BAHRİYELİ RESSAM ALİ SAMİ BOYAR’IN HAYATI VE FAALİYETLERİ (1880-1967)

Yıl 2021, Sayı: 52, 283 - 307, 23.08.2021

Mustafa Mutlu

https://doi.org/10.21563/sutad.986613

Cited By: 1

Öz

Ali Sami Boyar, II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinin önde gelen ressamlarından biridir. Bahriye Mektebi çıkışlı bir deniz subayı olan Boyar, 1902-1908 yılları arasında Sanâyi-i Nefîse Mektebi’nde resim tahsilini tamamlamıştır. 1914 Kuşağı ya da Çallı Kuşağı adı verilen grupla 1910-1914 yılları arasında Paris’te École des Beaux-Arts’ta Fernand Cormon’un atölyesinde eğitim görmüş ve Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle yurda dönmüştür. Bu süreçte Türk resim sanatına yön veren şahıslardan biri olmuş ve 1914’te İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nin kuruluşunda rol oynamıştır. Ressamlığının yanında müzeciliği ile de ön plana çıkan Boyar, tarihsel süreçte Bahriye Müzesi, Evkaf-ı İslamiye Müzesi ve Ayasofya Müzesi’nin müdürlüğünü yapmıştır. Özellikle Cumhuriyet döneminde ilk Cumhuriyet pulları ve paralarının ressamlığını üstlenmiş, bu pul ve paraların o dönem için yeni bir usul olan çelik gravür baskı tekniği (Taydus baskı usulü) ile basılmasına nezaret etmiş ve bu usulü ülkede tanıtmıştır. Yaşamı boyunca, aynı düzeyde hâkim olduğu yağlıboya ve suluboya teknikleriyle çok sayıda resim yapan Ali Sami Boyar, resmin yanı sıra Türk sanat tarihine, “Bahriye Müzesi Kataloğu” ve “Ayasofya ve Tarihi” adlı iki kitapla da katkıda bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ali Sami Boyar, Sanâyi-i Nefîse Mektebi, 1914 Kuşağı, Bahriye Müzesi, Cumhuriyet pulları ve paraları

THE LIFE AND ACTIVITIES OF SAILOR PAINTER ALI SAMI BOYAR (1880-1967)

Öz

Ali Sami Boyar was one of the leading painters of the Second Constitutional and Republican periods. Boyar, a naval officer from the Navy School, completed his painting education at Sanâyi-i Nefîse Mektebi between 1902-1908. He studied with the group called 1914 Generation or Çallı Generation in the workshop of Fernand Cormon in École des Beaux-Arts in Paris between 1910-1914 and returned home after the outbreak of the First World War. During this period, he became one of those who dominated the Turkish painting art, and played role in the foundation of the İnas Sanâyi-i Nefîse Mektebi in 1914. Boyar, who came to the fore with his museum studies as well as his painting, was the director of the Naval Museum, Evkaf-ı İslamiye Museum and Hagia Sophia Museum in the historical process. Especially in the Republican period, he was the painter of the first Republic stamps and coins, he supervised the printing of these stamps and coins in accordance with steel gravure printing method (the Taydus printing method), which was a new method for that period, and introduced this method in the country. Ali Sami Boyar, who painted many paintings with oil paint and watercolor techniques, which he mastered at the same level throughout his life, besides painting, contributed to the history of Turkish art with two books named "Naval Museum Catalog" and "Hagia Sophia and History".

Anahtar Kelimeler

Ali Sami Boyar, Sanâyi-i Nefîse Mektebi, 1914 Generation, Naval Museum, Republic stamps and coins

