EDİRNE ŞEHABEDDİN PAŞA CAMİİ HAZİRESİ MEZAR TAŞLARI

Yıl 2019, Sayı: 46, 329 - 356, 31.08.2019

Murat Karademir , İbrahim Kunt

https://doi.org/10.21563/sutad.636876

Cited By: 3

Öz

“Edirne Şehabeddin Paşa Camii Haziresi Mezar Taşları” konulu bu çalışmada, hazirede yer alan Osmanlı Dönemine ait toplam 22 adet mezar taşı sanat tarihi açısından belgelenerek değerlendirilmiştir. Katalogda yer alan örneklerin tümü fotoğraflanarak belgelenmiştir. Mezar taşlarının kitabeleri okunmuş, başlık tipleri, formları ve bezeme özellikleri ele alınarak Türk mezar taşı sanatı içindeki yerleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada her bir mezar taşı ayrı ayrı ele alınmış ve bu taşlar üzerinde genel bir değerlendirme yapılmıştır. Mezar taşlarından 18 tanesi toprak mezar taşı, 3 tanesi çerçeveli mezar taşı ve 1 tanesi de sandık (lahit) tipi mezar taşıdır.

İncelemiş olduğumuz mezar taşlarının üzerinde tarih ibaresinin yer aldığı en eski tarihli örnek M. 1648 yılına, en geç tarihli örnek ise M. 1889 yılına aittir. Mezar taşlarında işleme türü olarak zemin oyma tekniği, süsleme kompozisyonu olarak ise selvi ağacı, asma ağacı, lale, gül, yapraklı çiçekler, kıvrık dallar, stilize palmet ve akantus yaprağı motiflerine yer verilmiştir.

Osmanlı Mezar taşları estetik görünümlerinin yanı sıra meslekler, unvanlar ve inanışlarla ilgili önemli bilgiler vermektedir. Bu haziredeki mezar taşları sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan mezar taşı yapma geleneğini devam ettiren daha çok sade örnekler olarak dikkat çekmektedir

Anahtar Kelimeler

Camii, Hazire, Mezar Taşı, Kitabe

Kaynakça

• ARSEVEN, C. E. (1983), ‚Baş Giyimi- Baş Giyeceği‛, Sanat Ansiklopedisi, Cilt: I, s.182-185.
• ARSLAN, A. (2007), Edirne Üç Şerefeli Camii Haziresi Mezar Taşları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• AYVAZOĞLU, Beşir (1999), Güller Kitabı, İstanbul.
• BACQUE, G. vd., (1992). ‚Tarihsel Kaynak Olarak Osmanlı Mezarlıkları: Uygulanan Yöntemler ve Bilgisayarda Yapılabilecek İşlemler‛, Erdem, Ocak-1990, Cilt: 6, S.16, s.197-214.
• BAŞ, E. (2009), ‚Edirne Beylerbeyi Câmii Hazîresi’nde Bulunan Mezar Taşları‛, Trakya Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• BAYRAKAL, S. (2001), Edirne’deki Tek Kubbeli Camiler, Ankara.
• ÇAL, H. (2015), ‚Türklerde Mezar-Mezar Taşları‛, Aile Yazıları, S:8, Ankara,303-305.
• ÇAL, H. (1999), ‚İstanbul Eyüp’teki Erkek Mezar Taşlarında Başlıklar‛, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla Eyüp Sultan Sempozyumu III. Tebliğler, 28-30 Mayıs, İstanbul: s, 206-217
• ÇAL, H.- ÇAL Ataoğuz, Ö. (2008), Kastamonu Atabey Gazi Camisi ve Türbesi Haziresindeki Mezar Taşları, Ankara.
• ÇAVUŞ, F. (2018), Osmanlı Mezar Taşlarının Sırları, İstanbul.
• ÇETİNASLAN, M. (2014), Taşların Dili, İnegöl.
• DAĞLIOĞLU, H.T. (1936), "Edirne Mezarları", Türk Tarih, Arkeologya ve Etnoğrafya Dergisi, Sayı: 3, İstanbul, s. 164
• DOĞAN, B. (2009), Edirne Gazi Mihal Camisi Haziresi’ndeki Mezar Taşları, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• EYİCE S. (1996), ‚Mezarlıklar ve Hazireler‛, İslam Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri- Cimetières Et Traditions Funéraires Dans Le Monde Islamique, Cilt: I, Ankara, s.123-134.
• GÖKBİLGİN, M.T., (1952), XV. ve XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, Vakıflar-Mülkler, Mukataalar, İstanbul.
• İNALCIK, H. (1965), ‚Edirne’nin Fethi 1361‛, Edirne: Edirne’nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara, s. 159
• KARACA, F. (1999), ‚Ölümle İlgili Davranış Örüntüleri Açısından Modern Batı ve Türk İslam Kültürü‛, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:12, Erzurum, s. 65- 76
• KÖKREK, M. (2012), ‚Edirne'de Taş ile Yazıyı Buluşturan Medeniyet: Osmanlı Mezar Taşları", İsmek El Sanatları Dergisi, Sayı:14, s. 72-77
• KURTİŞOĞLU, G., (2018) ‚Sadelikten Gösterişe Edirne Osmanlı Dönemi Mezar Taşları‛, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:8, Sayı:16, Edirne, s. 32-56
• LAQUEUR, H. P. (1997), Hüve’l- Baki, İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, (Çev. Selahattin Dilidüzgün), İstanbul.
• ÖKÇESİZ, M. (2013), Kuşadası Adalızade Osmanlı Mezar Taşları, İstanbul.
• ÖRNEK, S.V. (1988), Yüz Soruda İlkelerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul.
• ÖZER, M. (2007), ‚Edirne’deki Osmanlı Dönemi Mezarlıkları-Hazireler, Mezar Taşları ve Türbeler‛ Konya Kitabı, Cilt:10, Konya, s. 507-524
• ÖZER, M. (2014), "Sitti Şah Sultan'ın Edirne'deki Eserleri ve Mezarına Ait Taşlar", Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 8, s. 175-214
• PALA, İ. (1999), Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul.
• PEREMECİ, O.N., (1939), Edirne Tarihi, İstanbul.