OSMANLI SEFERLERİ’NDE ORDUCU ESNAFI

Yıl 2018, Sayı: 44, 259 - 267, 10.01.2019

Bülent Çelik

https://doi.org/10.21563/sutad.511654

Öz

Osmanlı Devleti’nin sosyal ve ekonomik yapısında kuruluş döneminden itibaren var olan askeri bir nitelik etkisini uzun yıllar boyunca sürdürmüş ve bu durum neredeyse tüm Osmanlı evrenini içine alan, kuşatan bir hayat tarzına yol açmıştır. Devletin neredeyse tüm önemli kurumları bu devasa sefer organizasyonu için çalışmaya başlamışlardır. Bu az ya da çok oranda tüm kurum ve oluşumları etkilemiştir. Timar rejimi, devşirme usulü ve Enderun, tüm olağan ve olağanüstü yollarla alınan vergiler, yolların güvenliği, askeri alanlardaki inşaat faaliyetleri ve yerel üreticiler olan loncaların üretimleri ve sundukları hizmetler bu sefer hazırlıkları içinde devletin taleplerini belirleyen faaliyetler olarak göze çarpmaktadır. Zor koşullarda gerçekleştirilen sefer organizasyonlarında Osmanlı askerlerinin yiyecek, içecek, giyim, kuşam, sağlık, hijyen, hayvan donanımı ve yemi, silah tamiri gibi ihtiyaçları seferde bulunan lonca üyelerince sağlanmaktadır. Çalışmamızda sefer sırasında Osmanlı ordusunun çeşitli ihtiyaçlarını gideren ve orducu adıyla seferde istihdam edilen lonca üyelerinin nasıl ve hangi şartlarla belirlendiği, sefer sırasındaki üretim faaliyetleri ve üretim çeşitlerinin neler olduğu ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Sefer Organizasyonu, Lonca, Usta.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Cevdet Belediye: 4430.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Maliyeden Müdevver Defterler: (BOA MAD) 3284.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Mühimme Defterleri (BOA MD): 14, 35, 39, 44, 52, 58, 59, 61, 73.
• Bursa Şer’iyye Sicilleri: A.113, B.12, B.113.
• İstanbul Bȃb Mahkemesi: 115.
• Tezler ve Yayımlanmış Eserler
• AKDAĞ, Mustafa (1995), Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, İstanbul: Cem Yay., 2. bs.
• ANDRZEJEWSKİ, Stanislaw (1954), Military Organization and Society, London.
• AKSULU, N. Melek (1998), Mohaç Esiri Bartholomaeus Georgievic (1505-1566) Ve Türklerle İlgili Yazıları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• AKTEPE, M. Münir (1954), “Ahmed III Devrinde Şark Seferine İştirâk Edecek Ordu Esnafı Hakkında Vesikalar”, Tarih Dergisi, C VII, S 10: 17-30.
• ATIL, Esin (1999), Levnî ve Sûrname. Bir Osmanlı Şenliğinin Öyküsü, İstanbul.
• BARKAN, Ö. Lütfi (1972), Süleymaniye Camii ve İmareti İnşaatı (1550-1557), C I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• EKİN, Ümit (2004), “Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Nakliye Hayvanlarının Bakımı ve Masrafları”, Kebikeç, S 17: 327-334.
• ERTAŞ, M. Yaşar (1997), “XVIII. Yüzyıl Başlarındaki Rumeli’deki Menzillerin Askeri Fonksiyonları”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, S 1: 91-98.
• ERTAŞ, M. Yaşar (2007), Sultanın Ordusu (Mora Fethi Örneği 1714-1716), , İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• EMECEN, Feridun M. (2011), Osmanlı Klasik Çağında Savaş İstanbul: Timaş Yay., 2. bs.
• ERGENÇ, Özer. (1995), XVI. Yüzyıl’da Ankara ve Konya, Ankara: Enstitüsü Vakfı Yay.
• HALAÇOĞLU, Yusuf (1981), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Menzil Teşkilatı Hakkında Bazı Mülahazalar”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, S 2: 123-132.
• İŞBİLİR, Ömer (1996), XVII. Başlarında Şark Seferlerinin İaşe, İkmal ve Lojistik Meseleleri (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• KURAT, Akdes. N. (1951), Prut Seferi ve Barışı 1123(1711), C 2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• MEHMED NEŞRİ (1983), Neşri Tarihi, C 1-2, Haz. Mehmet Altay Köymen, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• MURPHEY, Rhoads. (2. (2007), Osmanlı’da Ordu ve Savaş, İstanbul: Homer Kitapevi.
• TÜRKMEN, M. Nuri. (2003), “XVII. Yüzyıl Sefer Menzillerinin Ekonomik Yönü Ve Esnafın Katkısı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C XXII, S 34: 135-140.
• VEİNSTEİN, Gilles (1988), “Du Marche Urbain Au Marche du Camp: L’institution Ottomane des Orducu”, Dans Méllanges Proffesseur Robert Mantran, Derleyen AbdelJelil Temimi Zaghouan.
• YILMAZER, Ziya (2003), Topçular Kâtibi Abdülkâdir (Kadri) Efendi Tarihi (Metin ve Tahlîl), C 2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.