SAVAŞ OLGUSU BAĞLAMINDA ŞEKİL DEĞİŞTİRME MOTİFLİ EFSANELERİN OLUŞUMU ÜZERİNE

Yıl 2020, Sayı: 49, 233 - 244, 21.08.2020

Sezai Demirtaş

https://doi.org/10.21563/sutad.857451

Öz

Şekil değiştirme çeşitli şekillerde gerçekleşen/gerçekleştirilen dönüşümlere dayalı bir motiftir. Bu motifin görüldüğü anlatı türlerinden biri de efsanelerdir. Efsanelerdeki şekil değiştirme motifinin savaşlar bağlamında ele alındığı bu çalışma, Anadolu sahası Türk efsaneleri arasından seçilen örnek metinlerden hareketle ortaya konulmuştur. İnsanlığın kaderini belirleyen savaş olgusunun şekil değiştirme motifinin biçimlenmesine ne derece katkıda bulunduğunu ortaya koyma amacı taşıyan bu çalışmanın kapsamı ise Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma sürecinde Birinci Dünya Savaşı öncesi (Osmanlı-Rus Savaşları vb.) ve sonrası Anadolu’da yaşanan (Kurtuluş Savaşı vb.) savaşlarla sınırlı tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Savaş, efsane, motif, şekil değiştirme

Kaynakça

• Alpaslan, İ. (2010). Ağrı efsaneleri. İzmir: Birleşik Matbaacılık.
• Arda, E., Kılıçgedik, N., Bakan, S., Bakan, İ. & Kemer B. (2003). Sosyal bilimler el sözlüğü. ed. Erhan Arda. İstanbul: Alfa Yay.
• Ayışığı, M. (2002). Unutulan Soykırım: Batı Anadolu’da Yunan Mezalimi. Türkler (C. 15, s. 776-789). Ankara: Yeni Türkiye Yay.
• Boratav, P. N. (1994). 100 soruda Türk folkloru. İstanbul: Gerçek Yay.
• Demirtaş, S. (2013). Savaş ve fetih olguları bağlamında Anadolu sahası Türk efsaneleri üzerine incelemeler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Ergun, M. (1997). Türk dünyası efsanelerinde değişme motifi-I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Hançerlioğlu, O. (1996). Toplumbilim sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi Yay.
• İnönü Üniversitesi (1989). Efsanelerimiz-İnönü üniversitesi efsane derleme yarışması. hzl. Cahit Kavcar- Mehmet Yardımcı. Malatya: İnönü Üniversitesi Yay.
• Kılınç, M. (2018). Millî Mücadelede Maraş’ta Siyasal ve Sosyal Gelişmeler ve Millî Mücadelede Maraş Şehitleri. Asia minor studies, 6 (12), 171-189. Erişim adresi: https://doi.org/10.17067/asm.415836
• Karadavut, Z. (1992). Yozgat efsaneleri (inceleme-metin). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Ocak, A. Y. (2009). Alevî ve Bektaşî inançlarının İslâm öncesi temelleri. İstanbul: İletişim Yay.
• Oğuz, M. Ö. & Ersoy, P. (2007). Türkiye’de 2006 yılında yaşayan taş esilme efsaneleri (mekânlar ve anlatılar). Ankara: Gazi Üniversitesi Yay.
• Okuşluk, R. (1994). Adana efsaneleri araştırması (derleme-inceleme). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Önal, M. N. (2010). Halk Anlatılarında Kahramanın Kimliğini Gizlemesi. Turkish studies-international periodical for the languages, literature and history of Turkish or Turkic, 5(1), 1271-1285. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1165
• Sakaoğlu, S. (1980). Anadolu-Türk efsanelerinde taş kesilme motifi ve bu efsanelerin tip kataloğu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Sakaoğlu, S. (2004). 101 Anadolu efsanesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Seyidoğlu, B. (2005). Erzurum efsaneleri. İstanbul: Erzurum Kitaplığı Yay.
• Tanyu, H. (1968). Türklerde taşla ilgili inançlar. Ankara: Ankara Üniversitesi Yay.
• Türe, F. (2008). Medeniyet ve Savaş. Muğla üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi (İLKE), 20: 193-204. Erişim adresi: http://www.sobbiad.mu.edu.tr/index.php/asd/article/viewFile/715/602-%202018
• Türkiye Bilimler Akademisi (2011). Türkçe bilim terimleri sözlüğü-sosyal bilimler. İstanbul: Tüba Yay.
• Yağbasan, (Yıldırım) K. (2013). Malatya efsaneleri. İstanbul: Malatya Kitaplığı Yay.
• Yaman, A. (2009). Savaş. Türkiye diyanet vakfı İslâm ansiklopedisi (C. 36, s. 189-194). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.