DANİŞMENDLİ İSMAİL OĞLU SIRACEDDİN AHMED’İN YAPTIRDIĞI KONYA KALESİ BURÇ KİTABESİNİN (600 H/ 1203-1204 M) GETİRDİĞİ YENİ BİLGİLER

Yıl 2019, Sayı: 45, 1 - 11, 30.04.2019

Mehmet Ali Hacıgökmen

https://doi.org/10.21563/sutad.636059

Öz

Danişmendli- Selçuklu ilişkileri Danişmend Gazi’nin babası Ali Taylu’nun Kutalmış’ın kayınpederi olmasına kadar dayanır. Zamanla bu ilişki çok değişik bir çehreye bürünmüştür. Danişmend Gazi, I. Kılıç Arslan ile beraber Haçlılarla mücadelede birlikte hareket etmiştir. Daha sonra I. Kılıç Arslan’ın oğlu Mesud’un tahta çıkmasında ve Selçuklu devletinin güçlenmesinde Danişmendli Emir Gazi’nin önemli bir rolü olmuştur. II. Kılıç Arslan dönemiyle beraber Danişmendiler peyderpey Selçuklulara tabii olmuştur. Özellikle Miryokefalon savaşı öncesinde Sivas ve Kayseri Danişmendli beylikleri, Selçukluların hâkimiyetine girmiştir. Bugüne kadar Danişmendli Yağıbasan oğullarının II. Kılıç Arslan ve oğlu I. Gıyaseddin Keyhusrev’in hizmetine girdiklerini sonra daha da önemlisi I. Gıyaseddin Keyhusrev’in 2. defa tahta çıkmasındaki rollerini biliyoruz. Ancak Danişmendlilerin diğer kolu Melik Muhammed’in oğullarının, Danişmendli Beyliği yıkıldıktan sonraki durumu hakkında bildiklerimiz çok sınırlı idi. Elimizdeki kitabe bize Melik Muhammed’in Zunnûn dışındaki oğullarının Selçuklu Sultanı II. Rükneddin Süleymanşah’ın hizmetine girdiğini göstermektedir. Sonra III. Kılıç Arslan’ın tahta çıkmasında da etkili olmuşlardır. Hatta bu kitabe Yağıbasan oğullarının desteklediği I. Gıyaseddin’in 2. defa tahta çıkarken, ona karşı Konya’yı savunma adına iç kale burcunu Danişmendli İsmail oğlu Sipehsalar Siraceddin Ahmed’in inşaa etmesini ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Danişmendli, Yağıbasan Oğlu

