SİYASİ İKTİDARLARIN TARİH DERS KİTAPLARINA ETKİSİ BAĞLAMINDA KIBRIS TÜRK TOPLUMUNDA YAZILAN TARİH KİTAPLARININ İNCELENMESİ (1974-2016)

Yıl 2019, Sayı: 45, 143 - 165, 30.04.2019

Mete Özsezer Ali Efdal Özkul

https://doi.org/10.21563/sutad.636167

Cited By: 2

Öz

Araştırmada, Kıbrıs’ta 1974 yılından günümüze kadar siyasi iktidarların tarih eğitimindeki etkileri incelenmiştir. Bu etkiler orta dereceli okullarda okutulan tarih dersi kitaplarının içerik açısından incelenmesiyle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma modeli kullanılmıştır. Bu kapsamda içerik analizi yöntemi esas alınarak eğitim literatüründe bulunan Kıbrıs Tarihi ders kitaplarına (1974-2016) yer verilmiştir. Araştırmanın konusu olan 1974-2016 tarihleri arasında kullanılan Kıbrıs Tarihi ders kitapları adadaki siyasal iktidarların değişim süreçlerine denk gelerek basımları yenilenmiştir. Çalışma sonucunda ortaya çıkan bulgularda 1974 yılında basılan Kıbrıs Tarihi ders kitaplarının ilgili dönemin siyasi iktidarının dünya görüşüne uygun olduğu ve öğrencilere “Türklük bilinci” kazandırılması yönünde yoğunlaştığı görülmektedir. 1994 basımlı Kıbrıs Tarihi ders kitaplarında önceki basımına nazaran daha yumuşak bir görüş benimsense de kısa süre sonra güncellenen versiyonuyla eski haline geri dönülmüştür. 2004 yılında basılan kitaplar ise öncekilere göre gerek şekilsel gerekse de içerik yönünden büyük farklılıklar içermesine rağmen dönemin siyasi iktidarının benimsediği “Kıbrıslık Bilincini” öğrencilere kazandırılmaya yönelik olduğunu görülmektedir. Fakat 2009 basımlı kitaplarının yine mevcut siyasi iktidarın görüşüne uygun olarak “Türklük Bilinci” idealini kazandırılmaya yönelik olduğu anlaşılmaktadır. Sonuç olarak 1974-2016 tarihleri arasında basılan Kıbrıs Tarihi ders kitapları bazı farklılıklar içermelerine karşın bütün kitapların ortak noktası içinde bulunduğu dönemin siyasi ideolojisinden etkilenmeleridir.

