MEŞHED NÜSHASI TÜRKÇE KUR’AN TERCÜMESİNİN SÖZ VARLIĞI ÜZERİNE NOTLAR II: BAZI HAPAXLAR ÜZERİNE

Yıl 2018, Sayı: 43, 65 - 75, 23.07.2018

Yaşar Şimşek

https://doi.org/10.21563/sutad.447221

Cited By: 2

Öz

Bu makale, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi’nin 42. sayısında yayınlanan “Meşhed Nüshası Türkçe Kur’an Tercümesinin Söz Varlığı Üzerine Notlar” adlı çalışmanın devamı olup Meşhed ve Rylands Nüshalarında tanıklanan beş hapax örneğini (çaķrıķ “çığlık, haykırış”; ķomıltur- “teşvik etmek”; örçüne- “direnmek, inat etmek”; ton yuġuçı “havari”; turılan- “sert, acımasız davranmak”) konu almaktadır. İncelediğimiz sözcüklerden örçüne-, ton yuġuçı ve ķomıltur- Türk dili tarihinde ilk kez karşımıza çıkmaktadır. çaķrıķ ve turılan- ise Rylands ve Meşhed Nüshaları dışında herhangi bir metinde görülmemektedir. Bu sözcükler üzerine yapılan etimolojik izahlar makalenin özünü teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an Tercümesi, Harezm Türkçesi, Meşhed Nüshası Kur’an Tercümesi, Hapax.

Kaynakça

• Aptullah Battal (1934), İbnü-Mühennâ Lûgati, İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası.
• ARAT, R. R. (1979), Kutadgu Bilig III İndeks, (Hazırlayanlar: Kemal Eraslan, Osman Fikri Sertkaya, Nuri Yüce), İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• ARAT, R. R., (1986), Eski Türk Şiiri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• ATA, A. (1997), Nāśırü’d-dįn Bin Burhānü’d-dįn Rabġūzį Ķıśaśü’l-Enbiyā (Peygamber Kıssaları) II Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ATA, A. (2012), “Rylands Nüshası Satırarası Türkçe Kur’an Tercümesi’nde Hapax”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 19, 1 (2012) s. 1-12.
• ATA, A. (2013), Karahanlı Türkçesinde İlk Kur’an Tercümesi (Rylands Nüshası, Giriş- Metin-Nolar-Dizin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ATALAY, B. (2006), Kâşgarlı Mahmud Divanü Lûgat-it-Türk, C. I-IV, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• BAYRAM, B. (2007), Çuvaş Türkçesi – Türkiye Türkçesi Sözlük, İzmir:
• BOROVKOV, A. K., (2002), Orta Asya’da Bulunmuş Kur’an Tefsirinin Söz Varlığı (XII. – XIII. Yüzyıllar), (Rusçadan Çevirenler: Halil İbrahim Usta – Ebülfez Amanoğlu), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• CEYLAN, E. (1997), Çuvaşça Çok Zamanlı Ses Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• CLAUSON, G. (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.
• EMİNOĞLU, E. (2011), Abbâs ibni Hamza es-Sabrânî Kitâbü’l-EfǾâl Kıpçakça Satır Arası Sözlük, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B. – AKKOYUNLU, Z. (2014), Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B. (2016), Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları, İstanbul: Dergah Yayınları.
• ERDAL, M. (1991), Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon, Vol. I-II, Wiesbaden.
• ERSOY, F. (2012), “Çuvaş Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Editör: Ahmet B. Ercilasun), Ankara: Akçağ Yayınları. Drevnetyurkskiy Slovar’ (1969), Leningrad.
• HACIEMİNOĞLU, N. (2000), Kutb’un Husrev ü Şirin’i ve Dil Hususiyetleri, Ankara: Türk Dil Kurmu Yayınları.
• Hasîrîzâde Elif Efendi, en-Nûru’l-Furkân fî Şerhi Lugati’l-Kur’ân, 1. Cilt, (Yayına Hazırlayanlar: Mustafa Koç – Eyyüp Tanrıverdi), Ankara: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Kur’an-ı Kerim Meali, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları / 527 Kaynak Eserler /26, 2006.
• KÖK, A. (2004), Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi (TİEM 73 1v-235v/2) Giriş-İnceleme-Metin-Dizin), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• NASKALİ, E. – DURANLI, M. (1999), Altayca-Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Nehcü’l-Ferādįs Uştmaħlarnıng Açuq Yolı (Cennetlerin Açık Yolu), Maĥmūd bin ǾAlį, (2014), (Tıpkıbasım ve Çeviri yazı: János Eckmann; Yayımlayanlar: Semih Tezcan – Hamza Zülfikar; Dizin-Sözlük: Aysu Ata), (Birleştirilmiş Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• PAASONEN, H. (1950), Çuvaş Sözlüğü, İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
• Rağıb el-İsfahanî, Müfredat Kur’an Kavramları Sözlüğü (Tercüme: Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yolcu, Doç. Dr. Abdülbaki Güneş), İstanbul: CIRA, 2012.
• SAĞOL, G. (1993), Harezm Türkçesi Satır Arası Kur’an Tercümesi Giriş-Metin-Sözlük, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Türk Dili Anabilim Dalı, (Doktora Tezi).
• ŞİMŞEK, Y. – SERTKAYA, O. F. (2015), “Horezm Türkçesi ile Yapılan Kur'an Tercümelerinden Meşhed Nüshası Üzerine İlk Bilgiler I”, TEKE Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 4/4, s. 1382-1412.
• ŞİMŞEK Y. (2017), “Meşhed Nüshası Türkçe Kur’an Tercümesinin Söz Varlığı Üzerine Notlar”, SUTAD Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz 2017; S. 42, s. 97-111.
• Tarama Sözlüğü, (1995), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TAŞ, İ. (2009), Süheyl ü Nev-bahâr’da Eskicil Ögeler, Konya: Palet Yayınları.
• TEKİN, T. (1982),” On the Structure of Altaic Echoic Verbs in {-KIrA}”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Vol. 36, No. 1/3, s. 503-513.
• TEKİN, T. vd. (1995), Türkmence – Türkçe Sözlük, İstanbul: Simurg Yayınları.
• TOPARLI, R. (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• USTA, H. İ. (1989), XIII. Yüzyıl Doğu Türkçesiyle Yazılmış Anonim Kur’an Tefsirinin Söz ve Şekil Varlığı, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• USTA, H. İ. (2011), Orta Asya Kur’ân Tefsiri (Metin-Tıpkıbasım), Ankara: Poyraz Ofset.
• ÜNLÜ, S. (2004), Karahanlı Türkçesi Satır Arası Kur’an Tercümesi (TİEM 235v/3-450r/7). Giriş-İncelemeMetin-Analitik Dizin, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• ÜNLÜ, S. (2012), Doğu ve Batı Türkçesi Kur’an Tercümeleri Sözlüğü, Konya: Eğitim Yayınevi.
• YALÇIN, S. K. (2013), Çağdaş Türk Lehçelerinde Ünlüler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YÜCE, N. (2014), Ebul Ķāsım Cārullāh Maĥmūd bin ǾOmar bin Muĥammed bin Aĥmed ez-Zamaħşarį el-Ħvārzmi Mukaddimetü’l-Edeb Ħvārizm Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ZÜLFİKAR, H. (1995), Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.