Kaynakça

• Boğaziçi Üniversitesi, Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi Dijital Arşivi, Aziz Ogan Koleksiyonu
• Belge No: OGNIST0101204, URL: http://digitalarchive.boun.edu.tr/handle/123456789/3611, (Erişim: 10 Mayıs 2020)
• Belge No: OGNIST0101205, URL: http://digitalarchive.boun.edu.tr/handle/123456789/3612, (Erişim: 10 Mayıs 2020)
• İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi, Taha Toros Arşivi
• Belge No: 001552938007, URL: http://hdl.handle.net/11498/41696, Erişim: (02.05.2020)
• Belge No: 001637547019, URL: http://hdl.handle.net/11498/41665, Erişim: (02.05.2020)
• Belge No: 001637546019, URL: http://hdl.handle.net/11498/41662, Erişim: (02.05.2020)
• Düstur, Üçüncü Tertip, Cilt 5, Necmi İstiklal Matbaası, İstanbul, 1932, 59, 62-63.
• TBMM, Zabıt Cerideleri, Devre 2, Cilt 2, İçtima 49, 7 Şubat 1925, 180.
• TBMM, Zabıt Cerideleri, Devre 2, Cilt 20, İçtima 33, 30 Aralık 1925, 300-301.
• Artun, D. (2012). Paris’ten modernlik tercümeleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bahriye Matbaası. (1917). Bahriye müzesi kataloğu.
• Başkan, S. (1994). Osmanlı ressamlar cemiyeti, Ankara: Çardaş Yayınevi.
• Boyar, A. S. (1943). Ayasofya ve Tarihi, İstanbul: Maarif Matbaası.
• Boyar, P. (1948). Türk ressamları hayatları ve eserleri, Ankara: Jandarma Basımevi.
• Cezar, M. (1971). Sanatta batıya açılış ve Osman Hamdi Bey, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cezar, M. (1983). Güzel sanatlar akademisi’nden 100. yılda Mimar Sinan Üniversitesi’ne, Mimar Sinan Üniversitesi Yayını.
• Çötelioğlu, A. (2013). İstanbul’un 100 ressamı, İstanbul'un Yüzleri Serisi 1, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi (Kültür A.Ş.) Yayınları.
• Duben, İ. (2007). Türk resmi ve eleştirisi (1800-1950), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gören, A. K. (1997). Türk resim sanatında şişli atölyesi ve viyana sergisi, İstanbul: Şişli Belediyesi.
• Gören, A. K. (1998). 50. yılında akbank resim koleksiyonu, İstanbul: Akbank Yayınları.
• Halil Edhem, (1924). Elvah-ı Nakşiyye koleksiyonu, İstanbul: Matbaa-ı Âmire.
• İslimyeli, N. (1965). Asker ressamlar ve ekoller, Asker Ressamlar Sanat Derneği Yayınları 1.
• Koçer, H. A. (1991). Türkiye’de modern eğitimin doğuşu ve gelişimi (1773-1923), İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• Köklü, A. (1947). Türkiye’de para meseleleri, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Mimar Sinan Üniversitesi. (1983). Osman Hamdi Bey ve Sanayi-i Nefise Mektebi.
• Ortaylı, İ. (1981). II. Abdülhamit döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman nüfuzu, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
• Pera Müzesi. (2015). Üryan, çıplak, nü Türk resminde bir modernleşme öyküsü.
• Seyran, E. (2005). Mihri Müşfik (yaşamı ve sanatı), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Sanatı Anabilim Dalı, İstanbul.
• Tansuğ, S. (2012). Çağdaş Türk sanatı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tekeli, İ. & İlkin, S. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda eğitim ve bilgi üretim sisteminin oluşumu ve dönüşümü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2012). Türkiye’de banknot basımının Tarihçesi-banknot üretim süreci ve emisyon politikaları.
• Ali Sami, (1927, 8 Ocak). Evrak-ı nakdiyemiz nasıl yapıldı, “taydus” nedir?, Cumhuriyet, s. 2.
• Boyar, A. S., (1959). Bizde Resim, Ressam Ali Sami Boyar, Derleyen Bedi N. Şehsuvaroğlu, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, s. 70-78.
• Cumhuriyet, (1926, 19 Mart). Cumhuriyet evrak-ı nakdiyesi, s. 1.
• Cumhuriyet, (1926, 23 Nisan). Cumhuriyet evrak-ı nakdiyesi Bir İngiliz Müessesesine İhale Edildi, s. 3.
• Cumhuriyet, (1925, 15 Ağustos). İlk cumhuriyet pullarının imaline başlanıyor, s. 1.
• Cumhuriyet, (1926, 5 Mart). Cumhuriyet evrak-ı nakdiyesi Ne Şekilde Olacak?, s. 1.
• Cumhuriyet, (1926, 2 Ocak). Cumhuriyet posta pulları tedavüle çıkıyor, s. 1.
• Cumhuriyet, (1926, 22 Şubat). Cumhuriyet pulları yakında tedavüle çıkıyor, s. 2.
• Cumhuriyet, (1926, 4 Nisan). Evrak-ı nakdiyenin şekilleri tespit edildi, s. 1-2.