Anahtar Kelimeler

Siyasi İktidar, Tarih Eğitimi, Kıbrıs Tarihi

Kaynakça

• AKGÜN, Seçil Karal (2005), ‚Türkiye Cumhuriyeti Tarih Öğretimi‛, III. Güzelyurt Tarih Buluşması Sempozyumu Bildirileri, (ed. Mehmet Demiryürek-Mesut Erşan), 7-8 Nisan 2005, Lefke: Lefke Avrupa Üniversitesi Yayınları: 117-126.
• AKYÜZ, Ünal (2009), Siyaset ve Ahlak, Yasama Dergisi, Sayı 11: 93-129.
• ALİCİK, Hasan (2004), Kıbrıs Tarihi (Temel Eğitimi 2 Kitap) 3. Kitap, Lefkoşa: Ultra Baskı LTD.
• ALTHUSSER, Louis (2003), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.
• ARSLAN, Erdal-AKÇALI Avcı Aslı (2007), ‚Kimlik Sunumu Olarak Tarih Eğitimi‛, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 22: 125-132.
• BURKE, Peter (2009), Afişten Heykele Minyatürden Fotoğrafa Tarihin Görgü Tanıkları, (çev. Zeynep Yelçe), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• CEBECİ, Kemal (2008), ‚Küreselleşme Bağlamında Ulus-Devletin Egemenlik Gücünün Dönüşümü‛, Sayıştay Dergisi, Sayı 71: 23-39.
• COPEAUX, Etienne (2000), Tarih ders kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezinden Türk İslam Sentezine, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• COPEAUX, Etienne-COPEAUX, C. M. (2009), Taksim! Bölünmüş Kıbrıs 1964-2005, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÇETİN, Halis (2001), ‚Devlet, İdeoloji ve Eğitim‛, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C 25(2): 201-211.
• ÇEVİKEL, Nuri (2007), ‚Tarih Tarihin Güncel Sorunları ve ‚KKTC’ de Tarih Yazıcılığına Bir Bakış‛, Tarıx ve Gerçeklik, (ed. T. T. Mustafazadeh), Bakü: Azerbaycan Tarix Qurumu, C 1-2: 29-49.
• DEMİRCİOĞLU, İsmail H. (2013, Yaz), ‚Tarih Ders Kitabı Yazımında Yeni Yaklaşımlar‛, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, C 2013 (38): 119-133.
• DEMİRCİOĞLU, İsmail H. (2014), Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar, Ankara: Anı Yayıncılık.
• DEMİRCİOĞLU, İsmail H.-TOKDEMİR Muhammet A. (2008, Haziran), ‚Değerlerin Oluşturulma Sürecinde Tarih Eğitimi: Amaç, İşlev ve İçerik‛, Değerler Eğitimi Dergisi, C 6(15): 69-88.
• DİLEK, Dursun (2007), Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünce Gelişimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• DOĞAN, Necmettin (2011, Güz), ‚Osmanlı'dan Cumhuriyete Ders Kitaplarında Devlet Kavramının İktidar-Eğitim İlişkisi Açısından İncelenmesi‛, Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Bilimleri (KUYEB), C 11(4): 2069-2090.
• ERŞANLI, Büşra (2013), İktidar ve Tarih Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1927-1937). İstanbul: İletişim Yayınları.
• EVANS, J. Richard (1999), Tarihin Savunusu, (çev. Uygun Kocabaşoğlu), Ankara: İmge Kitabevi.
• GUTEK, L. Gerald (2011), Eğitim Felsefesi ve İdeolojik Yaklaşımlar, Ankara: Ütopya Yayınları.
• GÜLER, İbrahim (2005), Tarih Toplumdaki İşlevi ve Öğretimi, İstanbul: Elif Kitabevi.
• GÜVEN, Aydın (2008), ‚Demokratik Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi‛, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C 12 (2): 337-350.
• HACISALİHOĞLU, Fuat (2012), ‚Azerbaycan’da Ulusal Tarih Yazımı‛, History Studies (Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı), C 4(Özel Sayı): 173-194.
• HEYWOOD, Andrew (2010), Siyasi İdeolojiler, Ankara: Adres Yayınları.
• HOBSBAWN, j. Eric (2009), Tarih Üzerine, (çev. Osman Akınhay), İstanbul: Agora Kitapçılığı.
• İNAL, Kemal (2008), Eğitim ve İdeoloji, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• İNALCIK, Halil (2006), Tarih ve Politika. Prof. Dr. Halil İnalcık’ın 29 Mart 2006 tarihinde Ankara Üniversitesi Rektörlüğü 100. Yıl Salonu’nda sunduğu ‚Tarih ve Politika‛ konulu konferans metnidir.
• KABAPINAR, Yücel (1992a), ‚Bir ideolojik Mücadele Alanı Olarak Lise Tarih Kitapları I‛, Tarih ve Toplum, Sayı 106: 228-233.
• KABAPINAR, Yücel (1992b), ‚Bir ideolojik Mücadele Alanı Olarak Lise Tarih Kitapları II‛, Tarih ve Toplum, Sayı: 107: 284-287.
• KARAKOÇ, Enderhan-MERT, Abdullah (2013), ‚Sinemada Siyasal İktidar, İdeoloji ve Medya Üçgeni: Wag The Dog Filminin İncelenmesi‛, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 34: 279-297.
• KAYA, Ramazan (2009), ‚Tarih Öğretimin Amaçları‛, Tarih Öğretim Yöntemleri, (ed. Muammer Demirel – İbrahim Turan), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım: 69-87.
• KESER, Ulvi (2012), ‚Kıbrıslılık Bağlamında KKTC’ de Tarih Öğretiminde Karşılanan Sorunlara Kesitsel Bir Bakış‛, 2nd International Sysposium on History Education, 14-16 Temmuz 2012, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yay.: 1-14.
• KORTMAZ, Mehmet (2013), Kıbrıs Türk Tarihi 10. Sınıf, İstanbul: Korza Yayıncılık.