Kaynakça

• Anna Komnena (1996). Alexiad, (Malazgird Sonrası), çev. Bilge Umar, İstanbul.
• Anonim Selçukname (1952). ( nşr. F. Nâfız Uzluk), Anadolu Selçukluları Tarihi III, Ankara.
• Kerîmüddin Mahmud-i Aksarayî, (2000). Müsameretü’l-Ahhbâr, çev. Mürsel Öztürk, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Baykara, Tuncer (1997). Gıyaseddin Keyhusrev (1164-1211) Gazi- Şehit, Ankara.
• Baykara, Tuncer (1998). Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Kültür Bakanlığı yay, Konya.
• Croniguede (1905). Michel le Syrien III, ( çev. J. B. Chabot) Paris 1905.
• Demirkent, Işın (1996). Türkiye Selçuklu Sultanı, Sultan I. Kılıç Arslan, Ankara.
• Duran, Remzi ( 2001). Konya Yapı Kitabeleri ( İnşaa ve Ta’mir), Ankara.
• Hacıgökmen, M. Ali, (2017/18) “Mavrozomes ve Türkiye Selçuklu Devletine Hizmeti” , Tarihi Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, s. 249-265 Ebu’l-Ferec (1950). Tarih, II., ( çev. O. R. Doğrul), Ankara.
• İbn Bibi (1957). El- Evâmirü’l- alaiyye fi’l-umuri’l- Alaiyye I, Tıpkı Basım, (nşr. A. Erzi- N.Lugal) Ankara.
• İbn-i Bibi (1996). El- Evâmirü’l- alaiyye fi’l-umuri’l- Alaiyye, (trc. Mürsel Öztürk), I, Ankara.
• İbnul-Esir (1987). el- Kamil Fit Tarih, (çev. A. Özaydın), X, Ankara.
• Kaya, Selim (2006). I. Gıyaseddin Keyhüsrev ve II. Süleyman-şah Dönemi Selçuklu Tarihi (1192-1211) Ankara.
• Kesik, Muharrem (1993) Türkiye Selçukluları Tarihi Sultan Mesud Dönemi, ( 1116-1155) Ankara.
• Kesik, Muharrem (2001). “Yağıbasan Devrinde Danişmendliler-Türkiye Selçuklu İlişkileri”, İ. Ü. Edebiyat Fak. Tarih Dergisi, s. 2/37.
• Kesik, Muharrem (2002). “Türkiye Selçukluları- Danişmendliler Arasındaki İlişkiler” Türkler, VI, Ankara.
• Kesik, Muharrem (2003) Türkiye Selçuklu Devleti Tarihi, Sultan Mesud Dönemi, (116-1155) Ankara.
• Kesik, Muharrem (2018). Danişmendliler, İstanbul.
• Kinnanos, İoannes (2001). Historia, (hz. I. Demirkent), Ankara.
• Koca, Salim (2016). Türkiye Selçuklular Tarihi (Sultan Alp Aslan’dan Uluğ Keykubad’a) (1071-1220) Ankara.
• Konyalı, İbrahim Hakkı (1987) Abideleri ve Kitabeleri İle Konya Tarihi, İstanbul.
• Merçil, Erdoğan (1994 ) “Bizans’ta Selçuklu Hanedan Mensupları” XI. TT Kongresi, C. II, Ankara: s.709–722.
• Müneccimbaşı (2001). Cami’ü’d-düvel, trc: Ali Öngül, İzmir.
• Niketas, Historia (1995). (çev. F. Işıltan), Ankara.
• Niğdeli Kadı Ahmed (2015). el-Veledü’ş-Şefîk ve’l-Hâfidü’l-Halîk (Anadolu Selçuklularına Dair Bir Kaynak) Cilt I (İnceleme-Tercüme)( tc. Ali Ertuğrul), Ankara. Özaydın, A. (1993). "Dânişmendliler", DİA, VIII., İstanbul: s.469-474
• Runciman, Steven (1987). , Haçlı Seferleri Tarihi, ( trc. F. Işıltan) I, Ankara.
• Sarre, Friedrich (1936). Der Kıosk von Konia, Berlin.
• Sarre, Friedrich (1957). Konya Köşkü, ( çev. Ş. Uzluk) Ankara.
• Süryanî Mikhail (1944). Suryani Patrik Mihail’in Vekayinâmesi, 1042-1195, Ankara: II ( TTK’da henüz yayınlanmamış tercüme ).
• Solmaz, Sefer (2002). “ Danişmendliler” Türkler, VI, Ankara: ,s. 430-451.
• Solmaz, Sefer (2001). Danişmendliler Devleti ve Kültürel Mirasları (S.Ü. Sos. Bil. Ens. Yayımlanmamış Doktora Tezi) Konya.
• Solmaz, Sefer (2001a). “Danişmendli Ailesi İle Büyük Selçuklu Hanedanı Arasındaki İlişkiler”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Tebliğleri, (Konya 11-13 Ekim 2001) Konya: s. 271-282.
• Tevfik, A. (1341). “Konya müzesinde iki kitabe “Tarih Encümeni Mec. 78/ 10, Temmuz: s. 225-227.
• Turan, Osman (1971). Selçuklular zamanında Türkiye, İstanbul.
• Uzunçarşılı, İ. H. -R. Nâfiz (1928). Sivas Şehri, İstanbul.
• Urfalı Mateos ( 1987). Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi, (çev. Ö.R. Doğrul), Ankara.
• Yınanç, M. H. (1979). “Danişmendliler”, İA, III. s.468-479