• Cumhuriyet, (1926, 25 Şubat), Yeni evrak-ı nakdiye, s. 1.
• Cumhuriyet, (1926, 11 Mart), Yeni evrak-ı nakdiye, s. 2.
• Cumhuriyet, (1927, 7 Aralık), Yeni evrak-ı nakdiyemiz hakkında müfid bir malumat, s. 1-2.
• Es, H. E., (1936, 23 Kasım). Her gün bir hatıra, ellerimizde dolaşan ilk cumhuriyet paraları nasıl hazırlandı?, Akşam, s. 7.
• Fazlıoğlu, A. (2005). Dolmabahçe Sarayı'nda Çanakkale haritalı bir halı ve Çanakkale Savaşı'nın Türk sanatı'na etkileri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 3(3), 58-91.
• Gabriel, A. (1959). Ressam Sami Boyar, Ressam Ali Sami Boyar (Şehsuvaroğlu, B. N. Der.). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 42.
• Gören, A. K. (1998). 50. yılında Akbank resim koleksiyonu, İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Müdürlüğü.
• Gören, A. K. (Mart 2003). Profesör Cormon: Türk ressamların Paris’teki hocası, Artist, s. 8-15.
• Gören, A. K. (2002). Yenileşme döneminde Türk resim sanatının evreleri. Türkler (C. 15, s. 428-429). Ankara: Yeni Türkiye Yay.
• Hayat Dergisi. (1964 15 Ekim). Hayat’ın ilavesi Türk deniz kuvvetleri). Şanlı denizcilik tarihimizi sinesinde barındıran bir müessese: Deniz Müzesi, 43, 15.
• Karabay, M. (Ağustos 2003). Fırçasıyla apartıman yapan bir ressam Ali Sami Bey, Artist, s. 54-62.
• Larsen, S. (1945, 13 Ekim). The baptismal font of St. Sophia: A recent ınteresting discovery at Istanbul, The Illustrated London News, s. 415.
• Milliyet, (1926, 16 Mart). Evrak-ı nakdiye komisyonu dün de toplandı, s. 3.
• Milliyet, (1926, 5 Mart). Evrak-ı nakdiye komisyonu yeni kararlar verdi, s. 1-2.
• Milliyet, (1926, 23 Nisan). Evrak-ı nakdiyemiz, s. 3.
• Noyan, B. (Haziran 1970). Ünlü ressam ve müzecimiz Ali Sami Boyar, Hayat Tarih Mecmuası, 5, 21-23.
• Öner, A. (1959). Ressam Ali Sami Boyar’ın hal tercümesi, Ressam Ali Sami Boyar (Şehsuvaroğlu, B. N. Der.). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 11-16.
• Öz, T. (1959). “Sami Boyar”, Ressam Ali Sami Boyar (Şehsuvaroğlu, B. N. Der.). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 32-34.
• Parmaksızoğlu, İ. (1976). Medresetü’l-Hattâtîn, Türk ansiklopedisi (C. 23, s. 380). Millî Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• Postada kullanılan değerli kalıplar yönetmeliği. (1970, 4 Eylül), Resmî Gazete, Sayı 13577.
• Runciman, S. (1959). Sami Bey’in Aya Sofya eseri ve bir kritik, Ressam Ali Sami Boyar (Şehsuvaroğlu, B. N. Der.)., İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 47-48.
• Sel, K. S. (10 Temmuz 1943). Kitab sohbetleri-Yeni çıkan dokuz kitaba dair, Cumhuriyet, s. 2.
• Soysalan, O. (2008). Ressam Ali Sami Boyar, Tesviye, s. 73, 54.
• Şehsuvaroğlu, B. N. (1959a). Dost ve insan Sami Boyar, Ressam Ali Sami Boyar (Şehsuvaroğlu, B. N. Der.). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 26-31.
• Şehsuvaroğlu, B. N. (1959b). Eseri sunarken, Ressam Ali Sami Boyar (Şehsuvaroğlu, B. N. Der.). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 9.
• Ürekli, F. (Mart 2003). Güzel sanatlar eğitiminde Osmanlı hanımlarına açılan bir pencere İnas Sanâyi-i Nefîse Mektebi, Tarih ve Toplum, 39(231), 50-60.
• Ürekli, F. (2009). Sanâyi-i Nefîse Mektebi, İslam ansiklopedisi, (C. 36, s. 93-97), Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yay.
• Tanin, (1946, 5 Ocak). Mühim bir keşif Ayasofya’nın vaftiz teknesi İstanbul’da nasıl bulundu, s. 5, 7.
• Tansuğ, S., (1997). Ali Sami Boyar, Eczacıbaşı sanat ansiklopedisi, (C. 1, s. 280), Yapı Endüstri Merkezi Yay.
• The Times, (1925, 14 Ekim). Art exhibitions- A Turkish artist, s. 14.
• Toros T. (Nisan 2003). Türkiye’de ilklerin ressamı Ali Sami Boyar, Skylife, 62-72.
• Turhan, A. (1959). Hocam Ali Sami Boyar, Ressam Ali Sami Boyar (Şehsuvaroğlu, B. N. Der.). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 20-25.
• https://en.wikipedia.org/wiki/Bradbury_Wilkinson_and_Company, Erişim: 9 Mayıs 2020.
• https://en.wikipedia.org/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_des_Artistes_Fran%C3%A7ais, Erişim: 9 Mayıs 2020.