• KÖKSAL, Hüseyin (2010), ‚Türkiye’de Tarih Öğretimi Tartışmaları ve Tarih Öğretiminde Kültür Okuryazarlığı‛, Eğitim, Çatışma ve Toplumsal Barış: Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler, (ed. Kenan Çayır) İstanbul: Tarih Vakfı: 113-121.
• KÖSTÜKLÜ, Nuri (2013), Kıbrıs Rum Kesimi Tarih Ders Kitaplarında ‚Türk‛ ve ‚Türkiye‛ İmajı, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi (21), Erişim tarihi: 2017.05.08, http://eprints.ibu.edu.ba/2025/.
• MCKELLAR, Ian (2003), ‚Neden Tarih Öğreniyoruz?‛, Tarih Eğitimine Eleştirel Yaklaşımlar, (ed. Oya Köymen), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• MEREY, Zihni (2014), ‚Dünyada ve Türkiye’de Tarih Eğitimin Tarihsel Gelişimi‛, Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri, (ed. Mustafa Safran), İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi: 29-39.
• MUAMMER, Demirel–İBRAHİM Turan (2013), ‚Karşılaştırılmalı Lise Tarih Programı‛, Tarih Öğretim Yöntemleri, (ed. Muammer Demirel – İbrahim Turan), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım: 89-112.
• ÖNCAN, Hüdaverdi vd. (1995), Kıbrıs Tarihi, Lefkoşa: Devlet Basımevi.
• ÖZBARAN, Salih (2005), Tarih, Tarihçi ve Toplum, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ÖZGÜRGÜN, Hüseyin (2009), Tarih Kitapları Değişecek, Lefkoşa: Kıbrıs Postası, Erişim tarihi:5.4.2016 http://www.kibrispostasi.com/index.php/cat/35/news/25170/PageName/KIBRIS_HABERLERI
• ÖZYAKIŞIR, Deniz (2006), ‚Ulus Devlet ve Milli Egemenlik Bağlamında Teorik Bir ‘Küreselleşme’ Eleştirisi‛, Jeopolitik Dergisi, C 5(31): 78-80.
• PAMUK, Akif (2009), Vatandaş Yetiştirme Aracı Olarak Tarih Öğretimi: Orta Öğretim Düzeyinde Öğretmen, Öğrenci ve Veli Görüşleri (Trabzon- Tunceli Örneği), İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• PAMUK, Akif-ALABAŞ, Ramazan (2009), ‚Tarih ve Kimlik‛, Tarih Öğretim Yöntemleri, (ed. Muammer Demirel – İbrahim Turan), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• PARLAK, İsmet (2005), Türkiye’de İdeoloji-Eğitim İlişkisi: Erken Cumhuriyet Dönemi Tarih ve Yurt Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• SAKAL, Fahri (2006), ‚Türk Demokrasi Tarihi: Lüzumu ve Metrolojisine Dair‛, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, C 8(2): 77-92. SAFRAN, Mustafa (2009), (2009) ‚Türkiye’de Tarih Öğretimi ve Meseleleri‛, Tarih Öğretim Yöntemleri, (ed. Muammer Demirel-İbrahim Turan), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım: 7-25.
• SERTER, Vehbi Zeki (2002), Kıbrıs Tarihi, Lefkoşa: Kema Maatbacılık.
• SERTER, Vehbi Zeki-FİKRETOĞLU, Ozan Zeki (2002), Kıbrıs Türk Mücadele Tarihi, Lefkoşa: Kema Maatbacılık.
• SİLİER, Orhan (2003), ‚Açılış Konuşması‛, Tarih Eğitimine Eleştirel Yaklaşımlar, (ed. Oya Köymen), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları: 1-27.
• SÖNMEZ, Veysel (2005), Eğitim Felsefesi. Ankara: Anı yayıncılık.
• STRANDLING, Robert (2003), 20. Yüzyıl Avrupa Tarihi. (çev. Ayfer Ünal), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.
• ŞİMSEK, Ahmet-ERGÜN, Çiğdem (2011), ‚Tarih Yazımında ‚Öteki Kaynaklar‛: İstanbul’un Fethi Konusunda Bir Örnekleme‛, Mehmet Eröz Armağan Kitabı, (ed. Mustafa Aksoy), Ankara: Ötüken Yayınları: 579-600.
• ŞİMSEK, Ahmet-PAMUK, Akif (2014), ‚Tarih Yazıcılığının Dünü, Bugünü ve Yarını Üzerine Kısa Bir Bakış‛, Tarih Nasıl Öğretilir?, (ed. Mustafa Safran), İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi: 21-26.
• ŞİMŞEK, Ahmet (2007, Nisan), ‚Türkiye’de Tarih Eğitiminin Ulusallığı ve Avrupa Merkezcilik‛, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1): 11-38.
• ŞİMŞEK, Ahmet-SATAN, Ali (2011), Milli Tarihin İnşası, İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
• ŞİMŞEK, Ufuk-KÜÇÜK, Birgül-TOPKAYA, Yavuz (2012), ‚Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikalarının İdeolojik Temelleri‛, Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C 7(4): 2809-2823.
• TEKELİ, İlhan (2011), Birlikte Yazılan ve Öğrenilen Bir Tarihe Doğru, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• TEKELİ, İlhan (2013, Bahar), ‚Siyasetçilerin Tarihle İlişki Kurma Ahlakı Üzerine‛, Cogito-Tarih Yazıcılığı, (ed. Teyfur Erdoğdu), İstanbul: Yapı Kredi Yayınlar, Sayı 73: 283-300.
• TOPKAYA, Arslan (2007), ‚İdeoloji Kavramının Tarihsel Gelişim Sürecine Kısa Bir Bakış‛, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C XI: 1-2.
• TOSH, John (2013), Tarihin Peşinde, (çev. Özden Arıkan), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• ZEKİ, Vehbi (1970), Kıbrıs tarihi, Lefkoşa: Halkın Sesi LTD.
• ZEKİ, Vehbi (1973), Kıbrıs tarihi, Lefkoşa: Halkın Sesi LTD.