faaliyeti, Ahmed İhsan ve Şürekkası Matbaacılık Osmanlı Şirketi, İstanbul 1328.
• ÖZAYDIN, Zuhal, “Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Çalışmaları”, Türkler, C. 13, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 687-698.
• Padişah’ın Himayesinde Osmanlı Kızılay Cemiyeti 1911-1913 Yıllığı, Haz. Ahmet Zeki İzgöer-Ramazan Tuğ, Türk Kızılay Yayınları, Ankara 2013.
• PAKALIN, Mehmet Zeki, “Okka”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. II, MEB Yayınları, İstanbul 1993, s. 723.
• SANDER, Oral, Siyasi Tarihi, İlkçağlardan 1918’e, 8. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 2000.
• SEZER, Cemal-Ömer Metin, Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Balkan Savaşlarında Muhacirlere Yardımları, Türk Kızılayı Yayınları, Ankara 2016.
• The Armenian Genocide, News Acounts From the American Press: 1915-1922, A Book by Richard Diron Kloain, Heritage Publishing, California (Tarihsiz).
• TOZLU, Necmettin, Kültür ve Eğitim Tarihimizde Yabancı Okullar, Akçağ Yayınları, Ankara 1990.
• TURAN, Ömer, “Amerikan Protestan Misyonerlerinin Bulgar Milliyetçiliğine Katkıları” XII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri (12-16 Eylül 1994), C. III, TTK Basımevi, Ankara 1999, s. 1097-1109. Türk Kızılay Derneği 73 yıllık hayatı 1877-1949, Ankara 1950.
• UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarihi [1789-2010], DER Yayınları: 391, 8. Basım, İstanbul 2010.
• YILDIZ, Özgür, Misyonerlik ve Amerikan Board Teşkilatı (Türkiye’de Siyasi ve Sosyal Hayata Etkileri), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2009.